Làm việc trên các công trình dầu khí ngoài khơi đồng nghĩa với việc đối mặt với cường độ lao động cao, điều kiện thời tiết khắc nghiệt và yêu cầu an toàn tuyệt đối. Chính vì vậy, quy định về việc người lao động được bố trí nghỉ ngơi sau mỗi ca làm việc tại các công trình dầu khí được pháp luật đặc biệt quan tâm và kiểm soát chặt chẽ.
1. Người lao động làm việc trên công trình dầu khí được nghỉ ngơi thế nào sau mỗi ca làm việc?
Theo khoản 1 Điều 8 Thông tư 20/2023/TT-BCT, pháp luật quy định cụ thể như sau:
Điều 8. Thời giờ nghỉ ngơi
Sau mỗi ca làm việc, người lao động được bố trí nghỉ liên tục tối thiểu 10 giờ trước khi bắt đầu ca làm việc mới.
Người sử dụng lao động có trách nhiệm bố trí thời gian nghỉ giải lao giữa giờ làm việc tính vào thời giờ làm việc, trong đó tổng thời gian nghỉ giữa giờ làm việc tối thiểu 60 phút và phải đảm bảo được nghỉ giữa giờ ít nhất 30 phút liên tục, làm việc ban đêm thì được nghỉ giữa giờ ít nhất 45 phút liên tục.
Ngoài thời gian nghỉ giữa ca làm việc, sau mỗi phiên làm việc, người lao động làm việc thường xuyên được bố trí nghỉ liên tục với số ngày bằng với số ngày làm việc trong phiên làm việc trước đó.
Người lao động làm việc không thường xuyên được bố trí nghỉ phù hợp với tình hình công việc, theo tỷ lệ như sau:
a) Làm việc trên công trình dầu khí vào ngày làm việc trong tuần: 1 ngày làm việc trên biển nghỉ bù nửa ngày làm việc;
b) Làm việc trên công trình dầu khí vào ngày nghỉ hàng tuần: 1 ngày làm việc trên biển nghỉ bù 1 ngày làm việc;
c) Làm việc trên công trình dầu khí vào ngày Lễ, Tết: 1 ngày làm việc trên biển nghỉ bù 2 ngày làm việc.
Theo quy định, ngay sau mỗi ca làm việc, người lao động trên công trình dầu khí phải được bố trí nghỉ ngơi liên tục tối thiểu 10 giờ đồng hồ trước khi bắt đầu ca làm việc mới. Đây là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo người lao động có đủ thời gian hồi phục sức khỏe, giảm thiểu nguy cơ tai nạn lao động do mệt mỏi kéo dài.
Không chỉ dừng lại ở thời gian nghỉ sau ca, trong suốt ca làm việc, người sử dụng lao động còn phải bố trí thời gian nghỉ giải lao hợp lý, ít nhất 60 phút mỗi ngày làm việc và đảm bảo nghỉ ít nhất 30 phút liên tục giữa giờ. Đặc biệt, nếu người lao động làm việc vào ban đêm — khi cường độ mệt mỏi tăng cao — thời gian nghỉ giữa giờ tối thiểu phải là 45 phút liên tục.
Ngoài ra, đối với những người lao động làm việc liên tục theo phiên (thường là từ vài ngày đến vài tuần ngoài khơi), sau mỗi phiên làm việc dài ngày, họ cũng phải được nghỉ ngơi liên tục với số ngày bằng đúng số ngày đã làm việc trong phiên trước đó. Điều này nhằm đảm bảo sự phục hồi thể lực và tâm lý cho người lao động, giúp họ duy trì hiệu suất làm việc cũng như đảm bảo an toàn tuyệt đối trong các môi trường lao động có mức độ rủi ro cao như giàn khoan, tàu dịch vụ dầu khí...
Đối với người lao động làm việc không thường xuyên (không theo phiên cố định), thời gian nghỉ bù sẽ tính theo tỷ lệ cụ thể tùy thuộc vào ngày làm việc trong tuần, ngày nghỉ hàng tuần hay ngày lễ, tết. Quy định này đảm bảo công bằng giữa các nhóm lao động, đồng thời buộc người sử dụng lao động phải tính toán, bố trí nhân sự hợp lý, tránh tình trạng làm việc quá sức kéo dài.
