Chuẩn bị phạm tội là giai đoạn đầu tiên trong quá trình thực hiện tội phạm nhưng vẫn có thể bị xử lý hình sự nếu hành vi đủ nguy hiểm. Trường hợp người chuẩn bị dùng vũ khí nguy hiểm để gây thương tích cho người khác sẽ bị xem xét theo quy định của Bộ luật Hình sự. Pháp luật cũng quy định rõ mức phạt áp dụng đối với hành vi này, ngay cả khi hậu quả chưa xảy ra.
1. Chuẩn bị phạm tội là gì?
Theo khoản 1 Điều 14 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bởi khoản 4 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017:
Điều 14. Chuẩn bị phạm tội
1. Chuẩn bị phạm tội là tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc thành lập, tham gia nhóm tội phạm, trừ trường hợp thành lập hoặc tham gia nhóm tội phạm quy định tại Điều 109, điểm a khoản 2 Điều 113 hoặc điểm a khoản 2 Điều 299 của Bộ luật này.
...
Không phải hành vi phạm tội nào cũng bắt đầu từ hành động cụ thể như tấn công, trộm cắp hay chiếm đoạt. Có nhiều trường hợp, người phạm tội đã chủ động chuẩn bị công cụ, vũ khí, phương tiện hoặc tìm cách tiếp cận mục tiêu nhưng chưa thực hiện hành vi cuối cùng. Những hành động đó được gọi là chuẩn bị phạm tội.
Ví dụ điển hình là việc chuẩn bị dao, gậy, súng... với mục đích gây thương tích cho người khác. Dù chưa gây ra hậu quả nào, nhưng nếu hành vi đó được xác định là có chủ ý phạm tội rõ ràng, thì vẫn có thể bị xử lý hình sự.
Việc quy định trách nhiệm hình sự trong giai đoạn chuẩn bị là nhằm ngăn chặn tội phạm từ sớm, đồng thời răn đe những hành vi có dấu hiệu nguy hiểm, không để xảy ra hậu quả nghiêm trọng trong thực tế.
Tình huống giả định:
Người đàn ông bị công an mời làm việc vì mang dao trong cốp xe với ý định trả thù cá nhân
-
Chuẩn bị vũ khí để gây thương tích
Anh Trịnh Văn Hùng (37 tuổi, trú tại phường Tân Lợi, TP. Buôn Ma Thuột) xảy ra mâu thuẫn cá nhân với anh Lê Quốc Tuấn (ngụ cùng địa phương) do tranh chấp tiền bạc. Ngày 18/6/2024, sau khi uống rượu, Hùng nảy sinh ý định “dạy cho Tuấn một bài học”. Anh ta giấu một con dao dài trong cốp xe máy, chạy đến gần nhà anh Tuấn thì bị công an phường kiểm tra hành chính. -
Lời khai làm rõ ý định chuẩn bị gây án
Tại trụ sở công an, Hùng thừa nhận đã mang theo dao để tìm Tuấn nói chuyện và “nếu Tuấn không xin lỗi sẽ dùng dao rạch mặt”. Anh ta chưa kịp gây thương tích nhưng hành vi mang theo hung khí với mục đích gây thương tích được xác định là hành vi chuẩn bị phạm tội cố ý gây thương tích, thuộc trường hợp phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 134 Bộ luật Hình sự.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo)
2. Hình phạt đối với hành vi chuẩn bị gây thương tích bằng vũ khí nguy hiểm là gì?
Theo Điều 14 và khoản 6 Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015, quy định:
Điều 14. Chuẩn bị phạm tội
...
2. Người chuẩn bị phạm tội quy định tại một trong các điều 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 123, 134, 168, 169, 207, 299, 300, 301, 302, 303 và 324 của Bộ luật này thì phải chịu trách nhiệm hình sự.
...
Điều 134. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
...
6. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Làm chết 02 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho 02 người trở lên mà tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;
c) Gây thương tích vào vùng mặt của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên.
...
Khác với nhiều tội danh khác, tội cố ý gây thương tích là một trong những trường hợp mà người mới chỉ chuẩn bị công cụ để thực hiện hành vi vi phạm đã có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu ai đó mang theo hung khí nguy hiểm như dao, gậy sắt, súng, a-xít… với ý định làm người khác bị thương, thì dù chưa ra tay hay gây hậu quả, họ vẫn có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Tùy vào mức độ nghiêm trọng của hành vi, mục đích cụ thể và hoàn cảnh xảy ra vụ việc, người vi phạm có thể bị phạt cải tạo không giam giữ hoặc bị phạt tù đến 2 năm. Việc xử lý ngay từ giai đoạn chuẩn bị giúp ngăn chặn kịp thời các hành vi nguy hiểm, không để sự việc vượt quá tầm kiểm soát.
Tình huống giả định:
Nam thanh niên mang dao đến cổng trường chờ "xử lý" bạn học cũ vì mâu thuẫn cá nhân
-
Mâu thuẫn trên mạng dẫn đến ý định trả thù
Nguyễn Hoàng Minh (19 tuổi, trú tại TP. Thủ Đức) có mâu thuẫn cá nhân với Trần Đức Khoa, bạn học cũ, sau nhiều lần tranh cãi, xúc phạm qua lại trên mạng xã hội. Minh cảm thấy bức xúc và muốn "nói chuyện cho ra lẽ".
-
Chuẩn bị dao và chờ người trước cổng trường
Chiều ngày 4/5/2024, Minh chuẩn bị sẵn một con dao gọt trái cây dài 20cm, giấu trong balô và đứng đợi trước cổng Trường THPT Thạnh Lộc - nơi Khoa đang học. Khi thấy Minh có biểu hiện bất thường, bảo vệ nhà trường đã báo công an địa phương. -
Công an vào cuộc và khởi tố bị can về hành vi chuẩn bị gây thương tích
Tại cơ quan công an, Minh khai nhận rõ ràng ý định dùng dao để đe dọa, thậm chí gây thương tích nếu xảy ra xô xát. Dù chưa ra tay, nhưng hành vi mang dao với mục đích gây hại được xác định là chuẩn bị phạm tội cố ý gây thương tích bằng vũ khí nguy hiểm. Cơ quan điều tra đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Minh và áp dụng biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo)
3. Kết luận
Hành vi chuẩn bị vũ khí nguy hiểm để cố ý gây thương tích là hành vi có tính chất nguy hiểm, dù chưa gây hậu quả cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Pháp luật quy định rõ người thực hiện hành vi này có thể bị phạt cải tạo không giam giữ hoặc bị phạt tù đến 2 năm. Việc xử lý từ sớm là cần thiết để ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm hại đến sức khỏe, tính mạng của người khác và góp phần giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.
