Đốt vàng mã sai quy định hoặc gây hỏa hoạn có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự theo mức độ thiệt hại.
Đốt vàng mã là tập tục gắn liền với đời sống tâm linh của nhiều gia đình Việt Nam. Đối với trường hợp đốt vàng mã không đúng nơi quy định hoặc gây hỏa hoạn sẽ bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
1. Đốt vàng mã là hành vi bị cấm phải không?
Căn cứ theo Điểm a khoản 1 Điều 14 Nghị định 38/2021/NĐ-CP quy định:
Điều 14. Vi phạm quy định về tổ chức lễ hội
1. Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Thắp hương hoặc đốt vàng mã không đúng nơi quy định;
…
Pháp luật không cấm hoàn toàn việc đốt vàng mã, nhưng yêu cầu phải đúng nơi quy định. Nếu đốt vàng mã bừa bãi, đặc biệt tại nơi công cộng, không gian lễ hội hoặc khu vực cấm, người thực hiện sẽ bị xử phạt hành chính. Đây là biện pháp nhằm hạn chế nguy cơ cháy nổ và bảo đảm văn minh nơi tổ chức lễ hội.
Tình huống giả định
-
Người dân đốt vàng mã sai quy định
Ngày 10/3/2025, bà Trần Thị Hòa, trú tại Phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh, tham gia lễ hội tại địa phương. Do muốn thể hiện lòng thành, bà tự ý đốt vàng mã ngay tại sân hội trường thay vì khu vực được bố trí. -
Bị nhắc nhở nhưng không chấp hành
Ban tổ chức lễ hội nhắc bà Hòa dừng hành vi này, nhưng bà cho rằng “đốt nhanh một chút cũng không sao” nên vẫn tiếp tục. -
Bị xử phạt hành chính
Ngay sau đó, lực lượng chức năng lập biên bản và xử phạt bà Hòa 300.000 đồng vì hành vi “đốt vàng mã không đúng nơi quy định”.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Đốt vàng mã gây hỏa hoạn thì người đốt sẽ bị xử lý như thế nào?
Căn cứ theo Điều 11 Nghị định 106/2025/NĐ-CP quy định:
Điều 11. Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy trong sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, thiết bị, dụng cụ sinh lửa, sinh nhiệt
1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, thiết bị, dụng cụ sinh lửa, sinh nhiệt mà không bảo đảm khoảng cách phòng cháy, chữa cháy theo quy định.
2. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt, thiết bị, dụng cụ sinh lửa, sinh nhiệt ở những khu vực có quy định cấm;
b) Hàn, cắt kim loại mà không có biện pháp phòng cháy, chữa cháy theo quy định.
3. Phạt tiền gấp hai lần mức tiền phạt đối với các hành vi quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này khi để xảy ra cháy nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
Căn cứ theo Điều 313 Bộ luật Hình sự 2015 quy định:
Điều 313. Tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy
1. Người nào vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
a) Làm chết người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 08 năm:
a) Làm chết 02 người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
c) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 12 năm:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
4. Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.'
Căn cứ vào tính chất, mức độ vi phạm của hành vi đốt vàng mã gây hỏa hoạn để xác định người vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án từ cải tạo không giam giữ đến phạt tù nhiều năm.
Ví dụ thực tế
Ảnh nguồn từ Báo Công an TP. HCM
-
Đốt vàng mã gây cháy phòng trọ, 4 người tử vong
Ngày 04/02/2021, nhóm thanh niên thuê trọ tại ngõ 73, phố Tam Khương, phường Khương Thượng, TP. Hà Nội tổ chức cúng ông Công ông Táo. Sau khi cúng xong, cả nhóm đốt vàng mã ngay trước cửa phòng trọ. -
Chủ quan sau khi hóa vàng
Khi thấy vàng mã cháy hết, nhóm thanh niên không dập tắt hoàn toàn mà đi vào nhà ăn cơm và nghỉ ngơi. Đám tro âm ỉ bén lửa, bùng cháy dữ dội, thiêu rụi nhiều tài sản và 3 xe máy. Ngọn lửa lan nhanh, khói đặc quánh khiến 4 người gồm anh Lê Bật Đ, Giáp Văn N, Trần Duy H và Lê Bật Th tử vong do ngạt khói và khí độc. -
Hậu quả đặc biệt nghiêm trọng
Cơ quan công an xác định nguyên nhân cháy xuất phát từ việc đốt vàng mã bất cẩn, không tuân thủ quy định an toàn phòng cháy chữa cháy. Vụ việc để lại hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn về người và tài sản, là hồi chuông cảnh tỉnh về nguy cơ từ thói quen đốt vàng mã trong khu dân cư.
Nguồn: Báo Công an TP. HCM
3. Kết luận
Đốt vàng mã không bị pháp luật cấm, nhưng phải được thực hiện đúng nơi quy định để bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy. Nếu hành vi bất cẩn gây hỏa hoạn, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy mức độ thiệt hại. Do đó, mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức khi thực hiện nghi lễ để tránh hậu quả đáng tiếc và tuân thủ nghiêm quy định của pháp luật.
