Mẹ vứt bỏ con sau sinh có bị coi là giết người không?

Hành vi vứt bỏ trẻ sơ sinh sau khi sinh không chỉ gây phẫn nộ trong xã hội mà còn đặt ra những câu hỏi pháp lý nghiêm trọng. Trong một số trường hợp, người mẹ có thể bị xem là phạm tội giết người; tuy nhiên, cũng có những hoàn cảnh đặc biệt khiến tội danh này được xem xét lại. 

1. Hành vi vứt bỏ con ngay sau sinh có bị coi là tội giết người?

Theo Khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) quy định:

Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017)

Điều 123. Tội giết người

1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:

a) Giết 02 người trở lên;

b) Giết người dưới 16 tuổi;

c) Giết phụ nữ mà biết là có thai;

d) Giết người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân;

đ) Giết ông, bà, cha, mẹ, người nuôi dưỡng, thầy giáo, cô giáo của mình;

e) Giết người mà liền trước đó hoặc ngay sau đó lại thực hiện một tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

g) Để thực hiện hoặc che giấu tội phạm khác;

h) Để lấy bộ phận cơ thể của nạn nhân;

i) Thực hiện tội phạm một cách man rợ;

k) Bằng cách lợi dụng nghề nghiệp;

l) Bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người;

m) Thuê giết người hoặc giết người thuê;

n) Có tính chất côn đồ;

o) Có tổ chức;

p) Tái phạm nguy hiểm;

q) Vì động cơ đê hèn.

...

Nếu một người mẹ cố tình làm cho con mình chết sau khi sinh, thì có thể bị truy tố tội giết người. Để bị xử phạt, người mẹ phải từ 14 tuổi trở lên và đủ tỉnh táo, hiểu được việc mình đang làm. Việc giết con là xâm phạm đến quyền sống – một quyền rất quan trọng của con người. Nếu người mẹ biết rõ rằng hành động của mình sẽ khiến đứa trẻ chết, nhưng vẫn làm, hoặc không làm gì để cứu con dù biết con sẽ chết, thì đó là hành vi cố ý giết người. Vì nạn nhân là trẻ em dưới 16 tuổi, nên pháp luật xem đây là hành vi rất nghiêm trọng và sẽ xử phạt nặng hơn.

Tình huống giả định:

Thả con xuống sông để che giấu sự thật

• Quan hệ ngoài hôn nhân và mang thai
  Phạm Thị Linh (29 tuổi, làm việc tự do tại TP. Hồ Chí Minh) có quan hệ tình cảm với người đàn ông đã có gia đình và sau đó mang thai. Cô giấu kín chuyện này vì lo ảnh hưởng đến danh tiếng cá nhân và công việc tương lai.

• Sinh con trong âm thầm tại phòng trọ
  Một tối tháng 10/2024, Linh tự sinh con tại phòng trọ. Đứa trẻ chào đời khỏe mạnh, nhưng Linh quấn con bằng khăn, bỏ vào túi xách lớn và để trong phòng khoảng 3 giờ đồng hồ.

• Thả con từ cầu xuống sông để xóa dấu vết
  Rạng sáng hôm sau, Linh mang túi ra cầu Bình Lợi, đứng ở mép cầu và thả túi xuống sông, với mục đích đứa trẻ sẽ bị nước cuốn trôi, không ai phát hiện. Cô về phòng trọ, xóa sạch dấu vết sinh nở và giả vờ như chưa từng mang thai.

• Thi thể bé được phát hiện 
  Hai ngày sau, thi thể đứa trẻ trôi vào bờ, người dân phát hiện và trình báo công an. Khám nghiệm tử thi cho thấy cháu bé chết do ngạt nước, hoàn toàn không có dấu vết tổn thương trước đó.

• Camera ghi lại và lời khai nhận tội
  Camera giám sát quanh cầu Bình Lợi ghi lại cảnh Linh thả túi lúc rạng sáng. Khi bị bắt, Linh khai nhận toàn bộ hành vi, cho biết đã lên kế hoạch từ trước với mục đích xóa bỏ hậu quả từ mối quan hệ sai trái.

