Khi thiết kế infographic, người thực hiện phải tôn trọng quyền tác giả, xin phép và ghi rõ nguồn khi sử dụng thông tin trích dẫn.
Thiết kế infographic (Đồ họa thông tin) là một hình thức truyền tải thông tin trực quan, giúp người đọc dễ hiểu và tiếp nhận nhanh nội dung. Khi sử dụng thông tin trích dẫn từ tài liệu, văn bản hoặc bài báo điện tử, người thiết kế có trách nhiệm tuân thủ các quy định về quyền tác giả và bản quyền. Đồng thời, việc xây dựng infographic dựa trên ý tưởng chi tiết của tác phẩm gốc có thể được xem là tác phẩm phái sinh và cần có sự cho phép từ chủ sở hữu quyền tác giả.
1. Khi thiết kế infographic sử dụng thông tin trích dẫn thì có trách nhiệm gì?
Căn cứ Điều 18, 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi 2022):
Điều 18. Quyền tác giả
Quyền tác giả đối với tác phẩm quy định tại Luật này bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản.
...
Điều 20. Quyền tài sản
1. Quyền tài sản bao gồm các quyền sau đây:
a) Làm tác phẩm phái sinh;
b) Biểu diễn tác phẩm trước công chúng;
c) Sao chép tác phẩm;
d) Phân phối, nhập khẩu bản gốc hoặc bản sao tác phẩm;
đ) Truyền đạt tác phẩm đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác;
e) Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính.
2. Các quyền quy định tại khoản 1 Điều này do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép người khác thực hiện theo quy định của Luật này.
3. Tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng một, một số hoặc toàn bộ các quyền quy định tại khoản 1 Điều này và khoản 3 Điều 19 của Luật này phải xin phép và trả tiền nhuận bút, thù lao, các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả.
Người thiết kế infographic (Đồ họa thông tin) chỉ được phép sử dụng nội dung từ tài liệu, văn bản hoặc bài báo điện tử trong phạm vi pháp luật cho phép. Nếu trích dẫn nguyên văn hoặc tái sử dụng thông tin quan trọng thì phải ghi rõ nguồn, đồng thời xin phép và trả phí bản quyền khi nội dung đó thuộc độc quyền của chủ sở hữu quyền tác giả.
Trong trường hợp làm tác phẩm phái sinh, chẳng hạn như chuyển ý tưởng thành hình ảnh minh họa trực quan, nếu việc sử dụng ảnh hưởng đến quyền nhân thân hoặc quyền tài sản của tác giả thì bắt buộc phải có sự đồng ý bằng văn bản. Việc không tuân thủ có thể bị coi là hành vi xâm phạm quyền tác giả, dẫn đến trách nhiệm bồi thường hoặc xử phạt theo pháp luật.
Tình huống giả định:
-
Anh Lâm thu thập số liệu từ báo cáo nghiên cứu
Tháng 8/2025, anh Nguyễn Văn Lâm (nhà thiết kế đồ họa ở TP.HCM) lấy số liệu từ một báo cáo kinh tế của một viện nghiên cứu để phục vụ cho việc làm infographic quảng bá cho một công ty truyền thông. -
Anh Lâm xuất bản infographic trên mạng xã hội công ty
Infographic được đăng tải công khai, trong đó thể hiện nhiều bảng số liệu và phân tích chi tiết từ báo cáo gốc nhưng không có sự đồng ý của đơn vị sở hữu. -
Viện nghiên cứu gửi văn bản khiếu nại
Sau khi phát hiện, viện nghiên cứu đã gửi văn bản yêu cầu gỡ bỏ infographic vì sử dụng nội dung độc quyền mà không xin phép. Công ty buộc phải gỡ bài đăng và thương lượng trả phí bản quyền để tránh bị xử lý vi phạm quyền tác giả.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Làm infographic dựa trên ý tưởng của tài liệu, văn bản, bài báo điện tử có phải là tác phẩm phái sinh không?
Căn cứ điểm a khoản 1 Điều 1, Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi 2022):
Điều 4. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
8. Tác phẩm phái sinh là tác phẩm được sáng tạo trên cơ sở một hoặc nhiều tác phẩm đã có thông qua việc dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, phóng tác, biên soạn, chú giải, tuyển chọn, cải biên, chuyển thể nhạc và các chuyển thể khác.
...
