Hiện nay, các bài đăng thông tin sai sự thật xuất hiện tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội. Theo thống kê từ Bộ Thông tin và Truyền thông, hàng nghìn vụ việc liên quan đến tin giả đã bị xử lý trong năm 2024, nhưng số lượng vẫn không ngừng gia tăng do ý thức pháp luật của một bộ phận người dùng còn thấp. Vậy pháp luật Việt Nam xử lý thế nào? Bạn có thể bị phạt bao nhiêu tiền, thậm chí ngồi tù vì hành vi này? Bài viết này sẽ phân tích chi tiết thực trạng hiện nay và giải pháp pháp lý dựa trên Nghị định 15/2020/NĐ-CP, Bộ luật Hình sự 2015, và Luật An ninh mạng 2018, giúp bạn hiểu rõ mức độ nghiêm trọng, cần cận thẩn để tránh vi phạm.
Đăng Tin Sai Sự Thật Trên Mạng Bị Phạt Bao Nhiêu Tiền?
Theo khoản 3, khoản 5 Điều 99 Nghị định 15/2020/NĐ-CP:
Điều 99. Vi phạm quy định về trang thông tin điện tử
3. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
a) Đưa thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự và nhân phẩm của cá nhân;
b) Đăng, phát, sử dụng hình ảnh bản đồ Việt Nam không thể hiện đầy đủ hoặc thể hiện sai chủ quyền quốc gia;
c) Quảng cáo, tuyên truyền, mua bán hàng hóa, dịch vụ bị cấm;
d) Giả mạo trang thông tin điện tử của tổ chức, cá nhân khác;
đ) Đăng, phát các tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất bản phẩm mà không được sự đồng ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc không được phép lưu hành hoặc đã có quyết định cấm lưu hành hoặc tịch thu.
4. Hình thức xử phạt bổ sung:
Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định tại khoản 3 Điều này.
5. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc gỡ bỏ đường dẫn đến thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn, thông tin vi phạm pháp luật đối với hành vi vi phạm quy định tại các khoản 2 và 3 Điều này;
b) Buộc thu hồi hoặc buộc hoàn trả tên miền do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại các khoản 2 và 3 Điều này.
Theo khoản 3 Điều 4 Nghị định 15/2020/NĐ-CP:
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền và thẩm quyền phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
....
3. Mức phạt tiền quy định từ Chương II đến Chương VII tại Nghị định này được áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính của tổ chức, trừ quy định tại Điều 106 Nghị định này. Trường hợp cá nhân có hành vi vi phạm như của tổ chức thì mức phạt tiền bằng 1/2 mức phạt tiền đối với tổ chức.
....
Như vậy:
Nếu bạn đăng tin sai sự thật trên mạng xã hội gây tổn thương danh dự cá nhân hoặc uy tín tổ chức, bạn sẽ bị phạt:
- Cá nhân: Từ 10-15 triệu đồng (1/2 mức phạt tổ chức).
- Tổ chức: Từ 20-30 triệu đồng.
- Ngoài phạt tiền, bạn còn bị buộc gỡ bài viết hoặc link chứa thông tin sai.
Quy định này nhằm bảo vệ danh dự, uy tín và giữ không gian mạng trong sạch.
Ví dụ thực tế:
Ngày 28/3/2025, P.V.N.T (22 tuổi, quê Bình Định, sinh viên năm 4 tại TP.HCM) bị Phòng An ninh chính trị nội bộ Công an TP.HCM phạt 12,5 triệu đồng vì đăng video sai sự thật trên tài khoản TikTok “Chính trị VN”. Anh này đã thu thập hình ảnh, tiểu sử, cắt ghép và dàn dựng thông tin giả mạo về đại tá Trần Thị Kim Lý – Trưởng phòng An ninh điều tra Công an TP.HCM – nhằm tăng lượt tương tác. Hành vi vi phạm Điều 99 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, buộc anh gỡ video và chịu xử phạt hành chính.
Nguồn: Báo Thanh niên
Đăng Tin Sai Sự Thật Có Bị Phạt Tù Không?
Theo khoản 1 và khoản 2 Điều 156 Bộ luật Hình sự 2015:
Điều 156. Tội vu khống
1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:
a) Bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;
b) Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
c) Đối với 02 người trở lên;
d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh cho mình;
đ) Đối với người đang thi hành công vụ;
e) Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội;
g) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%;
h) Vu khống người khác phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.
.....
Như vậy:
Nếu đăng tin sai sự thật trên mạng không chỉ dừng ở mức phạt hành chính mà gây hậu quả nghiêm trọng, bạn có thể bị truy cứu hình sự về tội vu khống:
- Mức nhẹ: Phạt tiền 10-50 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến 2 năm, hoặc tù 3 tháng - 1 năm nếu xúc phạm danh dự nghiêm trọng (như bịa chuyện làm ai đó mất việc).
