Tìm kiếm, cứu nạn trong ứng phó thiên tai gồm những hoạt động nào?

Tìm kiếm, cứu nạn trong thiên tai là hoạt động mang ý nghĩa sống còn, bởi thiên tai không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn trực tiếp đe dọa an toàn tính mạng con người. Để bảo đảm ứng phó kịp thời và hạn chế rủi ro cao nhất, pháp luật đã quy định cụ thể các hoạt động tìm kiếm, cứu nạn cần triển khai tại khu vực xảy ra thiên tai. Bên cạnh đó, trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức và cá nhân trong quá trình tìm kiếm, cứu nạn cũng được xác định rõ nhằm bảo đảm lực lượng được huy động đúng lúc, đúng thẩm quyền và hiệu quả.

1. Tìm kiếm, cứu nạn trong ứng phó thiên tai gồm những hoạt động nào?

Khoản 1 Điều 29 Luật Phòng, chống thiên tai 2013 quy định như sau:

Luật Phòng, chống thiên tai 2013

Điều 29. Hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trong ứng phó thiên tai

1. Hoạt động tìm kiếm và cứu nạn người gặp nguy hiểm tại khu vực có thiên tai xảy ra bao gồm:

a) Sơ tán người ra khỏi nơi nguy hiểm, ưu tiên đối tượng dễ bị tổn thương;

b) Cấp cứu kịp thời người gặp nguy hiểm; tìm kiếm người, phương tiện mất tích;

c) Lập các trạm cấp cứu tạm thời hoặc trưng dụng có thời hạn trụ sở cơ quan, trường học, cơ sở y tế tại khu vực có thiên tai để tiếp nhận cấp cứu người bị nạn;

d) Huy động người, vật tư, trang thiết bị, thuốc chữa bệnh để tham gia cứu chữa người bị nạn;

đ) Dựng các lán trại tạm thời cho người dân bị mất nhà ở;

e) Cấp phát lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, nước sạch và nhu yếu phẩm thiết yếu;

g) Các biện pháp cần thiết khác phù hợp với đặc điểm thiên tai của địa phương và khu vực.

...

Hoạt động tìm kiếm cứu nạn có thể được triển khai rất nhanh tùy theo mức độ thiên tai. Trọng tâm của nhóm hoạt động này là bảo đảm an toàn tính mạng con người thông qua sơ tán, cấp cứu, tìm kiếm người mất tích và hỗ trợ nhu yếu phẩm. Trong trường hợp thiệt hại lớn, cơ quan chức năng còn phải lập trạm cấp cứu tạm thời, huy động lực lượng chuyên môn và dựng nơi ở tạm cho người dân. Tùy loại thiên tai, địa phương có thể áp dụng thêm các biện pháp cần thiết nhằm giảm tổn thất và hỗ trợ người dân ổn định ngay trong giai đoạn khẩn cấp.

Tình huống giả định

Ứng cứu người dân bị cô lập do lũ quét tại tỉnh Lào Cai

• Lũ quét bất ngờ và nguy hiểm gia tăng

  Tháng 9/2025, tại một xã miền núi thuộc tỉnh Lào Cai, mưa lớn kéo dài gây lũ quét khiến nhiều hộ dân bị cô lập. Theo UBND xã, nước dâng nhanh làm nhiều nhà ngập sâu và một số người dân mất liên lạc khi di chuyển qua khu vực suối.

• Triển khai tìm kiếm và sơ tán khẩn cấp

  Ngay sau khi nhận tin báo, Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Lào Cai chỉ đạo công an, bộ đội biên phòng và dân quân địa phương triển khai cứu hộ bằng xuồng máy và dây cứu sinh. Lực lượng y tế địa phương thiết lập điểm sơ cứu tạm thời tại trường tiểu học của xã để tiếp nhận người bị thương, đồng thời hỗ trợ sơ tán người già và trẻ em.

• Ổn định ban đầu và hỗ trợ thiết yếu

  Sau nhiều giờ triển khai, lực lượng cứu hộ đã sơ tán an toàn 85 người dân, cấp cứu kịp thời hai trường hợp bị thương và tiếp tục tìm kiếm người mất tích. Chính quyền địa phương tổ chức cấp phát lương thực, nước sạch và bố trí lều tạm cho các hộ có nhà bị cuốn trôi. Việc phối hợp kịp thời giữa các cơ quan chức năng đã góp phần giảm thiểu đáng kể thiệt hại về người trong đợt thiên tai này.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Trách nhiệm tìm kiếm cứu nạn được quy định như thế nào?

Khoản 2 Điều 29 Luật Phòng, chống thiên tai 2013 quy định như sau:

Luật Phòng, chống thiên tai 2013

Điều 29. Hoạt động tìm kiếm, cứu nạn trong ứng phó thiên tai

...

