Gây thương tích cho người khác có thể dẫn đến án tù hoặc xử phạt hành chính, tùy theo mức độ tổn thương được giám định. Không phải trường hợp nào cũng bị truy cứu trách nhiệm hình sự, mà điều này còn phụ thuộc vào mức độ thương tật được giám định. Với những trường hợp thương tích vượt mức quy định, người gây thương tích có thể bị xử lý hình sự. Ngược lại, nếu mức độ chưa đến mức truy cứu, người vi phạm vẫn có thể bị xử phạt hành chính theo quy định hiện hành.
1. Gây thương tích bao nhiêu phần trăm thì bị xử lý hình sự?
Khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi bổ sung bởi khoản 22 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017:
Điều 134. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng gây nguy hại cho nhiều người;
b) Dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm;
c) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;
d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, thầy giáo, cô giáo của mình, người nuôi dưỡng, chữa bệnh cho mình;
đ) Có tổ chức;
e) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
g) Trong thời gian đang bị giữ, tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành án phạt tù, đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc đang chấp hành biện pháp xử lý vi phạm hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;
h) Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê;
i) Có tính chất côn đồ;
k) Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân
...
Việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi cố ý gây thương tích không chỉ căn cứ vào tỷ lệ thương tật, mà còn xét đến hoàn cảnh và cách thức gây thương tích. Theo quy định của Bộ luật Hình sự, nếu kết quả giám định xác định nạn nhân bị tổn thương cơ thể từ 11% đến 30%, người gây thương tích có thể bị xử lý hình sự với mức hình phạt từ 06 tháng đến 03 năm tù hoặc cải tạo không giam giữ.
Đáng lưu ý, kể cả khi mức thương tích dưới 11%, nếu hành vi thuộc một trong các trường hợp nghiêm trọng được liệt kê tại các điểm a đến k của khoản 1 Điều 134 thì vẫn bị truy cứu hình sự. Ví dụ như dùng hung khí nguy hiểm, tấn công người đang thi hành công vụ, gây thương tích cho phụ nữ mang thai hoặc người không có khả năng tự vệ… Những tình tiết này phản ánh tính chất nguy hiểm, mức độ xâm hại lớn đến sức khỏe và trật tự xã hội nên không phụ thuộc hoàn toàn vào tỷ lệ thương tật.
Ví dụ thực tế:
Huấn luyện viên thể hình tấn công CSGT khi bị kiểm tra hành chính
Ảnh từ nguồn Báo Dân Trí
-
CSGT yêu cầu dừng xe để kiểm tra hành chính
Tối 31/5/2025, Bùi Lam Anh (23 tuổi, huấn luyện viên thể hình, trú tại huyện Đan Phượng, Hà Nội) điều khiển xe máy tại khu vực xã Song Phượng thì bị thượng úy Lê Duy Khánh, cán bộ Đội CSGT số 9 yêu cầu dừng xe vì có dấu hiệu vi phạm. Lam Anh không chấp hành hiệu lệnh, cố tình vượt qua tổ công tác.
-
Hành vi tấn công cán bộ thi hành công vụ
Sau khi đi thêm khoảng 10 mét, Lam Anh dừng xe, quay lại chửi bới và lao vào tấn công thượng úy Khánh, khiến anh này bị thương và chảy máu đầu. Hành vi được camera an ninh ghi lại. Nạn nhân phải đưa đi cấp cứu tại bệnh viện ngay sau đó.
-
Bị tạm giữ và đối diện nguy cơ bị khởi tố hình sự
Ngày 1/6/2025, Lam Anh bị Công an TP. Hà Nội tạm giữ để điều tra. Hành vi của Lam Anh có thể bị xử lý về tội Chống người thi hành công vụ (Điều 330 BLHS), hoặc Cố ý gây thương tích (Điều 134 BLHS) nếu thương tích của CSGT từ 11% trở lên. Cơ quan chức năng sẽ xác định tội danh chính thức dựa trên kết quả giám định thương tích và nguyên tắc xử lý tội danh nặng hơn.
