Kiểm định xây dựng có bắt buộc đối với các công trình vượt tuổi thọ thiết kế không?

Trong hoạt động xây dựng, bảo đảm chất lượng và an toàn công trình là yếu tố then chốt để bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân. Khi công trình vượt quá tuổi thọ thiết kế, việc kiểm định khả năng tiếp tục khai thác trở thành yêu cầu cần thiết. Ngoài ra, pháp luật cũng quy định rõ các trường hợp phải kiểm định xây dựng, trong đó có công trình hết niên hạn sử dụng.

Kiểm định xây dựng có bắt buộc đối với các công trình vượt tuổi thọ thiết kế không?

Điểm đ khoản 2 Điều 5 Nghị định 06/2021/NĐ-CP quy định như sau:

Nghị định 06/2021/NĐ-CP

Điều 5. Thí nghiệm đối chứng, kiểm định xây dựng, thử nghiệm khả năng chịu lực của kết cấu công trình
…
2. Kiểm định xây dựng, thử nghiệm khả năng chịu lực của kết cấu công trình được thực hiện trong các trường hợp sau:
…

đ) Khi công trình hết tuổi thọ thiết kế mà chủ sở hữu công trình có nhu cầu tiếp tục sử dụng;

…

Kiểm định bắt buộc nhằm đảm bảo an toàn cho công trình và người sử dụng. Khi công trình hết tuổi thọ thiết kế, khả năng chịu lực, độ bền vật liệu và hệ thống kỹ thuật có thể suy giảm, tiềm ẩn rủi ro. Do đó, kiểm định không chỉ là thủ tục pháp lý mà còn là biện pháp kỹ thuật để xác định công trình có thể tiếp tục sử dụng hay cần sửa chữa

Tình huống giả định

Công trình chung cư cũ vượt niên hạn thiết kế 

• Chủ đầu tư phát hiện công trình đã hết tuổi thọ
  Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Hòa Bình là chủ sở hữu tòa chung cư. Sau 30 năm đưa vào sử dụng, công trình đã hết tuổi thọ thiết kế theo hồ sơ ban đầu. Tuy nhiên, nhiều hộ dân vẫn có nhu cầu tiếp tục sinh sống trong tòa nhà này.

• Chủ đầu tư yêu cầu tiến hành kiểm định
  Theo quy định pháp luật, để được phép tiếp tục khai thác, công ty phải thực hiện kiểm định toàn bộ công trình nhằm đánh giá chất lượng kết cấu và mức độ an toàn. Đơn vị kiểm định độc lập được thuê để thực hiện khảo sát, đo đạc và thử nghiệm khả năng chịu lực của tòa nhà.

• Kết quả kiểm định làm cơ sở cho quyết định quản lý
  Kết quả cho thấy một số hạng mục của tòa nhà đã xuống cấp nghiêm trọng, cần được cải tạo và gia cố ngay mới có thể tiếp tục sử dụng. Căn cứ vào báo cáo kiểm định, chủ đầu tư lập phương án sửa chữa tổng thể trước khi cho phép cư dân ở lại.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Chi phí kiểm định xây dựng được xác định ra sao?

Khoản 4 Điều 5 Nghị định 06/2021/NĐ-CP quy định như sau:

Nghị định 06/2021/NĐ-CP

Điều 5. Thí nghiệm đối chứng, kiểm định xây dựng, thử nghiệm khả năng chịu lực của kết cấu công trình
…
4. Chi phí kiểm định xây dựng:

a) Chi phí kiểm định xây dựng được xác định bằng cách lập dự toán theo quy định của pháp luật về quản lý chi phí đầu tư xây dựng và các quy định khác của pháp luật có liên quan phù hợp với nội dung, khối lượng công việc theo hợp đồng được ký kết giữa các bên hoặc đề cương kiểm định được phê duyệt;
b) Trong quá trình thi công xây dựng, nhà thầu thiết kế xây dựng, nhà thầu thi công xây dựng, nhà thầu cung ứng, sản xuất sản phẩm xây dựng và các nhà thầu khác có liên quan phải chịu chi phí thực hiện kiểm định nếu kết quả kiểm định liên quan đến công việc do mình thực hiện chứng minh được lỗi của các nhà thầu này. Đối với các trường hợp còn lại, chi phí thực hiện kiểm định được tính trong tổng mức đầu tư xây dựng công trình;
c) Chủ sở hữu hoặc người quản lý, sử dụng công trình có trách nhiệm chi trả chi phí thực hiện kiểm định trong quá trình khai thác, sử dụng. Trường hợp kết quả kiểm định chứng minh được lỗi thuộc trách nhiệm của tổ chức, cá nhân nào có liên quan thì các tổ chức, cá nhân đó phải chịu chi phí kiểm định tương ứng với lỗi do mình gây ra.

Chi phí kiểm định công trình do nhiều chủ thể chi trả, tùy theo giai đoạn và kết quả kiểm định. Chủ sở hữu hoặc người quản lý thanh toán trong giai đoạn khai thác, trừ khi lỗi thuộc về nhà thầu; trong giai đoạn thi công, nếu lỗi do nhà thầu, họ phải chịu chi phí. Cơ chế này đảm bảo ai gây ra lỗi thì chịu trách nhiệm, tránh chuyển gánh nặng chi phí sang chủ đầu tư hoặc người sử dụng.

Tình huống giả định

Nhà thầu phải chịu chi phí kiểm định vì lỗi thi công

• Nhà thầu để xảy ra lỗi kết cấu trong quá trình thi công
  Công ty TNHH Xây dựng An Phát thi công dự án cải tạo cầu vượt. Trong giai đoạn thi công, cơ quan giám sát phát hiện một số mối hàn trên dầm cầu không bảo đảm chất lượng.

• Chủ đầu tư yêu cầu tiến hành kiểm định
  Để xác định chính xác mức độ ảnh hưởng, chủ đầu tư là Ban Quản lý Dự án Giao thông đã thuê đơn vị chuyên môn thực hiện kiểm định. Kết quả cho thấy lỗi thi công của nhà thầu có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chịu lực của cầu.

• Nhà thầu phải chi trả toàn bộ chi phí kiểm định
  Căn cứ Khoản 4 Điều 5 Nghị định 06/2021/NĐ-CP, Cục Quản lý xây dựng yêu cầu Công ty An Phát chịu toàn bộ chi phí kiểm định do lỗi thuộc về đơn vị thi công. Chủ đầu tư không phải gánh khoản chi phí này.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Kiểm định xây dựng là một yêu cầu bắt buộc nhằm bảo đảm an toàn và chất lượng công trình, đặc biệt trong trường hợp công trình đã hết tuổi thọ thiết kế. Mọi công trình vượt quá niên hạn mà vẫn có nhu cầu sử dụng đều phải trải qua quy trình kiểm định. Chi phí kiểm định được xác định theo dự toán và chủ thể chi trả tùy thuộc vào trách nhiệm pháp lý cũng như kết quả kiểm định.