2. Trách nhiệm tìm kiếm cứu nạn được quy định như sau:

a) Tổ chức, cá nhân chủ động tìm kiếm cứu nạn và có trách nhiệm tham gia tìm kiếm cứu nạn theo sự huy động của cơ quan có thẩm quyền;

b) Ủy ban nhân dân, Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn địa phương các cấp có trách nhiệm chủ động triển khai hoạt động tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn; trường hợp vượt quá khả năng phải báo cáo, đề nghị Ủy ban nhân dân, Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cấp trên hoặc Ban chỉ đạo trung ương về phòng, chống thiên tai và Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn hỗ trợ;

c) Các bộ, cơ quan ngang bộ có trách nhiệm chủ động triển khai hoạt động tìm kiếm cứu nạn thuộc phạm vi quản lý; trường hợp vượt quá khả năng phải báo cáo, đề nghị Ban chỉ đạo trung ương về phòng, chống thiên tai và Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn hỗ trợ;

d) Các đơn vị chuyên trách, kiêm nhiệm làm nhiệm vụ tìm kiếm cứu nạn tại một số bộ có trách nhiệm tổ chức thực hiện tìm kiếm cứu nạn theo sự chỉ đạo của Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn;

đ) Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn có trách nhiệm chỉ đạo, tổ chức phối hợp thực hiện công tác tìm kiếm cứu nạn trong phạm vi cả nước; chủ trì phối hợp với lực lượng hỗ trợ của quốc tế và khu vực trong tìm kiếm cứu nạn.

Trách nhiệm tìm kiếm cứu nạn được phân cấp rõ ràng để bảo đảm ứng phó nhanh và phù hợp. Người dân và tổ chức phải chủ động khi có tình huống khẩn cấp và tham gia khi được huy động. Chính quyền địa phương là lực lượng chỉ huy đầu tiên; nếu thiệt hại vượt khả năng ứng phó, họ phải lập tức báo cáo và đề nghị cấp trên hỗ trợ. Ở phạm vi bộ ngành, các đơn vị chuyên trách sẽ triển khai trong lĩnh vực mình quản lý. Khi tình hình vượt tầm địa phương, Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn sẽ điều phối lực lượng trên toàn quốc và phối hợp quốc tế nhằm bảo đảm an toàn tối đa cho người dân.

Tình huống giả định

Điều phối cứu nạn người mắc kẹt do ngập sâu tại TP. Đà Nẵng

• Nước dâng nhanh khiến nhiều hộ dân bị cô lập

  Tháng 11/2025, mưa lớn kết hợp triều cường khiến một phường ven sông tại TP. Đà Nẵng bị ngập sâu hơn 1 mét. Khoảng 30 người, gồm người già và trẻ nhỏ, mắc kẹt trong các nhà cấp bốn và không thể tự di chuyển. Người dân trong khu vực chủ động báo tin và hỗ trợ sơ tán các hộ ở vị trí dễ tiếp cận.

• Chính quyền địa phương triển khai cứu nạn nhưng gặp khó khăn

  Ủy ban nhân dân phường lập tức huy động lực lượng dân quân và công an phường dùng thuyền cứu hộ đưa người ra khỏi khu vực nguy hiểm. Tuy nhiên, một số ngõ nhỏ có dòng nước xoáy mạnh, vượt quá khả năng tiếp cận của lực lượng tại chỗ do thiếu ca nô công suất lớn và trang thiết bị chuyên dụng.

• Huy động Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai cấp thành phố hỗ trợ

  Trước tình huống phức tạp, Ủy ban nhân dân phường báo cáo và đề nghị Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn TP. Đà Nẵng điều động lực lượng hỗ trợ. Các đội cứu hộ chuyên trách được triển khai ngay sau đó với ca nô công suất lớn và thiết bị cứu sinh. Sau hơn 3 giờ phối hợp, toàn bộ người mắc kẹt được đưa đến khu sơ tán tạm thời an toàn và được cấp phát nhu yếu phẩm.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Tìm kiếm, cứu nạn trong ứng phó thiên tai là hoạt động bắt buộc và có tính tổ chức cao, nhằm bảo vệ tính mạng người dân và giảm thiểu thiệt hại trong các tình huống khẩn cấp. Hoạt động này bao gồm việc sơ tán dân, cấp cứu người gặp nạn, tìm kiếm người mất tích, lập trạm cứu trợ tạm thời, huy động nhân lực, phương tiện và đảm bảo nhu yếu phẩm cho người bị ảnh hưởng. Trách nhiệm cứu nạn được phân bổ theo từng cấp, từ tổ chức, cá nhân đến Ủy ban nhân dân và Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai các cấp, cùng với sự điều phối thống nhất của Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn trong trường hợp vượt quá khả năng địa phương.