Điều 20. Quyền tài sản
1. Quyền tài sản bao gồm:
a) Làm tác phẩm phái sinh;
b) Biểu diễn tác phẩm trước công chúng trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các bản ghi âm, ghi hình hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào tại địa điểm mà công chúng có thể tiếp cận được nhưng công chúng không thể tự do lựa chọn thời gian và từng phần tác phẩm;
c) Sao chép trực tiếp hoặc gián tiếp toàn bộ hoặc một phần tác phẩm bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào, trừ trường hợp quy định tại điểm a khoản 3 Điều này;
d) Phân phối, nhập khẩu để phân phối đến công chúng thông qua bán hoặc hình thức chuyển giao quyền sở hữu khác đối với bản gốc, bản sao tác phẩm dưới dạng hữu hình, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản 3 Điều này;
đ) Phát sóng, truyền đạt đến công chúng tác phẩm bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác, bao gồm cả việc cung cấp tác phẩm đến công chúng theo cách mà công chúng có thể tiếp cận được tại địa điểm và thời gian do họ lựa chọn;
e) Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính, trừ trường hợp chương trình máy tính đó không phải là đối tượng chính của việc cho thuê.
2. Các quyền quy định tại khoản 1 Điều này do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép tổ chức, cá nhân khác thực hiện theo quy định của Luật này.
Tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng một, một số hoặc toàn bộ các quyền quy định tại khoản 1 Điều này và khoản 3 Điều 19 của Luật này phải được sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả và trả tiền bản quyền, các quyền lợi vật chất khác (nếu có) cho chủ sở hữu quyền tác giả, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, các điều 25, 25a, 26, 32 và 33 của Luật này. Trường hợp làm tác phẩm phái sinh mà ảnh hưởng đến quyền nhân thân quy định tại khoản 4 Điều 19 của Luật này còn phải được sự đồng ý bằng văn bản của tác giả.
3. Chủ sở hữu quyền tác giả không có quyền ngăn cấm tổ chức, cá nhân khác thực hiện các hành vi sau đây:
a) Sao chép tác phẩm chỉ để thực hiện các quyền khác theo quy định của Luật này; sao chép tạm thời theo một quy trình công nghệ, trong quá trình hoạt động của các thiết bị để truyền phát trong một mạng lưới giữa các bên thứ ba thông qua trung gian hoặc sử dụng hợp pháp tác phẩm, không có mục đích kinh tế độc lập và bản sao bị tự động xóa bỏ, không có khả năng phục hồi lại;
b) Phân phối lần tiếp theo, nhập khẩu để phân phối đối với bản gốc, bản sao tác phẩm đã được chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện hoặc cho phép thực hiện việc phân phối.
Khi một infographic được thiết kế dựa trên ý tưởng hoặc nội dung cụ thể của tài liệu, văn bản hay bài báo, sản phẩm này không còn là tác phẩm hoàn toàn mới mà được coi là tác phẩm phái sinh. Dù không sao chép nguyên văn, việc khai thác và thể hiện lại bằng hình ảnh, biểu đồ, hoặc cách trình bày mới vẫn là hành vi sáng tạo dựa trên nền tảng của tác phẩm gốc.
Vì quyền làm tác phẩm phái sinh là độc quyền của chủ sở hữu quyền tác giả, nên cá nhân hoặc tổ chức muốn sử dụng phải xin phép và được chấp thuận bằng văn bản. Nếu tự ý thực hiện, người thiết kế infographic có thể bị coi là xâm phạm quyền tác giả, kéo theo trách nhiệm pháp lý và bồi thường thiệt hại.
Tình huống giả định:
-
Công ty truyền thông sử dụng ý tưởng báo cáo
Tháng 9/2025, Công ty TNHH Truyền thông Ánh Dương dùng số liệu và phân tích chi tiết từ một báo cáo của Bộ Công Thương để tạo infographic quảng bá cho chiến dịch thương hiệu. -
Công ty đăng infographic công khai trên nhiều nền tảng
Sản phẩm infographic thể hiện nội dung báo cáo gốc dưới dạng biểu đồ, hình minh họa và màu sắc trực quan, được đăng tải rộng rãi trên website và mạng xã hội của công ty. -
Bộ Công Thương yêu cầu chấm dứt và xử lý vi phạm
Sau khi phát hiện, Bộ Công Thương gửi văn bản khẳng định infographic là tác phẩm phái sinh được sáng tạo dựa trên báo cáo gốc. Do chưa xin phép, công ty bị buộc phải gỡ bỏ infographic và thương lượng bồi thường chi phí bản quyền để tránh bị khởi kiện.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Infographic (đồ họa thông tin) là công cụ hữu ích để truyền tải nội dung nhưng việc sử dụng dữ liệu, số liệu hoặc ý tưởng từ tài liệu, văn bản, bài báo phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định về quyền tác giả. Người thiết kế có trách nhiệm trích dẫn đúng nguồn, xin phép khi cần và không tự ý sáng tạo tác phẩm phái sinh nếu chưa được chấp thuận.
