Việc thăm gặp người bị tạm giam được pháp luật quy định chặt chẽ nhằm đảm bảo an ninh trật tự và quyền lợi của người bị tạm giam. Các đối tượng được thăm gặp phải thuộc diện thân nhân theo quy định hoặc là người bào chữa theo thủ tục pháp luật. Khi đến trại tạm giam, người thăm gặp phải xuất trình các loại giấy tờ nhất định để được phép tiếp xúc.
1. Đối tượng được thăm gặp người bị tạm giam gồm những ai?
Khoản 1 Điều 4 Thông tư 34/2017/TT-BCA quy định như sau:
Điều 4. Đối tượng, thủ tục thăm gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam
1. Thân nhân đến thăm gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam được quy định tại khoản 8, Điều 3 của Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam.
...
Đồng thời khoản 8 Điều 3, khoản 3 Điều 22 Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015 quy định:
Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
8. Thân nhân của người bị tạm giữ, người bị tạm giam là người có quan hệ ông bà nội, ông bà ngoại; bố mẹ đẻ, bố mẹ nuôi, bố mẹ vợ, bố mẹ chồng; vợ, chồng; anh chị em ruột hoặc con đẻ, con nuôi, con dâu, con rể với người bị tạm giữ, người bị tạm giam; cháu ruột với người bị tạm giữ, người bị tạm giam mà người bị tạm giữ, người bị tạm giam là ông bà nội, ông bà ngoại.
...
Điều 22. Việc gặp thân nhân, người bào chữa, tiếp xúc lãnh sự của người bị tạm giữ, người bị tạm giam
...
3. Người bào chữa được gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam để thực hiện bào chữa theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự và Luật này tại buồng làm việc của cơ sở giam giữ hoặc nơi người bị tạm giữ, tạm giam đang khám bệnh, chữa bệnh; phải xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy tờ về việc bào chữa.
...
Những người được phép thăm gặp bao gồm thân nhân đúng theo mối quan hệ quy định trong luật và người bào chữa. Thân nhân không bao gồm bạn bè, người quen hoặc người bảo trợ nếu không có mối quan hệ huyết thống hoặc quan hệ hôn nhân, nuôi dưỡng như luật nêu. Người bào chữa có thể gặp người bị tạm giam để thực hiện công việc theo quy định của pháp luật tố tụng.
Tình huống giả định
- Anh Nguyễn Nhật Minh có em trai đang bị tạm giam
Anh Nguyễn Nhật Minh trú tại phường Tân Phú, tỉnh Đồng Tháp, có em trai ruột là Nguyễn Minh Tâm hiện đang bị tạm giam do liên quan đến hành vi trộm cắp tài sản. - Anh Minh đến cơ sở giam giữ để đăng ký thăm gặp
Sau khi biết em trai bị tạm giam, anh Minh đã đến cơ sở giam giữ để thực hiện thủ tục thăm gặp theo quy định. Tại đây, anh chủ động xuất trình các giấy tờ cần thiết. -
Anh Minh được cán bộ yêu cầu giấy tờ chứng minh quan hệ thân nhân
Cán bộ cơ sở giam giữ tiếp nhận yêu cầu và thông báo rằng để được phép thăm gặp, anh Minh phải cung cấp giấy tờ xác nhận mối quan hệ ruột thịt với người bị tạm giam. - Anh Minh xuất trình giấy khai sinh và được chấp thuận
Anh Minh nộp bản sao giấy khai sinh thể hiện rõ quan hệ anh em ruột với Nguyễn Minh Tâm. Sau khi xác minh thông tin, cán bộ xác nhận đúng quy định và cho phép anh vào thăm em trai. - Chị Trần Ngọc Lan đến xin thăm bạn bị tạm giam
Chị Trần Ngọc Lan ở phường Phú Thủy, tỉnh Bình Thuận là bạn thân của một người đang bị tạm giam. Chị đến cơ sở giam giữ với mong muốn được thăm bạn. - Chị Lan không cung cấp được giấy tờ chứng minh quan hệ
Tại điểm tiếp nhận, chị Lan không xuất trình được giấy tờ tùy thân lẫn giấy xác nhận mối quan hệ thân nhân với người bị tạm giam. - Chị Lan bị từ chối không được thăm gặp do không thuộc đối tượng được quy định
Do không thuộc diện thân nhân theo luật định và không có giấy tờ chứng minh quan hệ, chị Lan bị từ chối thăm gặp. Cán bộ cơ sở giam giữ đã giải thích rõ quy định pháp luật về vấn đề này.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Khi đến thăm gặp người bị tạm giam thì cần xuất trình những giấy tờ gì?
