Đánh tráo hàng hóa bị xử phạt hành chính từ 500.000 đồng, tái phạm hoặc thu lợi lớn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định.
Trong hoạt động mua bán, sự minh bạch và trung thực là nguyên tắc cốt lõi để bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng. Hành vi đánh tráo hàng hóa không chỉ xâm hại đến lòng tin của khách hàng mà còn vi phạm các quy định về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Pháp luật hiện hành đã quy định rõ mức xử phạt hành chính và thậm chí có thể áp dụng chế tài hình sự nếu hành vi đạt đến mức độ nghiêm trọng.
1. Hành vi đánh tráo hàng hóa bị xử phạt bao nhiêu?
Điểm b Khoản 1 Điều 61 Nghị định 98/2020/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 61. Hành vi vi phạm khác trong quan hệ với khách hàng, người tiêu dùng
1. Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây trong trường hợp hàng hóa, dịch vụ giao dịch có giá trị dưới 5.000.000 đồng:
...
b) Đánh tráo, gian lận hàng hóa, dịch vụ khi giao hàng, cung ứng dịch vụ cho khách hàng, người tiêu dùng;
...
...
Khi người bán cố tình tráo đổi hoặc gian lận hàng hóa, dịch vụ trong quá trình giao cho khách hàng, đây được coi là hành vi vi phạm. Nếu giá trị hàng hóa hoặc dịch vụ dưới 5 triệu đồng, mức phạt tiền được áp dụng từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng. Quy định này nhằm bảo vệ người tiêu dùng khỏi những hành vi gian lận trong giao dịch.
Tình huống giả định
- Cửa hàng Điện máy An Phát bán sản phẩm
Bán cho khách hàng Nguyễn Văn Minh một chiếc quạt điện, quảng cáo là hàng chính hãng trị giá 4,5 triệu đồng, kèm cam kết bảo hành 12 tháng. - Cửa hàng Điện máy An Phát tráo đổi hàng hóa
Khi giao sản phẩm, cửa hàng cố tình tráo quạt chính hãng bằng sản phẩm nhái có giá trị chỉ khoảng 2 triệu đồng, tem bảo hành giả mạo. - Cửa hàng Điện máy An Phát bị khách hàng phát hiện
Khách hàng sử dụng sản phẩm thấy nhanh hỏng, đem kiểm tra tại trung tâm bảo hành chính hãng và phát hiện đây là hàng giả, không được bảo hành. - Cửa hàng Điện máy An Phát bị xử phạt
Đội Quản lý thị trường xác minh giá trị sản phẩm dưới 5 triệu đồng, lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Hành vi đánh tráo hàng hóa có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Khoản 1 Điều 198 Bộ luật Hình sự 2015 quy định cụ thể:
Điều 198. Tội lừa dối khách hàng
1. Người nào trong việc mua, bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ mà cân, đong, đo, đếm, tính gian hàng hóa, dịch vụ hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
b) Thu lợi bất chính từ 5.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng.
...
Nếu ai đó tráo hàng hoặc dùng thủ đoạn gian dối khác khi bán hàng, cung cấp dịch vụ thì không chỉ bị phạt hành chính. Trường hợp họ đã từng bị xử phạt mà vẫn tái phạm, hoặc số tiền thu lợi bất chính từ hành vi này đạt từ 5 triệu đồng đến dưới 50 triệu đồng, thì sẽ bị xử lý hình sự. Hình phạt có thể là cảnh cáo, phạt tiền từ 10 đến 100 triệu đồng, hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
Tình huống giả định
- Cửa hàng Thời trang Hoàng Gia bán sản phẩm
Bán cho khách hàng Lê Thị Mai một chiếc váy được quảng cáo là hàng hiệu nhập khẩu chính hãng, giá 6 triệu đồng. - Cửa hàng Thời trang Hoàng Gia tráo đổi hàng hóa
Khi giao hàng, cửa hàng cố tình tráo chiếc váy chính hãng bằng sản phẩm nhái chất lượng kém, giá trị thực chỉ khoảng 2 triệu đồng. - Cửa hàng Thời trang Hoàng Gia tái phạm
Cơ quan chức năng phát hiện cửa hàng đã nhiều lần sử dụng thủ đoạn gian dối tương tự, thu lợi bất chính hơn 5 triệu đồng, trong khi trước đó đã từng bị xử phạt hành chính. - Cửa hàng Thời trang Hoàng Gia bị khởi tố
Cơ quan điều tra khởi tố vụ án hình sự về tội “Lừa dối khách hàng” theo Điều 198 Bộ luật Hình sự 2015. Chủ cửa hàng đối diện mức hình phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10 đến 100 triệu đồng hoặc cải tạo không giam giữ đến 3 năm.tạo không giam giữ đến 3 năm.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Đánh tráo hàng hóa là hành vi gian dối trong thương mại, gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và sự an toàn của khách hàng. Người vi phạm trước hết sẽ bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng. Trường hợp đã từng bị xử phạt, tái phạm hoặc thu lợi bất chính từ 5 triệu đồng trở lên, hành vi này sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự với phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
