Dùng thủ đoạn xảo quyệt để lừa đảo chiếm đoạt tài sản là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự và người phạm tội sẽ bị xử phạt tù từ 02 năm đến 07 năm tù.
Việc dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt để lừa đảo chiếm đoạt tài sản không chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho người dân mà còn làm suy giảm niềm tin xã hội và gia tăng rủi ro trong các giao dịch dân sự. Pháp luật hình sự đã quy định rõ hành vi này có thể được xem là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Đồng thời, nếu người phạm tội sử dụng thủ đoạn xảo quyệt để thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, họ có thể bị xử lý với mức hình phạt nghiêm khắc hơn nhằm bảo đảm tính răn đe và phòng ngừa chung.
1. Dùng thủ đoạn xảo quyệt để lừa đảo chiếm đoạt tài sản có được xem là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự không?
Điểm m khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 52. Các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự
1. Chỉ các tình tiết sau đây mới là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự:
...
m) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, tàn ác để phạm tội;
...
Việc dùng thủ đoạn xảo quyệt thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng, che giấu hành vi nhằm đánh lừa nạn nhân hoặc cơ quan chức năng, làm tăng mức độ nguy hiểm của tội phạm. Khi hành vi gian dối đạt đến mức tinh vi, có tổ chức hoặc có khả năng gây tác động lớn đến nhiều người, Tòa án sẽ xem đây là yếu tố để tăng nặng hình phạt. Điều này nhằm đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa và bảo vệ trật tự an toàn xã hội trước những hành vi lừa đảo ngày càng phức tạp.
Tình huống giả định
Lừa đảo bằng chiêu “đặt cọc giữ chỗ tour du lịch siêu rẻ”
-
Thủ đoạn tạo niềm tin qua hình ảnh và thông tin giả mạo
Tháng 4/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, một đối tượng tên Lâm Gia Phú lập trang Facebook “TravelNow – Tour Giá Sốc”, đăng hàng loạt hình ảnh tour Maldives và Nhật Bản được sao chép từ website chính hãng. Phú còn chạy quảng cáo và ghim bài viết có hàng chục “bình luận” do chính hắn tạo bằng tài khoản ảo để tăng độ tin cậy.
-
Nạn nhân bị đánh lừa và chuyển tiền
Chị Nguyễn Kiều My (28 tuổi) thấy giá tour rẻ hơn 40% so với thị trường, lại được “cam kết hoàn tiền nếu thủ tục trục trặc”. Phú yêu cầu chị My chuyển 5 triệu đồng tiền đặt cọc để “giữ vé máy bay”. Sau khi nhận tiền, Phú lập tức chặn liên lạc và khóa toàn bộ tài khoản mạng xã hội.
-
Làm rõ hành vi và xác định tình tiết tăng nặng
Công an xác định đây là hành vi lừa đảo với thủ đoạn xảo quyệt: tạo trang web giả, tài khoản ảo, nội dung dàn dựng để đánh lừa người có nhu cầu mua tour. Hành vi này bị xem là tình tiết tăng nặng theo điểm m khoản 1 Điều 52 BLHS 2015. Phú bị khởi tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với tình tiết tăng nặng là dùng thủ đoạn xảo quyệt.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Dùng thủ đoạn xảo quyệt để lừa đảo chiếm đoạt tài sản bị xử lý như thế nào?
Điểm e khoản 2 Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 174. Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
...
e) Dùng thủ đoạn xảo quyệt;
...
Việc dùng thủ đoạn xảo quyệt để lừa đảo được xem là hành vi nguy hiểm hơn so với các trường hợp gian dối thông thường vì người phạm tội cố tình tạo ra kịch bản tinh vi, khiến nạn nhân khó nhận biết và dễ bị sập bẫy. Vì vậy, pháp luật xếp hành vi này vào nhóm tình tiết định khung tăng nặng. Mức án tù từ 02 năm đến 07 năm đối với người phạm tội này phản ánh quan điểm của pháp luật rằng khi thủ đoạn lừa đảo càng tinh vi, mức độ nguy hiểm cho xã hội càng lớn và cần bị xử lý nghiêm khắc hơn các trường hợp lừa đảo thông thường.
Tình huống giả định
Lập website ngân hàng giả để chiếm đoạt tiền qua mã OTP
-
Chuẩn bị thủ đoạn tinh vi và dựng kịch bản chuyên nghiệp
Tháng 9/2025, tại TP. Hà Nội, đối tượng Lý Quang Ân tạo trang web có giao diện sao chép 100% từ ngân hàng ACB, kèm email có tên miền gần giống tên miền thật để gửi thông báo “xác minh lại thông tin tài khoản nhằm tránh khóa thẻ do lỗi hệ thống”.
-
Lấy cắp thông tin và thực hiện giao dịch chiếm đoạt
Anh Trần Ngọc Đạt (34 tuổi) nhận email và truy cập vào đường link, điền thông tin đăng nhập cùng mã OTP vì nghĩ đó là yêu cầu bảo mật từ ngân hàng. Trong vòng vài phút, tài khoản của anh Đạt bị chuyển 72 triệu đồng sang một ví điện tử liên kết với tài khoản ảo của đối tượng.
-
Cơ quan điều tra xác định thủ đoạn tinh vi và áp dụng mức phạt nặng
Công an kết luận Ân đã dùng thủ đoạn xảo quyệt, tạo hệ thống lừa đảo tinh vi khiến người dùng khó phân biệt thật – giả. Hành vi thuộc trường hợp quy định tại điểm e khoản 2 Điều 174 BLHS 2015, với mức phạt tù từ 02 đến 07 năm nên Ân bị khởi tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với tình tiết tăng nặng là dùng thủ đoạn xảo quyệt.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Dùng thủ đoạn xảo quyệt để lừa đảo chiếm đoạt tài sản là hành vi gây nguy hiểm cao, bởi người phạm tội cố tình tạo dựng kịch bản tinh vi khiến nạn nhân khó phát hiện, từ đó làm gia tăng thiệt hại và gây bất ổn xã hội. Việc dùng thủ đoạn xảo quyệt được xem là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự, thể hiện bản chất tinh vi của hành vi phạm tội và làm tăng mức độ nguy hiểm cho xã hội. Nếu thủ đoạn xảo quyệt được sử dụng để thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, người phạm tội sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tù từ 02 năm đến 07 năm, áp dụng theo khung hình phạt tăng nặng so với hành vi lừa đảo thông thường.