- Mức nặng: Tù 1-3 năm nếu dùng mạng xã hội để lan truyền tin sai, đặc biệt khi nhắm vào nhiều người hoặc gây thiệt hại lớn.
Tình huống giả định:
Bối cảnh:
Ngày 1/9/2025, tại TP. Cần Thơ, một vụ việc liên quan đến thông tin sai sự thật lan truyền trên mạng xã hội TikTok gây xôn xao dư luận. Nạn nhân là chị Nguyễn Thị Hoa, 35 tuổi, chủ cửa hàng kinh doanh thực phẩm sạch Hoa Xanh tại quận Ninh Kiều. Vụ việc được xử lý bởi Công an TP. Cần Thơ.
Sự việc:
- Nhân vật: Anh Lê Văn Tâm, 28 tuổi, sống tại quận Bình Thủy, là một TikToker sở hữu tài khoản "Tâm Sự Miền Tây" với 50.000 người theo dõi.
- Hành vi: Ngày 5/9/2025, anh Tâm đăng một video dài 2 phút trên TikTok, bịa đặt rằng "Cửa hàng Hoa Xanh bán thịt heo giả, dùng hóa chất độc hại lừa khách hàng". Anh còn thêm hình ảnh cắt ghép từ một vụ việc khác để tăng tính thuyết phục, dù biết thông tin này hoàn toàn sai sự thật. Video nhanh chóng đạt 200.000 lượt xem và hàng nghìn bình luận tiêu cực.
- Hậu quả: Do tin sai lan truyền, cửa hàng Hoa Xanh bị khách hàng tẩy chay, doanh thu giảm 80% trong tuần sau đó. Chị Hoa rơi vào trầm cảm, phải nhập viện điều trị tâm lý với tỷ lệ tổn thương cơ thể được giám định là 35%. Gia đình chị Hoa gửi đơn tố cáo đến Công an TP. Cần Thơ.
Xung đột:
- Anh Tâm biện minh rằng anh chỉ "đùa vui" để câu view, không cố ý gây hại, và cho rằng mức phạt hành chính là đủ.
- Chị Hoa yêu cầu xử lý hình sự vì hành vi của anh Tâm không chỉ xúc phạm danh dự mà còn gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế và sức khỏe tinh thần của chị.
Giải quyết:
- Ngày 15/9/2025, Công an TP. Cần Thơ khởi tố vụ án hình sự, điều tra anh Tâm theo Điều 156 Bộ luật Hình sự 2015. Sau quá trình xác minh:
1. Anh Tâm bị xác định vi phạm điểm a khoản 1 vì bịa đặt thông tin sai sự thật, xúc phạm nghiêm trọng danh dự chị Hoa và gây thiệt hại kinh tế cho cửa hàng Hoa Xanh.
2. Hành vi còn thuộc điểm e khoản 2 vì sử dụng TikTok – một nền tảng mạng xã hội – để phạm tội, đồng thời gây rối loạn tâm thần nạn nhân với tỷ lệ tổn thương 35%.
- Ngày 20/10/2025, Tòa án Nhân dân TP. Cần Thơ xét xử sơ thẩm, tuyên phạt anh Tâm 1 năm 6 tháng tù giam theo khung hình phạt từ 1-3 năm của khoản 2 Điều 156. Anh còn bị buộc bồi thường thiệt hại 100 triệu đồng cho chị Hoa.
Kết quả: Anh Tâm bị phạt tù vì hành vi đăng tin sai sự thật trên mạng xã hội gây hậu quả nghiêm trọng. Công an TP. Cần Thơ khẳng định đây là bài học cảnh tỉnh cho những ai lạm dụng mạng xã hội để lan truyền tin giả.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Pháp Luật Cấm Gì Khi Sử Dụng Không Gian Mạng?
Theo khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018:
Điều 8. Các hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng
1. Sử dụng không gian mạng để thực hiện hành vi sau đây:
a) Hành vi quy định tại khoản 1 Điều 18 của Luật này;
b) Tổ chức, hoạt động, câu kết, xúi giục, mua chuộc, lừa gạt, lôi kéo, đào tạo, huấn luyện người chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;
c) Xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành tựu cách mạng, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xúc phạm tôn giáo, phân biệt đối xử về giới, phân biệt chủng tộc;
d) Thông tin sai sự thật gây hoang mang trong Nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế - xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác;
đ) Hoạt động mại dâm, tệ nạn xã hội, mua bán người; đăng tải thông tin dâm ô, đồi trụy, tội ác; phá hoại thuần phong, mỹ tục của dân tộc, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng;
e) Xúi giục, lôi kéo, kích động người khác phạm tội.
.....
Luật An ninh mạng 2018 nghiêm cấm dùng mạng xã hội để:
- Đăng tin sai sự thật gây hoang mang (như "dịch bệnh mới bùng phát" không có thật).