Khoản 2 Điều 22 Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015 quy định:
Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015
Điều 22. Việc gặp thân nhân, người bào chữa, tiếp xúc lãnh sự của người bị tạm giữ, người bị tạm giam
...
2. Người đến thăm gặp phải xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy tờ xác nhận về quan hệ với người bị tạm giữ, người bị tạm giam trong trường hợp là thân nhân của họ. Việc thăm gặp phải chịu sự giám sát, theo dõi chặt chẽ của cơ sở giam giữ; không làm ảnh hưởng đến các hoạt động tố tụng hình sự của cơ quan, người có thẩm quyền; tuân thủ quy định về thăm gặp; trường hợp cơ quan thụ lý vụ án có yêu cầu thì phối hợp với cơ sở giam giữ để giám sát, theo dõi việc thăm gặp.
Thủ trưởng cơ sở giam giữ quyết định cụ thể thời điểm thăm gặp; thông báo cho cơ quan đang thụ lý vụ án về việc thăm gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam.
3. Người bào chữa được gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam để thực hiện bào chữa theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự và Luật này tại buồng làm việc của cơ sở giam giữ hoặc nơi người bị tạm giữ, tạm giam đang khám bệnh, chữa bệnh; phải xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy tờ về việc bào chữa.
...
Đồng thời, khoản 2 Điều 4 Thông tư 34/2017/TT-BCA quy định:
Điều 4. Đối tượng, thủ tục thăm gặp người bị tạm giữ, người bị tạm giam
...
2. Thân nhân đến thăm gặp phải xuất trình một trong các loại giấy tờ tùy thân sau: Giấy chứng minh nhân dân, hộ chiếu, thẻ căn cước công dân, giấy xác nhận là cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên thuộc lực lượng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, người dưới 14 tuổi phải có giấy khai sinh; giấy tờ xác nhận về quan hệ với người bị tạm giữ, người bị tạm giam. Trường hợp người đến thăm gặp không có giấy tờ chứng minh quan hệ thì phải có đơn đề nghị, có xác nhận của Uỷ ban nhân dân hoặc cơ quan có thẩm quyền; trường hợp người đến thăm gặp không có giấy tờ tùy thân thì đơn đề nghị thăm gặp phải dán ảnh và đóng dấu giáp lai vào ảnh.
...
Giấy tờ tùy thân bao gồm các loại như: chứng minh nhân dân, căn cước công dân, hộ chiếu, giấy khai sinh đối với trẻ em dưới 14 tuổi… Ngoài ra, người đi thăm cần mang theo giấy tờ chứng minh quan hệ thân nhân. Trường hợp không có giấy tờ chứng minh thì có thể nộp đơn đề nghị có xác nhận của UBND cấp xã. Nếu không có giấy tùy thân, đơn đề nghị phải có ảnh và đóng dấu giáp lai.
Tình huống giả định
- Bà Mai đến thăm cháu bị tạm giam
Bà Nguyễn Thị Mai, cư trú tại phường Vỹ Dạ, tỉnh Thừa Thiên Huế, đến cơ sở giam giữ để thăm cháu ngoại đang bị tạm giam. - Bà Mai chuẩn bị theo giấy tờ
Bà Mai mang theo thẻ căn cước công dân và sổ hộ khẩu cũ có ghi rõ quan hệ giữa bà và người cháu. -
Bà Mai được yêu cầu bổ sung thêm giấy tờ
Cán bộ tiếp nhận kiểm tra hồ sơ và yêu cầu thêm giấy xác nhận quan hệ hoặc bản sao giấy khai sinh của cháu để đảm bảo đối chiếu chính xác thông tin. - Bà Mai xuất trình giấy tờ cho cán bộ
Bà Mai sau đó xuất trình bản sao giấy khai sinh của cháu ngoại, chứng minh rõ mối quan hệ bà cháu. - Bà Mai được vào thăm cháu
Cơ sở giam giữ xác minh hồ sơ đầy đủ, hợp lệ và cho phép bà Mai vào thăm cháu theo đúng thời gian đã đăng ký.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Pháp luật quy định rõ ràng về đối tượng được phép thăm gặp người bị tạm giam nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng mà vẫn đảm bảo an ninh trại giam. Người đi thăm cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ tùy thân và giấy tờ chứng minh quan hệ theo yêu cầu. Cơ sở giam giữ có quyền từ chối thăm gặp nếu thiếu giấy tờ hợp lệ hoặc không thuộc diện được phép tiếp xúc.
