Bán phá giá là hành vi bị kiểm soát chặt chẽ nhằm bảo vệ môi trường cạnh tranh lành mạnh và quyền lợi người tiêu dùng. Pháp luật quy định rõ tiêu chí xác định khi nào một doanh nghiệp bị coi là bán phá giá. Trường hợp doanh nghiệp cố tình hạ giá để loại bỏ đối thủ có thể bị xử lý nghiêm khắc vì vi phạm quy định về cạnh tranh.
1. Khi nào một hành vi được xem là bán phá giá?
Khoản 2 Điều 77 Luật Quản lý ngoại thương 2017 quy định cụ thể:
Luật Quản lý ngoại thương 2017
Điều 77. Biện pháp chống bán phá giá
...
2. Hàng hóa được xác định bị bán phá giá khi nhập khẩu vào Việt Nam với giá thấp hơn giá thông thường là giá có thể so sánh được của hàng hóa tương tự bán tại nước xuất khẩu hoặc tại một nước thứ ba trong các điều kiện thương mại thông thường hoặc mức giá mà Cơ quan điều tra xác định bằng phương pháp tự tính toán.
...
Căn cứ khoản 2 Điều 77 Luật Quản lý ngoại thương năm 2017, một hành vi bị coi là bán phá giá trong nước khi hàng hóa được nhập khẩu vào Việt Nam với mức giá thấp hơn giá thông thường. Giá thông thường được hiểu là giá có thể so sánh được của hàng hóa tương tự bán tại nước xuất khẩu hoặc tại một nước thứ ba trong các điều kiện thương mại thông thường. Trường hợp không xác định được giá bán thực tế tại nước xuất khẩu hoặc nước thứ ba, Cơ quan điều tra có quyền xác định giá thông thường bằng phương pháp tự tính toán theo các tiêu chí kỹ thuật và giá thành hợp lý.
Việc xác định hành vi bán phá giá là căn cứ để xem xét áp dụng biện pháp chống bán phá giá nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước khỏi thiệt hại nghiêm trọng do hàng nhập khẩu bán dưới giá thông thường.
Tình huống giả định
- Công ty Gốm Việt bị cạnh tranh bởi gạch men nhập khẩu giá rẻ
Giữa năm 2024, Công ty Cổ phần Gốm Việt ghi nhận thị phần sụt giảm mạnh vì gạch men từ nước Y nhập khẩu vào Việt Nam chỉ 95.000 đồng/m², trong khi giá bán tại nước Y khoảng 145.000 đồng/m²; doanh nghiệp nghi ngờ bán phá giá nhằm chiếm lĩnh thị trường. - Công ty Gốm Việt đề nghị điều tra chống bán phá giá
Do nghi ngờ giá nhập khẩu thấp bất thường, Gốm Việt thu thập chứng cứ và gửi văn bản lên Bộ Công Thương đề nghị khởi xướng điều tra chống bán phá giá để bảo vệ ngành gốm nội địa. - Công ty Gốm Việt được Bộ Công Thương điều tra xác minh chênh lệch giá
Trong quá trình điều tra, giá bán tại Việt Nam thấp hơn đáng kể so với giá bán thông thường. Do không có dữ liệu tin cậy từ doanh nghiệp nước Y, cơ quan điều tra tự tính giá thông thường dựa trên chi phí nguyên liệu, nhân công và lợi nhuận hợp lý tại nước thứ ba tương đồng. - Công ty Gốm Việt được bảo vệ bằng biện pháp chống bán phá giá
Kết luận điều tra xác định hành vi bán phá giá có căn cứ. Căn cứ khoản 2 Điều 77 Luật Quản lý ngoại thương 2017, hàng gạch men nhập khẩu từ nước Y có thể bị áp dụng biện pháp chống bán phá giá để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Cố tình bán phá giá để loại bỏ đối thủ có bị xử lý không?
Điều 21 Nghị định 75/2019/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 21. Hành vi bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ dưới giá thành toàn bộ
1. Phạt tiền từ 800.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng đối với hành vi bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ dưới giá thành toàn bộ dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến loại bỏ doanh nghiệp khác cùng kinh doanh loại hàng hóa, dịch vụ đó.2. Phạt tiền gấp hai lần mức quy định tại khoản 1 Điều này đối với hành vi vi phạm tại khoản 1 Điều này trong trường hợp hành vi vi phạm được thực hiện trên phạm vi từ hai tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên.
3. Hình thức xử phạt bổ sung:
a) Tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính về cạnh tranh;
b) Tịch thu khoản lợi nhuận thu được từ việc thực hiện hành vi vi phạm.
Khoản 1 Điều 21 Nghị định số 75/2019/NĐ-CP quy định hành vi bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ với mức giá thấp hơn giá thành toàn bộ nhằm dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến việc loại bỏ doanh nghiệp khác cùng kinh doanh loại hàng hóa, dịch vụ đó là vi phạm pháp luật và bị xử phạt hành chính từ 800.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng. Nếu hành vi vi phạm được thực hiện trên phạm vi từ hai tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên thì mức phạt tăng gấp đôi.
Ngoài ra, cơ quan có thẩm quyền có thể áp dụng hình thức xử phạt bổ sung như tịch thu tang vật, phương tiện sử dụng để vi phạm và tịch thu khoản lợi nhuận thu được từ hành vi vi phạm. Đây là quy định nhằm ngăn chặn hành vi bán phá giá có mục đích loại bỏ đối thủ cạnh tranh trên thị trường nội địa.
Tình huống giả định
- Công ty Tân Minh gặp khó khăn do đối thủ bán phá giá
Từ đầu năm 2024, Công ty TNHH Thực phẩm Tân Minh tại Bình Thuận ghi nhận doanh thu sụt giảm nghiêm trọng do Công ty Hải Phú bán nước mắm với giá 8.000 đồng/chai, thấp hơn giá thành sản xuất 11.500 đồng/chai. - Công ty Tân Minh phát hiện dấu hiệu cạnh tranh không lành mạnh
Giá bán bất thường được duy trì nhiều tháng, không có khuyến mãi hay hỗ trợ chi phí, khiến nhiều đại lý và khách hàng chuyển sang sản phẩm của Hải Phú, gây thiệt hại nghiêm trọng cho Tân Minh. - Công ty Tân Minh gửi đơn tố cáo đến cơ quan chức năng
Tân Minh gửi đơn lên Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng yêu cầu điều tra hành vi bán dưới giá thành của đối thủ để cạnh tranh. - Công ty Tân Minh được bảo vệ, đối thủ bị xử phạt nghiêm khắc
Sau điều tra, căn cứ khoản 1 và 2 Điều 21 Nghị định 75/2019/NĐ-CP, Công ty Hải Phú bị phạt 2 tỷ đồng vì bán phá giá trên địa bàn từ hai tỉnh trở lên, và bị tịch thu toàn bộ lợi nhuận thu được từ hành vi vi phạm.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Cố tình bán phá giá nhằm loại bỏ đối thủ là hành vi vi phạm pháp luật cạnh tranh. Một hành vi chỉ bị coi là bán phá giá nếu có mức giá thấp hơn đáng kể so với giá thông thường trong điều kiện thương mại bình thường. Khi bị xác định có mục đích loại bỏ đối thủ, doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính, tịch thu lợi nhuận bất hợp pháp hoặc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại.
