Hành vi đánh đập hoặc gây tổn hại tinh thần cho trẻ em, dù chỉ ở mức độ nhẹ, vẫn bị coi là vi phạm pháp luật. Pháp luật hiện hành nghiêm cấm mọi hình thức bạo lực đối với trẻ và có quy định cụ thể về chế tài xử lý, từ xử phạt hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự. Trong nhiều trường hợp, việc đánh trẻ em gây thương tích nhẹ hoặc làm tổn hại về tinh thần vẫn có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng đối với người vi phạm.
1. Đánh trẻ em chỉ gây thương tích nhẹ có bị đi tù không?
Theo khoản 1 Điều 134 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi bởi khoản 22 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017:
Điều 134. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác
1. Người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 11% đến 30% hoặc dưới 11% nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Dùng vũ khí, vật liệu nổ, hung khí nguy hiểm hoặc thủ đoạn có khả năng gây nguy hại cho nhiều người;
b) Dùng a-xít nguy hiểm hoặc hóa chất nguy hiểm;
c) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;
d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, thầy giáo, cô giáo của mình, người nuôi dưỡng, chữa bệnh cho mình;
đ) Có tổ chức;
e) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
g) Trong thời gian đang bị giữ, tạm giữ, tạm giam, đang chấp hành án phạt tù, đang chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng hoặc đang chấp hành biện pháp xử lý vi phạm hành chính đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng hoặc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc;
h) Thuê gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do được thuê;
i) Có tính chất côn đồ;
k) Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân.
...
Điều 140 và 185 Bộ luật Hình sự 2015 quy định:
Điều 140. Tội hành hạ người khác
1. Người nào đối xử tàn ác hoặc làm nhục người lệ thuộc mình nếu không thuộc các trường hợp quy định tại Điều 185 của Bộ luật này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
a) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu, ốm đau hoặc người khác không có khả năng tự vệ;
b) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 11% trở lên;
c) Đối với 02 người trở lên.
Điều 185. Tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình
1. Người nào đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Thường xuyên làm cho nạn nhân bị đau đớn về thể xác, tinh thần;
b) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
a) Đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ mà biết là có thai, người già yếu;
b) Đối với người khuyết tật nặng, khuyết tật đặc biệt nặng hoặc người mắc bệnh hiểm nghèo.
Pháp luật hình sự Việt Nam có nguyên tắc bảo vệ đặc biệt đối với người dưới 16 tuổi, trong đó có trẻ em. Việc đánh trẻ dù gây thương tích dưới 11%, vốn không phải là điều kiện cấu thành thông thường của tội “Cố ý gây thương tích”, vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu rơi vào nhóm đối tượng đặc biệt như trẻ em.
Tùy vào hành vi cụ thể, ngoài tội cố ý gây thương tích, người vi phạm còn có thể bị truy cứu về tội hành hạ người khác (Điều 140) hoặc tội ngược đãi người thân trong gia đình (Điều 185). Các tội danh này không yêu cầu thương tích nặng mà chỉ cần có hành vi đối xử tàn ác, thường xuyên gây đau đớn về thể xác hoặc tinh thần, hay đã bị xử phạt hành chính mà tái phạm.
Ngoài ra, nếu người đánh trẻ là người có trách nhiệm nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ (cha, mẹ, người giám hộ, người trông giữ...), hành vi sẽ bị xem xét nghiêm khắc hơn và dễ rơi vào các khung hình phạt cao hơn, thậm chí là truy cứu với tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.
Tình huống giả định:
Bị truy tố vì đánh con riêng gây thương tích dưới 11%
-
Gia đình có con riêng trong cuộc hôn nhân mới
Anh Trần Văn Minh (35 tuổi, ngụ tại phường Thống Nhất, TP. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai) kết hôn với chị Phạm Thị Thu, một phụ nữ đơn thân có con gái riêng tên là Lan, năm nay 9 tuổi. Mặc dù ban đầu mối quan hệ giữa Minh và bé Lan khá tốt, nhưng càng về sau, Minh càng tỏ ra khó chịu khi bé không nghe lời hoặc hay làm đổ vỡ đồ đạc. -
Đánh trẻ gây xước da vùng cánh tay
Ngày 10/6/2025, trong lúc Minh đang xem tin tức, bé Lan làm đổ ly nước lên điện thoại của anh. Minh tức giận, dùng chiếc đũa gõ mạnh vào tay bé nhiều lần. Hành vi không gây hậu quả nghiêm trọng, chỉ khiến vùng cánh tay bé bị trầy xước đỏ nhẹ. Mẹ bé phát hiện và đưa đi sơ cứu, không có thương tích đáng kể hay tỷ lệ tổn thương cơ thể. -
Bị nhắc nhở, xử lý hành chính
Do hành vi không đến mức cấu thành tội phạm, Công an phường Thống Nhất đã lập hồ sơ vụ việc và phối hợp với địa phương tổ chức hòa giải, đồng thời yêu cầu anh Minh ký cam kết không tái phạm. Vụ việc được ghi nhận xử lý theo hướng giáo dục, nhắc nhở không khởi tố hình sự. Cơ quan bảo vệ trẻ em cũng vào cuộc để theo dõi tình trạng tâm lý của bé.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Làm tổn hại về tinh thần của trẻ em có bị xử phạt hay không?
