Hội đồng quản lý là cơ quan chịu trách nhiệm tổ chức và giám sát hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Pháp luật đã quy định cụ thể nguyên tắc hoạt động của Hội đồng này nhằm bảo đảm tính tập thể và minh bạch trong quá trình ra quyết định. Đồng thời, số lượng thành viên Hội đồng cũng được quy định theo hướng bắt buộc là số lẻ để tránh tình trạng biểu quyết không rõ ràng, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị đơn vị.
1. Hội đồng quản lý trường công lập hoạt động theo nguyên tắc nào?
Căn cứ Điều 6 Thông tư 03/2025/TT-BGDĐT, quy định:
Điều 6. Nguyên tắc, chế độ làm việc của Hội đồng quản lý
1. Hội đồng quản lý làm việc theo nguyên tắc tập thể, quyết định theo đa số, trừ trường hợp quy chế hoạt động của Hội đồng quản lý quy định tỷ lệ biểu quyết cao hơn. Quyết định của Hội đồng quản lý được thể hiện bằng hình thức Nghị quyết.
2. Đại diện của cơ quan quản lý cấp trên của đơn vị sự nghiệp công lập trong Hội đồng quản lý làm việc theo chế độ kiêm nhiệm.
Thành viên Hội đồng quản lý là công chức, viên chức thuộc cơ quan, đơn vị khác làm việc theo chế độ kiêm nhiệm; các thành viên Hội đồng quản lý là viên chức, người lao động của đơn vị sự nghiệp công lập có Hội đồng quản lý có thể làm việc theo chế độ chuyên trách hoặc kiêm nhiệm và được xác định trong Đề án thành lập Hội đồng quản lý.
3. Hội đồng quản lý tổ chức cuộc họp theo yêu cầu công việc của Hội đồng quản lý và được xác định trong Quy chế hoạt động của Hội đồng quản lý. Các cuộc họp của Hội đồng quản lý được coi là hợp lệ khi có trên 2/3 số thành viên tham dự, trong đó phải có Chủ tịch Hội đồng hoặc 01 thành viên Hội đồng quản lý được phân công hoặc ủy quyền chủ trì cuộc họp. Thẩm quyền triệu tập, chủ trì họp Hội đồng quản lý và việc ủy quyền điều hành Hội đồng quản lý khi Chủ tịch Hội đồng quản lý không thể làm việc trong khoảng thời gian nhất định được xác định cụ thể trong Quy chế hoạt động của Hội đồng quản lý.
4. Hội đồng quản lý được sử dụng con dấu và bộ máy tổ chức của đơn vị sự nghiệp công lập để triển khai công việc của Hội đồng quản lý.
5. Định kỳ 03 tháng hoặc đột xuất theo yêu cầu, Chủ tịch Hội đồng quản lý báo cáo cấp có thẩm quyền về kết quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.
Nguyên tắc làm việc của Hội đồng quản lý trường công lập được thiết lập nhằm bảo đảm sự khách quan, minh bạch và có trách nhiệm trong quá trình điều hành hoạt động của nhà trường. Trong đó, nguyên tắc tập thể có nghĩa là mọi hoạt động không dựa trên ý chí cá nhân mà phải được thảo luận, thống nhất bởi toàn thể các thành viên của Hội đồng. Quyết định theo đa số là nguyên tắc cốt lõi để Hội đồng hoạt động hiệu quả, để bảo đảm quá trình ra quyết định luôn có cơ sở rõ ràng, thống nhất, hạn chế tối đa tình trạng thiếu đồng thuận gây chậm trễ trong tổ chức thực hiện.
Để bảo đảm tính linh hoạt và phù hợp với từng mô hình hoạt động, pháp luật cho phép từng Hội đồng có thể xây dựng quy chế hoạt động riêng, trong đó có thể nâng cao yêu cầu biểu quyết vượt quá đa số nếu xét thấy cần thiết.
Về mặt tổ chức nhân sự, các thành viên trong Hội đồng làm việc theo chế độ kiêm nhiệm hoặc chuyên trách, tùy theo vị trí và được xác định trong Đề án thành lập. Điều này giúp các đơn vị chủ động sắp xếp nguồn lực mà vẫn đảm bảo có đủ tiếng nói chuyên môn và quản lý trong quá trình giám sát hoạt động.
Hội đồng cũng phải tuân thủ quy định về triệu tập và tổ chức họp ít nhất phải có trên 2/3 tổng số thành viên tham dự, và phải có Chủ tịch Hội đồng hoặc người được ủy quyền làm chủ tọa. Tất cả nội dung thống nhất đều phải được thể hiện rõ ràng bằng Nghị quyết, có giá trị pháp lý trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tại đơn vị.
Tình huống giả định:
Tranh cãi trong cuộc họp Hội đồng quản lý về định hướng tự chủ trường
Trường Trung học Phổ thông Phan Bội Châu (tỉnh Đắk Nông) là đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện thí điểm mô hình tự chủ theo Nghị định 120/2020/NĐ-CP. Trong cuộc họp Hội đồng quản lý diễn ra tháng 3/2025, một đề xuất mở rộng mô hình lớp chất lượng cao có thu phí được đưa ra, nhưng gây tranh luận giữa các thành viên. 6/11 thành viên đồng thuận, 5 người phản đối với lý do chưa đảm bảo điều kiện về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên.
