Hành vi giả chữ ký không chỉ vi phạm đạo đức nghề nghiệp mà còn có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về mặt pháp lý. Trong một số trường hợp, giả chữ ký còn được thực hiện với mục đích chiếm đoạt tài sản. Người vi phạm có thể bị xử lý về tội lừa đảo hoặc tội giả mạo trong công tác, tùy theo tình huống cụ thể.
1. Giả chữ ký nhằm chiếm đoạt tài sản bị xử lý như thế nào?
Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) quy định như sau:
Điều 174. Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
1. Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm;
b) Đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 175 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
d) Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ; tài sản là kỷ vật, di vật, đồ thờ cúng có giá trị đặc biệt về mặt tinh thần đối với người bị hại.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Có tính chất chuyên nghiệp;
c) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
d) Tái phạm nguy hiểm;
đ) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;
e) Dùng thủ đoạn xảo quyệt;
g) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 1 Điều này.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
b) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 1 Điều này;
c) Lợi dụng thiên tai, dịch bệnh.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Chiếm đoạt tài sản trị giá 500.000.000 đồng trở lên;
b) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 1 Điều này;
c) Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Giả chữ ký để lừa ngân hàng, công ty hay cá nhân rút tiền, chuyển nhượng tài sản... đều là hành vi gian dối có mục đích chiếm đoạt tài sản. Nếu tài sản chiếm đoạt có giá trị lớn, hoặc hành vi phạm tội có tổ chức, tái phạm, dùng thủ đoạn chuyên nghiệp thì hình phạt có thể rất nặng, thậm chí là tù chung thân. Ngoài phạt tù, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền và cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định.
Tình huống giả định
-
Anh Lâm chuẩn bị hồ sơ vay cho ông Cường
Anh Trần Văn Lâm, nhân viên tín dụng một ngân hàng thương mại, tiếp nhận hồ sơ vay vốn của một khách hàng quen là ông Nguyễn Văn Cường. Sau khi hoàn tất thủ tục cho vay, anh Lâm vẫn lưu lại bản sao giấy tờ và mẫu chữ ký của ông Cường mà không thông báo. - Anh Lâm giả chữ ký ông Cường
Do gặp khó khăn tài chính cá nhân, anh Lâm nảy sinh ý định gian dối. Anh tự lập một hồ sơ vay mới đứng tên ông Cường, dùng mẫu chữ ký cũ để hoàn thiện đơn đề nghị vay 480 triệu đồng và gửi lên hệ thống nội bộ xét duyệt. -
Anh Lâm nhận được tiền
Ngân hàng tiến hành giải ngân khoản vay vào tài khoản cá nhân đứng tên ông Cường, nhưng do anh Lâm là người kiểm soát hồ sơ, anh đã nhanh chóng chuyển tiền sang một tài khoản khác do mình lập sẵn. - Ông Cường gửi đơn tố giác
Ông Cường phát hiện tài khoản bị trừ tiền mà không rõ lý do. Ngay lập tức, ông liên hệ ngân hàng để kiểm tra và gửi đơn tố giác hành vi giả mạo chữ ký, chiếm đoạt tiền. - Anh Lâm bị khởi tố
Cơ quan điều tra vào cuộc, xác định anh Lâm đã giả chữ ký nhằm chiếm đoạt tài sản. Anh bị khởi tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo khoản 3 Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, với khung hình phạt từ 07 năm đến 15 năm tù.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Giả chữ ký người có chức vụ bị xử lý như thế nào?
Điều 359 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) quy định như sau:
Điều 359. Tội giả mạo trong công tác
1. Người nào vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác mà lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Sửa chữa, làm sai lệch nội dung giấy tờ, tài liệu;
b) Làm, cấp giấy tờ giả;
c) Giả mạo chữ ký của người có chức vụ, quyền hạn.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
a) Có tổ chức;
b) Người phạm tội là người có trách nhiệm lập hoặc cấp các giấy tờ, tài liệu;
c) Làm, cấp giấy tờ giả với số lượng từ 02 giấy tờ giả đến 05 giấy tờ giả.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Làm, cấp giấy tờ giả với số lượng từ 05 giấy tờ giả đến 10 giấy tờ giả;
b) Để thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:
a) Làm, cấp giấy tờ giả với số lượng từ 11 giấy tờ giả trở lên;
b) Để thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
5. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm, có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.
Giả chữ ký của người có chức vụ, quyền hạn là hành vi nguy hiểm, thường nhằm hợp thức hóa giấy tờ, rút tiền, chuyển nhượng tài sản hoặc phục vụ mục đích vụ lợi. Nếu người thực hiện lợi dụng chức vụ để giả mạo vì vụ lợi, họ có thể bị truy cứu về tội giả mạo trong công tác. Mức án dao động từ 1 đến 20 năm tù, tùy theo mức độ vi phạm và hậu quả gây ra. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm giữ chức vụ và phạt tiền đến 100 triệu đồng.
Tình huống giả định
- Anh Lâm chuẩn bị hồ sơ
Anh Nguyễn Văn Lâm là nhân viên văn thư tại Văn phòng UBND phường Tân Ninh, tỉnh Tây Ninh. Trong quá trình xử lý văn bản, anh Lâm được giao chuẩn bị một số tờ trình và quyết định liên quan đến chi ngân sách hỗ trợ hộ nghèo sửa nhà. - Anh Lâm tự ý giả chữ ký
Lợi dụng việc Chủ tịch UBND phường đi công tác dài ngày, anh Lâm đã tự ý giả chữ ký của Chủ tịch phường trên hai văn bản chi ngân sách, tổng cộng hơn 150 triệu đồng, với mục đích chuyển tiền về tài khoản của người quen để chiếm đoạt một phần. -
Anh Lâm bị phát hiện
Kế toán phường phát hiện điểm bất thường vì chữ ký trên giấy tờ không khớp với mẫu đã đăng ký. Sau khi xác minh lại với Chủ tịch phường, UBND đã lập biên bản nội bộ và chuyển vụ việc lên Công an thành phố để điều tra. - Anh Lâm bị khởi tố
Cơ quan điều tra xác định anh Nguyễn Văn Lâm giả chữ ký của người có chức vụ để thực hiện hành vi vụ lợi. Anh bị khởi tố về tội giả mạo trong công tác theo Điều 359 Bộ luật Hình sự, với tình tiết định khung là "lợi dụng chức vụ" và "thực hiện để phạm tội nghiêm trọng".
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc giả chữ ký, dù là để chiếm đoạt tài sản hay giả mạo trong công tác, đều là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Người phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản có thể bị phạt tù từ 06 tháng đến tù chung thân tùy theo giá trị tài sản và tình tiết tăng nặng. Người phạm tội giả mạo trong công tác có thể bị phạt tù từ 01 năm đến 20 năm, kèm theo hình phạt bổ sung như phạt tiền hoặc cấm đảm nhiệm chức vụ.
