Đất công trình phòng chống thiên tai thuộc nhóm đất phi nông nghiệp và được xếp vào nhóm đất sử dụng vào mục đích công cộng, phản ánh vai trò phục vụ hoạt động bảo vệ an toàn dân cư và ứng phó rủi ro thiên tai.
Đất công trình phòng chống thiên tai là một trong những loại đất được xác định theo mục đích sử dụng đặc thù trong hệ thống phân loại đất hiện hành. Việc nhận diện đúng loại đất này giúp làm rõ vị trí của nó trong nhóm đất phi nông nghiệp và phạm vi quản lý liên quan. Đồng thời, thông tin về các mục đích sử dụng của đất công trình phòng chống thiên tai cho thấy vai trò của loại đất này trong hoạt động bảo đảm an toàn và giảm thiểu rủi ro do thiên tai gây ra.
1. Đất công trình phòng chống thiên tai là loại đất nào?
Căn cứ điểm e khoản 3 Điều 9 Luật Đất đai 2024 quy định:
Điều 9. Phân loại đất
...
3. Nhóm đất phi nông nghiệp bao gồm các loại đất sau đây:
...
e) Đất sử dụng vào mục đích công cộng, gồm: đất công trình giao thông; đất công trình thủy lợi; đất công trình cấp nước, thoát nước; đất công trình phòng, chống thiên tai; đất có di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, di sản thiên nhiên; đất công trình xử lý chất thải; đất công trình năng lượng, chiếu sáng công cộng; đất công trình hạ tầng bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin; đất chợ dân sinh, chợ đầu mối; đất khu vui chơi, giải trí công cộng, sinh hoạt cộng đồng;
...
Đất công trình phòng chống thiên tai là loại đất được xác định theo mục đích phục vụ các hoạt động phòng, chống và giảm nhẹ tác động của thiên tai nên được đưa vào nhóm đất công cộng trong hệ thống phân loại đất. Việc xếp loại như vậy phản ánh tính chất sử dụng chung, gắn với lợi ích cộng đồng và yêu cầu quản lý thống nhất của Nhà nước đối với những công trình có vai trò bảo đảm an toàn dân cư và hạ tầng tại các khu vực có nguy cơ thiên tai.
Tình huống giả định:
- Tỉnh Quảng Ngãi rà soát khu vực có nguy cơ sạt lở cao
Tại tỉnh Quảng Ngãi, cơ quan chuyên môn khảo sát một khu vực ven sông nơi thường xảy ra sạt lở vào mùa mưa. Kết quả cho thấy khu vực này cần bố trí phần đất riêng để xây dựng công trình phòng chống thiên tai. - Địa phương xác định phần đất thuộc nhóm đất công cộng
Trong quá trình lập hồ sơ, cơ quan quản lý đất đai xác định khu đất này được đưa vào nhóm đất phi nông nghiệp và thuộc loại đất sử dụng vào mục đích công cộng. Việc phân loại được ghi nhận trong hồ sơ địa chính và kế hoạch sử dụng đất của tỉnh. -
Khu đất được phê duyệt để xây dựng công trình phòng chống thiên tai
Sau khi hoàn tất thủ tục, tỉnh phê duyệt việc sử dụng khu đất vào mục đích xây dựng tuyến kè chống sạt lở nhằm bảo vệ khu dân cư và hạ tầng xung quanh. Công trình được đưa vào kế hoạch đầu tư với vai trò phục vụ lợi ích cộng đồng.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Đất công trình phòng chống thiên tai được sử dụng vào những mục đích nào?
Căn cứ điểm d khoản 6 Điều 5 Nghị định 102/2024/NĐ-CP quy định:
Điều 5. Quy định chi tiết loại đất trong nhóm đất phi nông nghiệp
...
6. Đất sử dụng vào mục đích công cộng, bao gồm:
...
d) Đất công trình phòng, chống thiên tai là đất xây dựng công trình phục vụ cho công tác phòng, chống thiên tai, gồm công trình đê điều chống úng, chống hạn, chống xâm nhập mặn, chống sạt lở, chống sụt lún đất, chống lũ quét, chống sét; khu neo đậu tránh trú bão cho tàu thuyền, nhà kết hợp sơ tán dân và công trình khác phục vụ phòng, chống thiên tai;
...
Đất công trình phòng chống thiên tai được dùng cho việc bố trí các công trình có chức năng bảo vệ dân cư và hạ tầng trước tác động của thiên tai. Các hạng mục xây dựng có thể bao gồm hệ thống đê điều, khu tránh trú bão, công trình chống sạt lở hoặc các cơ sở phục vụ sơ tán khi xảy ra tình huống khẩn cấp. Việc sử dụng đất theo mục đích này tạo nền tảng cho các biện pháp ứng phó thiên tai được triển khai hiệu quả và bảo đảm an toàn cho cộng đồng tại khu vực có nguy cơ cao.
Tình huống giả định:
- Tỉnh Thanh Hóa khảo sát nhu cầu xây dựng công trình phòng thiên tai
Tại tỉnh Thanh Hóa, cơ quan chuyên môn ghi nhận tình trạng xâm nhập mặn và sạt lở gia tăng vào mùa mưa bão. Địa phương tiến hành rà soát quỹ đất phù hợp để bố trí các công trình phòng chống thiên tai. - Khu đất được đề xuất sử dụng để xây dựng công trình ứng phó
Sau khi kiểm tra hiện trạng, cơ quan quản lý đất đai xác định một khu đất ven biển đáp ứng yêu cầu để xây dựng khu neo đậu tránh trú bão cho tàu thuyền. Khu đất này được đề xuất sử dụng theo mục đích đất công trình phòng chống thiên tai. -
Dự án xây dựng khu tránh trú bão được phê duyệt
UBND tỉnh xem xét hồ sơ và chấp thuận việc sử dụng khu đất để xây dựng công trình tránh trú bão, phục vụ sơ tán và bảo đảm an toàn cho người dân trong các đợt bão lớn. Dự án được đưa vào kế hoạch đầu tư công của địa phương.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Đất công trình phòng chống thiên tai là loại đất được xếp trong nhóm đất phi nông nghiệp và thuộc nhóm đất sử dụng vào mục đích công cộng. Việc phân loại phản ánh chức năng phục vụ lợi ích chung và vai trò đặc biệt của loại đất này trong việc bảo vệ an toàn dân cư, hạ tầng và khu vực có nguy cơ chịu tác động của thiên tai.
