Hợp đồng dịch vụ cai nghiện là thỏa thuận bắt buộc khi cai nghiện tự nguyện; nếu không ký hợp đồng sẽ bị phạt từ 5 đến 10 triệu đồng và tổ chức vi phạm bị phạt gấp đôi.
Cai nghiện ma túy tự nguyện là biện pháp hỗ trợ người nghiện chủ động tiếp cận các dịch vụ điều trị phù hợp. Trong quá trình này, hợp đồng dịch vụ đóng vai trò quan trọng để xác định rõ trách nhiệm giữa cơ sở cai nghiện và người sử dụng dịch vụ. Pháp luật cũng quy định mức xử phạt đối với trường hợp không ký hợp đồng khi cai nghiện tự nguyện.
1. Hợp đồng dịch vụ cai nghiện ma túy là gì?
Khoản 2 Điều 3 Nghị định 116/2021/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, những từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
2. Hợp đồng dịch vụ cai nghiện ma túy là thỏa thuận giữa tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ cai nghiện ma túy với người nghiện ma túy hoặc người đại diện hợp pháp của người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi về việc cung cấp, sử dụng dịch vụ cai nghiện ma túy tự nguyện.
...
Hợp đồng dịch vụ cai nghiện ma túy là cơ sở pháp lý giúp xác lập quan hệ giữa cơ sở điều trị và người cai nghiện. Thông qua hợp đồng, các bên thống nhất về quyền, nghĩa vụ, chi phí, thời gian điều trị và các nội dung liên quan đến quy trình cai nghiện. Đối với người từ 12 đến dưới 18 tuổi, người đại diện hợp pháp sẽ thay mặt ký kết, đảm bảo quyền lợi của người chưa thành niên. Hợp đồng giúp minh bạch hóa quá trình cai nghiện và hạn chế tranh chấp phát sinh.
Tình huống giả định
- Gia đình anh Hoà ký hợp đồng cai nghiện tự nguyện cho con trai
Anh Nguyễn Tấn Hòa tại tỉnh Đắk Lắk đưa con trai 16 tuổi là Nguyễn Minh Hiếu đến cơ sở cai nghiện tự nguyện sau khi phát hiện Hiếu sử dụng ma túy. - Cơ sở cai nghiện hướng dẫn đầy đủ thủ tục
Cơ sở tiếp nhận yêu cầu và soạn thảo hợp đồng dịch vụ theo đúng quy định của Nghị định 116/2021/NĐ-CP. Anh Hòa ký hợp đồng với tư cách đại diện hợp pháp của Hiếu. -
Việc điều trị diễn ra đúng quy trình, minh bạch
Nhờ có hợp đồng, gia đình nắm rõ thời gian điều trị, chế độ chăm sóc và chi phí. Các quyền lợi của Minh Hiếu được đảm bảo đầy đủ trong suốt quá trình cai nghiện.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Nếu không ký hợp đồng dịch vụ cai nghiện ma túy thì bị xử phạt bao nhiêu?
Khoản 1 và khoản 7 Điều 31, khoản 2 Điều 5 Nghị định 282/2025/NĐ-CP quy định:
Nghị định 282/2025/NĐ-CP
Điều 31. Vi phạm các quy định về cai nghiện ma túy
1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
...
c) Không ký hợp đồng dịch vụ cai nghiện ma túy;
...
7. Các biện pháp khắc phục hậu quả:
...
c) Buộc ký hợp đồng dịch vụ cai nghiện ma túy do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại điểm c khoản 1 Điều này.
...
Điều 5. Quy định về mức phạt tiền tối đa, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính
...
2. Mức phạt tiền quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt được áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính của cá nhân. Đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm, mức phạt tiền gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Ký hợp đồng là điều kiện bắt buộc khi cai nghiện tự nguyện nhằm xác lập quyền và nghĩa vụ của các bên. Nếu cá nhân hoặc cơ sở cai nghiện không ký hợp đồng trước khi cung cấp dịch vụ, đây là hành vi vi phạm quy định. Ngoài mức phạt từ 5–10 triệu đồng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm sẽ bị phạt gấp đôi. Cơ quan chức năng cũng có thể buộc ký hợp đồng để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong quá trình điều trị.
Tình huống giả định
- Cơ sở cai nghiện tự ý tiếp nhận học viên mà không ký hợp đồng
Cơ sở tư vấn – cai nghiện tư nhân Ánh Dương tại TP. Hồ Chí Minh tiếp nhận ba học viên cai nghiện tự nguyện nhưng do đang đông người, cơ sở trì hoãn việc ký hợp đồng. -
Gia đình phát sinh tranh cãi về chi phí và quyền thăm gặp
Vì không có hợp đồng rõ ràng, gia đình học viên không nắm được mức phí điều trị và quy định thăm gặp. Khi phát sinh thắc mắc, cơ sở không đưa ra được căn cứ pháp lý. -
Thanh tra xử phạt và buộc ký hợp đồng theo quy định
Cơ quan chức năng kiểm tra và xác định vi phạm. Cơ sở bị phạt 15.000.000 đồng (mức phạt áp dụng cho tổ chức), đồng thời bị buộc lập hợp đồng dịch vụ với gia đình học viên.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Hợp đồng dịch vụ là căn cứ quan trọng để bảo đảm minh bạch và quyền lợi của người cai nghiện cũng như cơ sở cung cấp dịch vụ. Việc không ký hợp đồng bị xem là vi phạm và có thể bị xử phạt ở mức cao, đặc biệt đối với tổ chức. Tuân thủ đúng quy định giúp quá trình cai nghiện diễn ra rõ ràng và hạn chế tranh chấp.
