Thiết kế bố trí được bảo hộ khi có tính nguyên gốc và tính mới thương mại, không áp dụng cho nguyên lý, quy trình hoặc phần mềm trong mạch tích hợp bán dẫn.
Thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn là thành quả của hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ điện tử, đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất các sản phẩm điện tử hiện đại. Tuy nhiên, để được pháp luật công nhận và bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp, thiết kế bố trí phải đáp ứng những điều kiện nhất định theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ.
1. Điều kiện để thiết kế bố trí được bảo hộ là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 68 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 68. Điều kiện chung đối với thiết kế bố trí được bảo hộ
Thiết kế bố trí được bảo hộ nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
1. Có tính nguyên gốc;
2. Có tính mới thương mại.
Thiết kế bố trí là cấu trúc không gian của các phần tử mạch và mối liên kết giữa chúng trong mạch tích hợp bán dẫn. Pháp luật chỉ bảo hộ thiết kế bố trí khi có sự sáng tạo độc lập và khả năng ứng dụng thực tế.
-
Tính nguyên gốc thể hiện việc bố trí phải do người sáng tạo tự thiết kế, không sao chép từ thiết kế đã có.
-
Tính mới thương mại nghĩa là thiết kế chưa được khai thác thương mại ở bất kỳ đâu trước thời điểm nộp đơn đăng ký.
Hai yếu tố này nhằm bảo đảm rằng chỉ những thiết kế mới, sáng tạo thực sự và có giá trị kinh tế mới được pháp luật bảo hộ.
Tình huống giả định
- Anh Phúc lên ý tưởng cho thiết kế bố trí mới
Anh Nguyễn Hoàng Phúc bắt đầu nghiên cứu bố trí mạch tích hợp cho chip cảm biến ánh sáng ứng dụng trong xe tự vận hành. Anh Phúc tự mình thiết kế cấu trúc không gian giữa các phần tử mạch và liên kết mà không dựa vào bất kỳ mô hình có sẵn nào. - Thiết kế được thử nghiệm
Thiết kế được thử nghiệm và cho thấy khả năng tối ưu tốc độ xử lý hình ảnh hơn 20% so với chip cùng loại trên thị trường, thể hiện tính sáng tạo và khả năng ứng dụng công nghiệp - Anh Phúc nộp hồ sơ đăng ký bảo hộ
Anh Phúc nộp hồ sơ đăng ký bảo hộ thiết kế bố trí tại Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam. - Thiết kế bố trí đáp ứng đủ điều kiện và được bảo hộ
Sau quá trình thẩm định, cơ quan xác nhận thiết kế của anh Phúc có tính nguyên gốc (do tự sáng tạo) và tính mới thương mại (chưa từng khai thác ở bất kỳ quốc gia nào). Thiết kế bố trí chính thức được cấp Giấy chứng nhận bảo hộ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Đối tượng không được bảo hộ với danh nghĩa thiết kế bố trí là gì?
Quy định này được nêu cụ thể tại Điều 69 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 như sau:
Điều 69. Đối tượng không được bảo hộ với danh nghĩa thiết kế bố trí
Các đối tượng sau đây không được bảo hộ với danh nghĩa thiết kế bố trí:
1. Nguyên lý, quy trình, hệ thống, phương pháp được thực hiện bởi mạch tích hợp bán dẫn;
2. Thông tin, phần mềm chứa trong mạch tích hợp bán dẫn.
Mục đích của quy định này là giới hạn phạm vi bảo hộ chỉ trong phần thiết kế vật lý của mạch tích hợp chứ không bao gồm nội dung kỹ thuật, phần mềm hay ý tưởng vận hành bên trong. Nguyên lý, quy trình, phương pháp chỉ thể hiện cơ chế hoạt động nên đối tượng này không mang yếu tố sáng tạo về mặt bố trí không gian nên không thuộc phạm vi bảo hộ. Thêm vào đó, phần mềm chứa trong chip được xem là tác phẩm sáng tạo khác và có thể được bảo hộ theo quyền tác giả chứ không phải quyền sở hữu công nghiệp.
Tình huống giả định
- Công ty TechPro phát triển dòng chip và nộp đơn đăng ký bảo hộ thiết kế bố trí
Công ty TechPro Việt Nam phát triển một dòng chip xử lý âm thanh có kèm phần mềm tối ưu tần số, sau đó nộp đơn đăng ký bảo hộ thiết kế bố trí cho toàn bộ chip. - Phần mềm điều khiển nội bộ không phải là đối tượng được bảo hộ thiết kế bố trí
Khi thẩm định hồ sơ, Cục Sở hữu trí tuệ xác định phần thiết kế vật lý của chip (bố trí linh kiện, đường mạch) đáp ứng điều kiện bảo hộ nhưng phần mềm điều khiển nội bộ chỉ là công cụ lập trình nên không phải đối tượng bảo hộ với danh nghĩa thiết kế bố trí. - Cục Sở hữu trí tuệ từ chối bảo hộ phần mềm
Cục ra thông báo chấp nhận một phần: chỉ công nhận quyền bảo hộ đối với cấu trúc mạch vật lý, còn phần mềm không được bảo hộ dưới danh nghĩa thiết kế bố trí.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Thiết kế bố trí mạch tích hợp được bảo hộ khi đáp ứng đủ 2 điều kiện là có tính nguyên gốc và tính mới thương mại theo quy định pháp luật. Ngoài ra, các nguyên lý, quy trình, hệ thống và phần mềm liên quan đến mạch tích hợp không thuộc phạm vi bảo hộ với danh nghĩa thiết kế bố trí.
