Dự án PPP được hiểu như thế nào theo quy định của pháp luật?

Dự án PPP là một trong những cơ chế quan trọng nhằm thu hút vốn tư nhân tham gia phát triển hạ tầng, dịch vụ công cùng Nhà nước. Pháp luật hiện hành đã đưa ra khái niệm cụ thể về dự án PPP để xác định rõ phạm vi, tính chất và đối tượng áp dụng. Bên cạnh đó, các quy định cũng đặt nền tảng cho việc phân biệt giữa dự án PPP và hoạt động đầu tư PPP trong thực tế triển khai.

Dự án PPP được hiểu như thế nào theo quy định của pháp luật?

Khoản 9 Điều 3 Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư 2020 quy định như sau:

Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư 2020

Điều 3. Giải thích từ ngữ
…
9. Dự án PPP là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc đầu tư để cung cấp sản phẩm, dịch vụ công thông qua việc thực hiện một hoặc các hoạt động sau đây:

a) Xây dựng, vận hành, kinh doanh công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng;
b) Cải tạo, nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa, vận hành, kinh doanh công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng sẵn có;
c) Vận hành, kinh doanh công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng sẵn có.

...

Dự án PPP không chỉ bao gồm việc xây mới hạ tầng mà còn có thể là cải tạo, nâng cấp hoặc khai thác, vận hành những công trình sẵn có. Điểm đặc trưng của dự án PPP là Nhà nước và nhà đầu tư tư nhân cùng tham gia với mục tiêu cung cấp dịch vụ công, bảo đảm lợi ích chung và tính bền vững. Các hoạt động này đều nhằm hướng tới khai thác hiệu quả nguồn lực tư nhân để đáp ứng nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước.

Tình huống giả định

• UBND TP. Đà Nẵng kêu gọi đầu tư dự án hạ tầng giao thông
  Năm 2025, UBND TP. Đà Nẵng đưa ra đề xuất xây dựng tuyến đường ven sông Hàn theo hình thức PPP. Mục tiêu dự án nhằm cải thiện hạ tầng giao thông và cảnh quan đô thị, đồng thời tạo thuận lợi cho phát triển du lịch.

• Doanh nghiệp tư nhân tham gia triển khai dự án
  Công ty Cổ phần Xây dựng An Phát đăng ký tham gia, cam kết bỏ vốn để xây dựng tuyến đường và sau đó được quyền khai thác dịch vụ bãi đỗ xe, trạm dừng nghỉ trong thời hạn hợp đồng. Hoạt động này được coi là kinh doanh công trình hạ tầng trong khuôn khổ dự án PPP.

• Cơ quan nhà nước giám sát việc thực hiện hợp đồng
  Trong quá trình triển khai, Sở Giao thông Vận tải TP. Đà Nẵng trực tiếp giám sát tiến độ thi công, chất lượng công trình và việc khai thác thương mại theo đúng quy định tại Luật Đầu tư PPP. Nhờ đó, dự án vừa bảo đảm chất lượng hạ tầng, vừa thu hút được nguồn vốn ngoài ngân sách.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Đầu tư PPP là gì?

Khoản 10 Điều 3 Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư 2020 quy định như sau:

Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư 2020

Điều 3. Giải thích từ ngữ
…
10. Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (Public Private Partnership - sau đây gọi là đầu tư theo phương thức PPP) là phương thức đầu tư được thực hiện trên cơ sở hợp tác có thời hạn giữa Nhà nước và nhà đầu tư tư nhân thông qua việc ký kết và thực hiện hợp đồng dự án PPP nhằm thu hút nhà đầu tư tư nhân tham gia dự án PPP.

...

Đầu tư PPP không chỉ đơn thuần là một dự án cụ thể mà là cơ chế hợp tác lâu dài có ràng buộc pháp lý. Nhà nước đóng vai trò tạo điều kiện và giám sát, trong khi nhà đầu tư tư nhân trực tiếp thực hiện và vận hành dự án. Đặc trưng quan trọng là việc phân chia trách nhiệm, lợi ích và rủi ro giữa hai bên theo hợp đồng dự án PPP. 

Tình huống giả định

• Chính quyền địa phương ký hợp đồng PPP với nhà đầu tư
  Năm 2026, UBND TP. Hồ Chí Minh ký hợp đồng PPP với Công ty TNHH Đầu tư Hạ tầng Đông Á để xây dựng tuyến metro mới. Hợp đồng có thời hạn 25 năm, trong đó nhà đầu tư chịu trách nhiệm thi công, khai thác và bảo trì.

• Nhà đầu tư tư nhân vận hành và thu hồi vốn
  Công ty Đông Á được quyền khai thác dịch vụ vận tải hành khách và một số hạng mục thương mại trong các ga tàu. Khoản thu này nhằm giúp nhà đầu tư thu hồi vốn và có lợi nhuận trong thời hạn hợp đồng.

• Cơ quan nhà nước giám sát và bảo đảm dịch vụ công
  Sở Giao thông Vận tải TP. Hồ Chí Minh định kỳ kiểm tra, giám sát chất lượng công trình và giá vé. Việc hợp tác này vừa giúp giảm gánh nặng vốn cho Nhà nước, vừa bảo đảm tuyến metro phục vụ nhu cầu đi lại của người dân một cách ổn định, an toàn.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Dự án PPP và đầu tư PPP là hai khái niệm có liên quan chặt chẽ, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển hạ tầng và dịch vụ công. Dự án PPP được hiểu là tập hợp các đề xuất nhằm xây dựng, cải tạo hoặc khai thác công trình hạ tầng phục vụ lợi ích công cộng. Trong khi đó, đầu tư PPP là phương thức hợp tác có thời hạn giữa Nhà nước và tư nhân thông qua hợp đồng dự án.