Chủ tịch Hội đồng, ông Nguyễn Văn Hòa, kết luận cuộc họp và ban hành Nghị quyết thông qua chủ trương, căn cứ vào kết quả biểu quyết theo đa số. Tuy nhiên, một thành viên phản đối cho rằng nên có ít nhất 2/3 số phiếu thuận mới hợp lệ.
Sau khi rà soát, tổ thư ký xác định: quy chế hoạt động của Hội đồng không quy định yêu cầu tỷ lệ cao hơn, nên nguyên tắc “quyết định theo đa số” được áp dụng. Cuộc họp đủ điều kiện hợp lệ, và Nghị quyết đã được triển khai đúng quy định tại Điều 6 Thông tư 03/2025/TT-BGDĐT.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
2. Số lượng thành viên Hội đồng quản lý có bắt buộc phải là số lẻ không?
Khoản 1 Điều 4 Thông tư 03/2025/TT-BGDĐT quy định:
Điều 4. Số lượng, cơ cấu thành viên của Hội đồng quản lý
1. Số lượng thành viên Hội đồng quản lý phải là số lẻ, với số lượng theo quy định tại khoản 4 Điều 7 Nghị định số 120/2020/NĐ-CP, trong đó có Chủ tịch, Phó Chủ tịch (nếu có), Thư ký và các thành viên khác của Hội đồng quản lý. Chủ tịch, Phó Chủ tịch (nếu có), Thư ký và các thành viên khác của Hội đồng quản lý do người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền phê duyệt Đề án tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập bổ nhiệm.
...
Việc quy định số lượng thành viên Hội đồng quản lý phải là số lẻ là nhằm phục vụ cho nguyên tắc hoạt động tập thể và cơ chế biểu quyết theo đa số. Trong thực tiễn, khi Hội đồng tiến hành bỏ phiếu biểu quyết về các vấn đề quan trọng như phê duyệt kế hoạch tài chính, nhân sự, hoặc định hướng phát triển, việc có số lẻ thành viên giúp đảm bảo luôn có kết quả rõ ràng, tránh tình trạng tỷ lệ phiếu ngang bằng khiến cuộc họp không thể đưa ra kết luận.
Theo quy định, Hội đồng quản lý thường có từ 5 đến 11 thành viên, gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch (nếu có), Thư ký và các thành viên khác. Số lượng cụ thể sẽ được xác định trong Đề án thành lập Hội đồng và do cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.
Cơ cấu thành viên của Hội đồng cũng được quy định rõ ràng, bảo đảm có đại diện của các bên liên quan như cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục, cơ quan cấp trên, đại diện tổ chức chính trị - xã hội, người lao động trong đơn vị... Việc thiết kế cơ cấu như vậy giúp phản ánh đầy đủ lợi ích các bên, đồng thời tạo ra cơ chế giám sát chéo trong quá trình hoạt động.
Như vậy, quy định bắt buộc về số lượng lẻ không phải là hình thức máy móc, mà là điều kiện cần thiết để đảm bảo tính minh bạch, thống nhất trong cơ chế ra quyết định của Hội đồng quản lý.
Tình huống giả định:
Trường bị yêu cầu điều chỉnh lại Hội đồng vì sai số lượng
Trường Cao đẳng Nghề Hòa Phát (tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) vừa được phê duyệt thực hiện cơ chế tự chủ tài chính và thành lập Hội đồng quản lý. Trong Đề án thành lập gửi Sở Giáo dục và Đào tạo, trường đề xuất Hội đồng gồm 8 thành viên, với lý do muốn cân bằng giữa đại diện chuyên môn và đại diện quản lý. Đề án sau đó được phê duyệt sơ bộ và trường tiến hành tổ chức họp Hội đồng lần đầu tiên để triển khai nhiệm vụ.
Tuy nhiên, trong đợt rà soát định kỳ của Sở, cơ quan chuyên môn phát hiện số lượng thành viên Hội đồng không đúng quy định pháp luật vì không phải là số lẻ, dẫn đến nguy cơ không đảm bảo nguyên tắc ra quyết định theo đa số. Căn cứ Điều 4 Thông tư 03/2025/TT-BGDĐT, Sở đã yêu cầu trường điều chỉnh lại số lượng thành viên, đảm bảo Hội đồng có ít nhất 5 hoặc nhiều nhất 11 người, và nhất thiết phải là con số lẻ. Sau khi điều chỉnh, trường bổ sung thêm một đại diện tổ chức đoàn thể vào Hội đồng để nâng tổng số lên 9 người.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính chất tham khảo)
3. Kết luận:
Hoạt động của Hội đồng quản lý trong các đơn vị sự nghiệp công lập giáo dục được pháp luật quy định rõ nhằm đảm bảo tính tập thể và minh bạch trong quản trị. Việc làm việc theo nguyên tắc tập thể, quyết định theo đa số và ban hành nghị quyết giúp Hội đồng phát huy vai trò giám sát và định hướng. Yêu cầu số lượng thành viên phải là số lẻ là điều kiện bắt buộc nhằm đảm bảo tính rõ ràng, thống nhất trong biểu quyết và ra quyết định.