- Xuyên tạc lịch sử, xúc phạm tôn giáo, phân biệt vùng miền.
- Kêu gọi chống nhà nước, lan truyền nội dung đồi trụy, hoặc kích động phạm tội.
Mục tiêu là giữ không gian mạng an toàn, văn minh, bảo vệ quyền lợi cá nhân và xã hội.
Tình huống giả định:
Ngày 10/4/2025, anh Nguyễn Văn Hùng (30 tuổi, trú tại phường Cầu Diễn, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) sử dụng tài khoản Facebook cá nhân có tên "Hùng Nguyễn" để đăng một bài viết dài. Bài viết có tiêu đề "Sự thật về dịch bệnh mới ở Hà Nội", trong đó anh Hùng tuyên bố một loại "virus lạ" đang lây lan tại quận Cầu Giấy, khiến 50 người nhập viện trong 3 ngày, kèm lời kêu gọi người dân tích trữ thực phẩm. Thông tin này hoàn toàn sai sự thật, không có bằng chứng xác thực từ cơ quan y tế. Bài viết nhanh chóng thu hút 5.000 lượt chia sẻ, gây hoang mang trong cộng đồng, dẫn đến tình trạng nhiều người đổ xô mua hàng hóa tại các siêu thị ở Hà Nội.
Sự việc:
Ngày 12/4/2025, Sở Y tế Hà Nội công khai bác bỏ thông tin về "virus lạ", khẳng định không có dịch bệnh nào như mô tả. Cùng ngày, một số người dân tại quận Cầu Giấy gửi đơn khiếu nại đến Công an TP. Hà Nội, yêu cầu làm rõ nguồn tin sai lệch. Qua điều tra, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) thuộc Công an TP. Hà Nội xác định tài khoản "Hùng Nguyễn" do anh Nguyễn Văn Hùng quản lý.
Xung đột:
- Anh Hùng lập luận rằng bài viết chỉ nhằm "cảnh báo bạn bè" dựa trên tin đồn anh nghe được, không có ý gây hoang mang. Anh cho rằng mình không vi phạm pháp luật vì chỉ chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội.
- Công an TP. Hà Nội phản bác rằng hành vi đăng tải thông tin sai sự thật của anh Hùng đã gây hoang mang trong cộng đồng, ảnh hưởng đến trật tự xã hội, vi phạm điểm d khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018.
Giải quyết:
- Cơ quan xử lý: Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05), Công an TP. Hà Nội.
Ngày 15/4/2025, PA05 mời anh Nguyễn Văn Hùng lên làm việc. Sau khi xem xét bài viết, số lượt chia sẻ, và hậu quả thực tế (gây rối loạn tại các siêu thị), cơ quan công an kết luận:
+ Anh Hùng vi phạm điểm d khoản 1 Điều 8 Luật An ninh mạng 2018 vì đăng thông tin sai sự thật, gây hoang mang trong nhân dân và thiệt hại kinh tế - xã hội.
+ Hành vi này thuộc trường hợp xử phạt hành chính theo khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP (phạt tiền từ 10-20 triệu đồng cho hành vi cung cấp thông tin sai sự thật trên mạng xã hội).
Kết quả:
- Anh Hùng bị phạt hành chính 15 triệu đồng và bị yêu cầu gỡ bài viết, đăng đính chính công khai trên tài khoản Facebook.
- PA05 cảnh cáo anh Hùng về trách nhiệm sử dụng mạng xã hội, khuyến cáo không tái phạm để tránh bị xử lý hình sự (như Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, theo Điều 288 Bộ luật Hình sự 2015, nếu gây hậu quả nghiêm trọng hơn).
- Sở Y tế Hà Nội phối hợp thông báo rộng rãi để ổn định tình hình.
(Tình huống trên chỉ là tình huống giả định, mang tính chất tham khảo)
Kết Luận
Đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội không chỉ là hành vi thiếu trách nhiệm mà còn có thể kéo theo những hậu quả pháp lý nghiêm trọng . Theo quy định pháp luật Việt Nam, bạn có thể bị phạt tiền từ 10-15 triệu đồng nếu là cá nhân, hoặc 20-30 triệu đồng nếu là tổ chức, dựa trên Nghị định 15/2020/NĐ-CP. Nghiêm trọng hơn, nếu hành vi của bạn gây hậu quả lớn, như xúc phạm danh dự hoặc làm tổn hại quyền lợi người khác, bạn có nguy cơ đối mặt với tội vu khống theo Điều 156 Bộ luật Hình sự 2015, với mức phạt tù từ 3 tháng đến 3 năm. Ngoài ra, Luật An ninh mạng 2018 nghiêm cấm việc sử dụng không gian mạng để lan truyền tin giả, xuyên tạc, hay gây hoang mang trong cộng đồng, nhằm bảo vệ danh dự cá nhân và giữ vững an ninh mạng quốc gia.