Nguồn: Báo Dân Trí
2. Gây thương tích nhưng chưa đến mức truy cứu hình sự thì bị xử phạt ra sao?
Điểm a khoản 5 và điểm đ khoản 14 Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP:
Điều 7. Vi phạm quy định về trật tự công cộng
...
5. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự;
...
14. Biện pháp khắc phục hậu quả:
...
đ) Buộc chi trả toàn bộ chi phí khám bệnh, chữa bệnh đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm d khoản 1, điểm c khoản 2, điểm b khoản 3 và điểm a khoản 5 Điều này.
Không phải hành vi cố ý gây thương tích nào cũng bị xử lý hình sự. Trong thực tế, nhiều trường hợp gây thương tích nhưng mức độ tổn thương dưới 11% và không thuộc các trường hợp nghiêm trọng như quy định tại Điều 134 Bộ luật Hình sự, thì người vi phạm sẽ chỉ bị xử phạt hành chính.
Theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, người có hành vi đánh người, gây thương tích cho người khác nhưng chưa đến mức bị truy tố sẽ bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 8 triệu đồng. Ngoài ra, đây không phải là mức phạt duy nhất. Người gây thương tích còn phải chịu trách nhiệm bồi thường toàn bộ chi phí khám chữa bệnh cho người bị hại, kể cả trong trường hợp bên kia không yêu cầu hoặc chưa khởi kiện dân sự.
Việc xử phạt hành chính được áp dụng như một biện pháp răn đe, bảo đảm trật tự xã hội nhưng vẫn thể hiện tính nhân đạo trong trường hợp hậu quả chưa đủ nghiêm trọng để truy cứu hình sự. Trong một số vụ việc, cơ quan công an có thể tiến hành hòa giải, lập biên bản vi phạm hành chính và ra quyết định xử phạt theo thẩm quyền.
Tình huống giả định:
Xô xát trong lớp học thêm, bị xử phạt hành chính và buộc bồi thường chi phí chữa trị
-
Trong tháng 5/2025
Tại một lớp học thêm ở phường Trường An, TP. Huế, hai học sinh lớp 11 là Nguyễn Hữu Phát và Trần Khánh Long xảy ra tranh cãi khi đang làm bài nhóm. Sau vài lời xúc phạm, Long xô mạnh Phát ngã đập đầu vào ghế. Phát được đưa đến bệnh viện, may mắn chỉ bị xây xát phần đầu và chấn thương phần mềm, tỷ lệ thương tích xác định là 5%. -
Sau khi điều tra
Công an phường Trường An xác định đây là hành vi cố ý gây thương tích nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, vì tỷ lệ thương tích dưới 11% và không thuộc trường hợp tăng nặng. Căn cứ theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, Long bị phạt hành chính 6.000.000 đồng và buộc bồi thường toàn bộ chi phí điều trị cho Phát, gồm cả tiền viện phí và thuốc men hơn 4 triệu đồng. -
Phản hồi từ gia đình
Gia đình Phát đồng ý hòa giải và không có yêu cầu gì thêm. Tuy nhiên, vụ việc được lập hồ sơ xử lý hành chính đầy đủ để tránh tái phạm trong môi trường học đường.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Hành vi cố ý gây thương tích có thể bị xử lý hình sự hoặc xử phạt hành chính tùy theo mức độ tổn thương và tính chất vụ việc. Nếu tỷ lệ thương tật từ 11% trở lên, hoặc dưới 11% nhưng thuộc các trường hợp nghiêm trọng, người gây thương tích có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Ngược lại, với các trường hợp nhẹ hơn, người vi phạm sẽ bị phạt hành chính từ 5 đến 8 triệu đồng và buộc bồi thường chi phí điều trị.