Pháp luật yêu cầu rất chặt chẽ về chế độ nghỉ ngơi trên công trình dầu khí vì đây là môi trường có tính chất đặc thù — cách xa đất liền, điều kiện sinh hoạt hạn chế, áp lực công việc nặng nề, rủi ro cao. Thiếu thời gian nghỉ ngơi hợp lý có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về tai nạn lao động, sự cố kỹ thuật, thậm chí đe dọa an toàn mạng sống của người lao động và an toàn vận hành của toàn bộ công trình.
Tình huống giả định
Chị An là kỹ thuật viên vận hành giàn khoan tại Công ty TNHH Dầu khí Đại Dương. Theo lịch phân ca thông thường, mỗi ngày chị làm 12 tiếng, từ 6h sáng đến 6h tối, sau đó nghỉ ngơi để chuẩn bị cho ca tiếp theo vào hôm sau.
Một ngày nọ, do sự cố phát sinh ở khu vực khoan sâu, ban chỉ huy giàn khoan yêu cầu chị An cùng tổ bảo trì phải trực tiếp xử lý ngay trong đêm, kéo dài thêm 6 tiếng mà không bố trí đủ thời gian nghỉ liên tục 10 giờ như quy định.
Chị An chỉ kịp ăn vội một bữa và tranh thủ nghỉ ngơi 3 tiếng rồi tiếp tục ca làm việc mới ngay trong sáng hôm sau.
Do quá mệt mỏi, thiếu tỉnh táo sau thời gian làm việc kéo dài liên tục mà không được nghỉ đủ, khi thực hiện thao tác điều chỉnh áp lực bơm dầu, chị An vô tình nhập sai thông số kỹ thuật. Hệ thống phát hiện lỗi trễ 15 phút, khiến áp lực trong đường ống tăng đột biến, buộc toàn bộ khu vực khai thác phải dừng hoạt động khẩn cấp để tránh sự cố vỡ ống dẫn.
Sự việc khiến Công ty Đại Dương thiệt hại hơn 5 tỷ đồng do sản lượng bị gián đoạn, mất uy tín với khách hàng quốc tế đang giám sát tiến độ dự án.
Ngoài ra, khi cơ quan thanh tra dầu khí kiểm tra, họ phát hiện công ty đã vi phạm quy định tại Thông tư 20/2023/TT-BCT khi không đảm bảo thời gian nghỉ liên tục 10 giờ giữa các ca làm việc cho người lao động. Công ty bị xử phạt hành chính và buộc phải sửa đổi lại toàn bộ quy trình phân ca, huấn luyện lại cho đội ngũ chỉ huy giàn khoan về quy định thời giờ nghỉ ngơi.
Chị An sau sự cố phải xin chuyển công tác về bờ vì không còn đủ sức khỏe và tinh thần để tiếp tục công việc ngoài khơi áp lực cao.
(Tình huống trên hoàn toàn mang tính chất giả định, nhằm giúp bạn đọc hình dung thực tế rủi ro khi không tuân thủ quy định nghỉ ngơi giữa các ca làm việc trên công trình dầu khí.)
2. Ca làm việc kéo dài quá 12 giờ có bị xử phạt không?
Căn cứ điểm a khoản 3 Điều 18 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm thời giờ làm việc, như sau:
Điều 18. Vi phạm quy định về thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi
Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:
a) Thực hiện thời giờ làm việc bình thường quá số giờ làm việc theo quy định của pháp luật;
b) Huy động người lao động làm thêm giờ mà không được sự đồng ý của người lao động, trừ trường hợp theo quy định tại Điều 108 của Bộ luật Lao động.
