Pháp luật nghiêm cấm tuyệt đối hành vi làm con dấu giả. Người nào có hành vi làm con dấu giả có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị phạt tiền hoặc phạt tù tùy mức độ vi phạm.
Con dấu là công cụ quan trọng giúp khẳng định giá trị pháp lý của tài liệu, hồ sơ và hoạt động của cơ quan, tổ chức. Khi các hành vi liên quan đến con dấu được kiểm soát đúng quy định, sự minh bạch và an toàn trong giao dịch được đảm bảo. Pháp luật hiện hành cũng xác định rõ các trường hợp bị cấm và chế tài nghiêm khắc đối với việc làm giả con dấu.
1. Làm con dấu giả có bị cấm không?
Điều 6 Nghị định 99/2016/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 6. Các hành vi bị nghiêm cấm
1. Làm giả con dấu, sử dụng con dấu giả.
...
Con dấu đại diện cho tư cách pháp lý của cơ quan, tổ chức nên mọi hành vi tự ý tạo, đặt làm hoặc sử dụng con dấu không do cơ quan có thẩm quyền cấp đều bị xếp vào nhóm cấm. Việc kiểm soát chặt chẽ con dấu giúp ngăn ngừa gian lận, làm giảm nguy cơ giả mạo giấy tờ và đảm bảo tính xác thực trong các giao dịch. Ngay cả khi hành vi chưa gây hậu quả, việc tạo con dấu giả vẫn bị xử lý vì làm ảnh hưởng đến trật tự quản lý nhà nước.
Tình huống giả định
- Ông Khiêm xin cấp con dấu đúng quy trình
Ông Phạm Hoàng Khiêm tại tỉnh Tây Ninh dự định thành lập Công ty TNHH Thương mại Hoàng Minh. Trước khi hoạt động, ông hoàn tất thủ tục đăng ký doanh nghiệp và nộp hồ sơ đề nghị khắc con dấu theo đúng quy định. - Cơ sở khắc dấu kiểm tra và thực hiện theo quy định
Cơ sở được cấp phép khắc dấu tiến hành đối chiếu giấy tờ, xác nhận thông tin doanh nghiệp đã có mã số đăng ký trên hệ thống và thực hiện việc khắc dấu theo đúng mẫu đã đăng ký. -
Con dấu được cấp hợp lệ và đi vào sử dụng
Sau khi nhận con dấu mới, ông Khiêm tiến hành thông báo mẫu dấu lên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp. Công ty Hoàng Minh bắt đầu hoạt động với con dấu hợp lệ, đảm bảo đầy đủ giá trị pháp lý trong giao dịch.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Hành vi làm con dấu giả bị truy cứu trách nhiệm hình sự như thế nào?
Điều 341 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 341. Tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu, tài liệu giả của cơ quan, tổ chức
1. Người nào làm giả con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác của cơ quan, tổ chức hoặc sử dụng con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ giả thực hiện hành vi trái pháp luật, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 02 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
a) Có tổ chức;
b) Phạm tội 02 lần trở lên;
c) Làm từ 02 đến 05 con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác;
d) Sử dụng con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng;
đ) Thu lợi bất chính từ 10.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng;
e) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Làm 06 con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác trở lên;
b) Sử dụng con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;
c) Thu lợi bất chính 50.000.000 đồng trở lên.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
Khi hành vi làm hoặc sử dụng con dấu giả phục vụ mục đích trái pháp luật, người thực hiện sẽ bị xem xét trách nhiệm hình sự. Khung hình phạt được chia theo mức độ nguy hiểm của hành vi: từ phạt tiền đến phạt tù, trong đó trường hợp làm nhiều con dấu, tái phạm hoặc có yếu tố tổ chức sẽ bị xử lý nặng hơn. Nếu con dấu giả được dùng để thực hiện hành vi gây hậu quả lớn hoặc thuộc nhóm tội phạm nghiêm trọng, mức phạt tù có thể lên đến 07 năm. Ngoài ra, người phạm tội có thể phải chịu hình phạt bổ sung bằng tiền.
Tình huống giả định
- Bà Hạnh làm nhiều con dấu giả để mở lớp đào tạo trái phép
Bà Nguyễn Thị Thu Hạnh tại Hà Nội muốn mở lớp đào tạo kỹ năng nhưng không có giấy phép. Bà thuê người làm nhiều con dấu giả mang tên các trường cao đẳng để đóng lên “chứng chỉ hoàn thành khóa học”. -
Con dấu giả được dùng để thu tiền trái phép
Trong hai tháng, bà Hạnh tổ chức bốn lớp học và thu của học viên hơn 120 triệu đồng. Các chứng chỉ có đóng dấu giả được phát cho học viên để tạo lòng tin. -
Cơ quan chức năng điều tra và xử lý
Nhận được phản ánh, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an Hà Nội phối hợp Thanh tra Sở Nội vụ kiểm tra và xác định bà Hạnh sử dụng ít nhất sáu con dấu giả. Với số lượng con dấu giả lớn và hành vi thu lợi bất chính, bà bị khởi tố theo khoản 3 Điều 341, đối mặt mức phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Con dấu giữ vai trò quan trọng trong việc bảo đảm tính xác thực và giá trị pháp lý của tài liệu. Hành vi làm giả con dấu vừa bị nghiêm cấm theo Nghị định 99/2016/NĐ-CP, vừa có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 341 Bộ luật Hình sự 2015. Tùy vào mức độ vi phạm, người thực hiện hành vi này có thể bị phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 07 năm.