Theo điểm b khoản 1 Điều 22 Nghị định 130/2021/NĐ-CP, quy định:
Điều 22. Vi phạm quy định về cấm bạo lực với trẻ em
1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Bắt nhịn ăn, nhịn uống, không cho hoặc hạn chế vệ sinh cá nhân; bắt sống ở nơi có môi trường độc hại, nguy hiểm hoặc các hình thức đối xử tồi tệ khác với trẻ em;
b) Gây tổn hại về tinh thần, xúc phạm nhân phẩm, danh dự, lăng mạ, chửi mắng, đe dọa, cách ly ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em;
...
Làm trẻ em bị tổn thương tinh thần là một dạng bạo lực không gây ra vết thương bên ngoài, nhưng lại ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ. Luật Trẻ em 2016 đã cấm rõ ràng các hành vi như la mắng, chửi bới, xúc phạm, đe dọa, cô lập hoặc làm trẻ cảm thấy sợ hãi, bị ghét bỏ, không được quan tâm.
Các hành vi này thường được thực hiện trong môi trường gia đình, trường học hoặc cơ sở chăm sóc trẻ, và rất khó phát hiện nếu không có sự quan tâm từ cộng đồng hoặc cơ quan chức năng. Vì vậy, pháp luật có quy định rõ: nếu làm tổn thương tinh thần của trẻ, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng.
Không chỉ phạt tiền, người vi phạm còn có thể bị bắt buộc bồi thường chi phí khám chữa bệnh (nếu trẻ bị ảnh hưởng nặng) hoặc phải tiêu hủy những vật dụng, hình ảnh, âm thanh… từng dùng để đe dọa khiến trẻ sợ hãi.
Ví dụ thực tế:
Cô giáo tiểu học ở Ninh Bình xúc phạm học sinh khiến em đòi tự tử
Ảnh nguồn từ Báo Dân Trí
-
Phụ huynh gửi đơn tố cáo cô giáo nhục mạ học sinh
Tháng 10/2024, phụ huynh lớp 4B, Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng (TP. Ninh Bình) gửi đơn đến Phòng Giáo dục phản ánh cô giáo N.T.V. nhiều lần có lời lẽ xúc phạm, lăng mạ học sinh, gây áp lực tâm lý nghiêm trọng khiến con họ đòi tự tử. Trong đơn, phụ huynh nêu rõ có ghi âm làm bằng chứng, kèm các câu nói tục tĩu, xúc phạm danh dự học sinh. -
Xác minh và xử lý kỷ luật giáo viên
Sau khi tiếp nhận phản ánh, cơ quan chức năng làm việc với cô V. và xác định phản ánh là có cơ sở. Cô V. thừa nhận hành vi xúc phạm học sinh và bị Đảng ủy phường xử lý kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo về Đảng. Nhà trường cũng tạm dừng giao nhiệm vụ giảng dạy, chuyển cô sang làm công việc khác trong thời gian chưa xác định. -
Lo ngại của phụ huynh về tính hình thức trong xử lý
Phụ huynh bày tỏ nghi ngờ việc tạm đình chỉ cô V. chỉ mang tính đối phó dư luận, không mang tính răn đe lâu dài. Đồng thời, họ đề nghị làm rõ trách nhiệm của Ban giám hiệu nhà trường, vì để xảy ra hành vi xúc phạm trong thời gian dài mà không phát hiện, xử lý kịp thời.
Nguồn: Báo Dân Trí
3. Kết luận
Việc đánh trẻ em dù chỉ gây thương tích nhẹ hay làm trẻ tổn thương tinh thần đều có thể bị xử lý nghiêm theo pháp luật. Nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Trong những trường hợp chưa đến mức truy tố, hành vi này vẫn có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt lên đến 20 triệu đồng.
