Logo là một phần không thể thiếu trong bộ nhận diện thương hiệu, giúp doanh nghiệp khẳng định vị trí trên thị trường và tạo dấu ấn với khách hàng. Trong thực tiễn pháp lý, logo công ty được xem là một loại hình tác phẩm có thể được bảo hộ quyền tác giả nếu đáp ứng điều kiện luật định. Khi đăng ký quyền tác giả cho logo, doanh nghiệp cũng cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, giấy tờ theo quy định để được cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận và xử lý.
1. Logo công ty có được đăng ký quyền tác giả không?
Điểm g khoản 1 Điều 14 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sửa đổi, bổ sung năm 2022, và khoản 8 Điều 6 Nghị định 17/2023/NĐ-CP) quy định:
Điều 14. Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả
1. Tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học được bảo hộ bao gồm:
...
g) Tác phẩm tạo hình, mỹ thuật ứng dụng;
...
Theo pháp luật Việt Nam, quyền tác giả được bảo hộ cho các tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học được thể hiện dưới hình thức nhất định, trong đó có tác phẩm mỹ thuật ứng dụng. Logo công ty - với đặc trưng là thiết kế đồ họa mang tính biểu trưng, sử dụng trong bộ nhận diện thương hiệu - chính là một ví dụ điển hình của loại hình này.
Miễn là logo do doanh nghiệp hoặc cá nhân tự thiết kế, hoặc thuê thiết kế theo hợp đồng, không sao chép từ bên khác, thì hoàn toàn có thể đăng ký bảo hộ quyền tác giả. Điều này giúp chủ sở hữu có quyền khẳng định quyền tác giả của mình và ngăn chặn hành vi sao chép, sử dụng trái phép từ đơn vị khác.
Việc đăng ký quyền tác giả cho logo không phải là điều kiện bắt buộc để được bảo hộ, vì quyền tác giả phát sinh ngay khi tác phẩm được tạo ra và thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định. Tuy nhiên, việc đăng ký sẽ là căn cứ pháp lý rõ ràng và vững chắc khi xảy ra tranh chấp, vì chứng minh được thời điểm và chủ thể sáng tạo.
Tình huống giả định:
Logo doanh nghiệp được đăng ký quyền tác giả để bảo vệ khỏi hành vi sao chép
Công ty TNHH Minh Dương là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thực phẩm hữu cơ. Năm 2022, công ty thuê một đơn vị thiết kế chuyên nghiệp sáng tạo bộ logo nhận diện thương hiệu với màu sắc và biểu tượng lá xanh cách điệu. Sau khi hoàn thành, công ty Minh Dương đã tiến hành đăng ký quyền tác giả cho logo tại Cục Bản quyền tác giả - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Đến giữa năm 2023, công ty phát hiện một doanh nghiệp khác hoạt động cùng ngành sử dụng logo rất giống của mình về màu sắc, bố cục và hình tượng. Nhờ đã đăng ký quyền tác giả, công ty Minh Dương gửi đơn khiếu nại kèm Bằng chứng nhận đăng ký quyền tác giả, yêu cầu bên vi phạm ngừng sử dụng và bồi thường thiệt hại. Vụ việc nhanh chóng được giải quyết mà không phải mất nhiều thời gian tranh chấp.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Hồ sơ đăng ký quyền tác giả cho logo công ty gồm những giấy tờ gì?
Khoản 2 Điều 50 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi khoản 14 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung năm 2022) quy định:
Điều 50. Hồ sơ đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan
...
2. Hồ sơ đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan bao gồm:
a) Tờ khai đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan.
Tờ khai phải được làm bằng tiếng Việt có đầy đủ thông tin về người nộp hồ sơ, tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả hoặc chủ sở hữu quyền liên quan; thời gian hoàn thành; tóm tắt nội dung tác phẩm, cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình hoặc chương trình phát sóng; tên tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, tác phẩm được sử dụng làm tác phẩm phái sinh nếu tác phẩm đăng ký là tác phẩm phái sinh; thời gian, địa điểm, hình thức công bố; thông tin về cấp lại, cấp đổi (nếu có), cam đoan về trách nhiệm đối với các thông tin ghi trong tờ khai. Tờ khai do chính tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan ký tên hoặc điểm chỉ, trừ trường hợp không có khả năng về thể chất để ký tên hoặc điểm chỉ.
Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định mẫu tờ khai đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan;
b) Hai bản sao tác phẩm đăng ký quyền tác giả hoặc hai bản sao bản định hình đối tượng đăng ký quyền liên quan;
c) Giấy ủy quyền, nếu người nộp hồ sơ đăng ký quyền tác giả, đăng ký quyền liên quan là người được ủy quyền;
d) Tài liệu chứng minh là chủ sở hữu quyền do tự sáng tạo hoặc do giao nhiệm vụ sáng tạo, giao kết hợp đồng sáng tạo, được thừa kế, được chuyển giao quyền;
đ) Văn bản đồng ý của các đồng tác giả, nếu tác phẩm có đồng tác giả;
e) Văn bản đồng ý của các đồng chủ sở hữu, nếu quyền tác giả, quyền liên quan thuộc sở hữu chung.
...
Để đăng ký quyền tác giả cho logo công ty, tổ chức hoặc cá nhân cần chuẩn bị một bộ hồ sơ hợp lệ theo quy định pháp luật. Thành phần hồ sơ không quá phức tạp, nhưng cần được thực hiện đầy đủ để tránh bị từ chối tiếp nhận hoặc xử lý chậm trễ.
Thành phần bắt buộc đầu tiên là tờ khai đăng ký quyền tác giả. Trong tờ khai, người đăng ký cần nêu rõ tên tác phẩm (logo), tên tác giả, chủ sở hữu, hình thức sử dụng, thời gian hoàn thành tác phẩm và cam kết thông tin trung thực.
Thứ hai là hai bản sao tác phẩm đăng ký, tức là hình ảnh logo in màu rõ nét trên giấy A4, có thể kèm theo mô tả nếu cần làm rõ bố cục hoặc ý nghĩa sáng tạo. Logo phải là bản gốc, không sao chép từ bất kỳ nguồn nào.
Nếu người nộp hồ sơ là người được ủy quyền (ví dụ: công ty thuê dịch vụ nộp hồ sơ), thì cần có giấy ủy quyền hợp lệ. Nếu tác phẩm là kết quả làm việc theo hợp đồng, hoặc do giao nhiệm vụ sáng tạo thì phải có tài liệu chứng minh quyền sở hữu của công ty (như hợp đồng lao động, hợp đồng thiết kế).
Ngoài ra, nếu logo do nhiều người cùng sáng tạo (đồng tác giả) hoặc thuộc sở hữu chung của nhiều bên, thì cần kèm văn bản đồng ý của các đồng tác giả hoặc đồng chủ sở hữu.
Lưu ý: Các tài liệu nêu trên phải được lập bằng tiếng Việt. Nếu có tài liệu tiếng nước ngoài thì phải dịch ra tiếng Việt và công chứng/chứng thực theo quy định.
Tình huống giả định:
Doanh nghiệp chuẩn bị hồ sơ đăng ký quyền tác giả cho logo
Công ty cổ phần Thiên Minh là doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực mỹ phẩm thiên nhiên. Năm 2024, sau khi thuê một đơn vị thiết kế sáng tạo logo thương hiệu gồm biểu tượng chiếc lá và dòng chữ cách điệu, công ty quyết định tiến hành đăng ký quyền tác giả để bảo hộ logo.
Hồ sơ nộp bao gồm tờ khai đăng ký quyền tác giả, hai bản in màu logo trên giấy A4, hợp đồng thiết kế logo giữa công ty và đơn vị thiết kế (để chứng minh quyền sở hữu), kèm theo giấy ủy quyền cho công ty luật thực hiện việc nộp hồ sơ thay. Tất cả giấy tờ được lập bằng tiếng Việt và đóng dấu đầy đủ.
Cục Bản quyền tác giả tiếp nhận và xử lý hồ sơ sau khoảng 10 ngày làm việc, công ty được cấp Giấy chứng nhận quyền tác giả cho logo – một căn cứ pháp lý rõ ràng khi có tranh chấp phát sinh về thương hiệu.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận
Logo công ty hoàn toàn có thể đăng ký quyền tác giả nếu đáp ứng đủ điều kiện về tính sáng tạo và hình thức thể hiện. Việc đăng ký không chỉ giúp bảo vệ logo khỏi hành vi sao chép mà còn là cơ sở pháp lý vững chắc khi xảy ra tranh chấp. Để được cấp giấy chứng nhận, doanh nghiệp cần chuẩn bị hồ sơ đầy đủ theo quy định, trong đó bao gồm tờ khai, bản sao logo và các tài liệu chứng minh quyền sở hữu hợp pháp.