• Bị truy tố tội giết người theo Điều 123 BLHS
  Cơ quan điều tra xác định Linh có năng lực hành vi đầy đủ, hành vi có chuẩn bị, thực hiện khi đứa trẻ còn sống và có thể cứu sống, cho thấy ý định tước đoạt mạng sống. Vì vậy, Linh bị truy tố về tội giết người theo điểm b khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự – giết người dưới 16 tuổi.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)

2. Khi nào người mẹ vứt bỏ con mới sinh cấu thành tội vứt bỏ con mới đẻ?

Căn cứ Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) quy định:

Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017)

Điều 124. Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ

1. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

Nếu một người mẹ vì quá lo sợ bị người khác chê cười, bị ảnh hưởng bởi suy nghĩ lạc hậu, hoặc rơi vào hoàn cảnh rất khó khăn, mà giết con mình trong vòng 7 ngày sau khi sinh, thì có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Nếu người mẹ không trực tiếp giết con, nhưng vứt bỏ khiến đứa trẻ chết, thì có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. Trong cả hai trường hợp, pháp luật có xem xét hoàn cảnh đặc biệt nên mức phạt nhẹ hơn so với tội giết người thông thường.

Ví dụ thực tế:

Bản án 04/2021/HS-ST ngày 29/01/2021 của Tòa án nhân dân huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình Giấu chuyện mang thai vì sợ kỳ thị

• Phạm Thị H., trú tại huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình, sau khi ly thân với chồng, có quan hệ ngoài hôn nhân và mang thai. Cô giấu kín việc mang thai, vì lo bị kỳ thị từ gia đình và xã hội.

• Tự sinh con rồi đem bỏ ra bãi đất trống
  Tối ngày 25/7/2020, H. tự sinh con trong nhà vệ sinh. Mặc dù đứa trẻ hoàn toàn khỏe mạnh, cô vẫn bọc con không mặc quần áo, mang ra bãi đất cạnh mép sông và bỏ lại trong đêm, với hy vọng ai đó sẽ nhặt được.

• Che giấu sự việc và dọn sạch hiện trường
  Sau khi bỏ con, H. quay lại dọn dẹp sạch sẽ dấu vết sinh nở rồi lên nhà ngủ như không có chuyện gì xảy ra, không nói với bất kỳ ai trong gia đình.

• Đứa trẻ được phát hiện trong tình trạng nguy kịch
  Đến trưa hôm sau, bố chồng H. phát hiện đứa bé đang khóc yếu ớt, toàn thân dính đất, không được giữ ấm. Dù được đưa đi cấp cứu kịp thời, cháu bé đã tử vong sau gần ba tuần điều trị do hậu quả của việc bị bỏ rơi trong điều kiện nguy hiểm.

• Tòa án xác định hành vi có chủ đích
  Tòa kết luận H. biết rõ con còn sống, có sức khỏe bình thường nhưng vẫn cố tình để con ở nơi không người trông nom, thiếu an toàn, dẫn đến cái chết của cháu bé. Hành vi dọn dẹp và che giấu sự việc cho thấy ý thức che đậy hành vi phạm tội.

• Bị kết án tù giam theo Điều 124 Bộ luật Hình sự
  Tòa sơ thẩm tuyên H. phạm tội “Vứt bỏ con mới đẻ” theo khoản 2 Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015. Dù có các tình tiết giảm nhẹ như thành khẩn khai báo, phạm tội lần đầu, tâm lý bất ổn sau sinh, H. vẫn bị xử phạt 9 tháng tù giam.

Nguồn: Tòa Án Nhân Dân Tối Cao

3. Kết luận

Hành vi vứt bỏ trẻ sơ sinh cần được đánh giá trên từng hoàn cảnh cụ thể. Nếu người mẹ giết hoặc vứt bỏ con trong vòng 7 ngày sau khi sinh vì quá hoảng loạn, suy nghĩ lạc hậu, hoặc rơi vào hoàn cảnh khó khăn đặc biệt như bị bỏ rơi, không ai giúp đỡ, thì sẽ bị xử lý theo Điều 124 của Bộ luật Hình sự. Trường hợp này pháp luật hiểu và thông cảm phần nào nên hình phạt nhẹ hơn, từ cải tạo không giam giữ đến vài năm tù. Tuy nhiên, nếu người mẹ cố ý giết con mà không có hoàn cảnh đặc biệt, hoặc con đã hơn 7 ngày tuổi, thì sẽ bị xử theo Điều 123 tội giết người với mức án nặng hơn rất nhiều.