Ngoài ra, khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP còn quy định:
Điều 6. Mức phạt tiền, thẩm quyền xử phạt và nguyên tắc áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính nhiều lần
1. Mức phạt tiền quy định đối với các hành vi vi phạm quy định tại Chương II, Chương III và Chương IV Nghị định này là mức phạt đối với cá nhân, trừ trường hợp quy định tại khoản 1, 2, 3, 5 Điều 7; khoản 3, 4, 6 Điều 13; khoản 2 Điều 25; khoản 1 Điều 26; khoản 1, 5, 6, 7 Điều 27; khoản 8 Điều 39; khoản 5 Điều 41; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 Điều 42; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 Điều 43; khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6 Điều 45; khoản 3 Điều 46 Nghị định này. Mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân....
Theo quy định hiện hành, người lao động làm việc trên công trình dầu khí — bất kể làm việc thường xuyên hay không thường xuyên — chỉ được làm việc tối đa 12 giờ trong một ngày. Đây là giới hạn bắt buộc, không phải quyền lựa chọn của người sử dụng lao động.
Việc tổ chức ca làm việc kéo dài hơn 12 giờ không những khiến người lao động kiệt sức, giảm khả năng tập trung, mà còn làm tăng đáng kể nguy cơ xảy ra tai nạn lao động, sự cố kỹ thuật và các vấn đề về an toàn cháy nổ, đặc biệt trong môi trường dầu khí vốn đã có độ rủi ro cao.
Khi vi phạm giới hạn này, người sử dụng lao động sẽ bị xử phạt hành chính nghiêm khắc:
-
Nếu là cá nhân (ví dụ chủ doanh nghiệp tư nhân): bị phạt từ 20 triệu đồng đến 25 triệu đồng.
-
Nếu là tổ chức (ví dụ công ty cổ phần, công ty TNHH): mức phạt gấp đôi, tức từ 40 triệu đồng đến 50 triệu đồng.
Không chỉ dừng lại ở việc bị phạt tiền, việc vi phạm quy định thời giờ làm việc còn có thể khiến doanh nghiệp phải đối mặt với rủi ro đình chỉ hoạt động trong một số trường hợp nghiêm trọng, ảnh hưởng đến tiến độ các dự án dầu khí và gây mất uy tín trong ngành.
Hơn nữa, trong trường hợp xảy ra sự cố lao động do làm việc quá giờ mà gây thiệt hại nghiêm trọng về người hoặc tài sản, người sử dụng lao động có thể bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc bị yêu cầu bồi thường toàn bộ thiệt hại theo Bộ luật Dân sự.
Chính vì vậy, đảm bảo thời giờ làm việc đúng giới hạn không chỉ là tuân thủ luật, mà còn là cách để doanh nghiệp chủ động bảo vệ an toàn cho người lao động và duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định, bền vững.
Tình huống giả định
Công ty Dịch vụ Dầu khí Đông Hải được giao thực hiện bảo dưỡng định kỳ cho hệ thống giàn khoan ngoài khơi Côn Đảo. Do áp lực tiến độ từ phía chủ đầu tư, ban giám đốc công ty yêu cầu các tổ đội kỹ thuật kéo dài ca làm việc lên 16 tiếng mỗi ngày, thay vì tối đa 12 tiếng như quy định.
Ban đầu, mọi việc có vẻ diễn ra suôn sẻ vì tiến độ được rút ngắn đáng kể. Tuy nhiên, sau một tuần làm việc liên tục quá giờ, đội kỹ thuật bắt đầu xuất hiện nhiều dấu hiệu mệt mỏi, mất tập trung. Trong một ca đêm, do sơ suất trong thao tác kiểm tra hệ thống ống dẫn, một kỹ sư đã gây ra rò rỉ khí gas nhỏ trên giàn khoan.
Mặc dù sự cố được phát hiện kịp thời và không gây thiệt hại lớn, nhưng qua điều tra, cơ quan chức năng xác định nguyên nhân sâu xa bắt nguồn từ việc công ty đã ép người lao động làm việc vượt quá giới hạn 12 giờ mỗi ngày mà không có biện pháp đảm bảo sức khỏe và an toàn lao động.
Công ty Đông Hải sau đó bị xử phạt hành chính 50 triệu đồng (do là tổ chức vi phạm), đồng thời buộc phải lập lại toàn bộ kế hoạch phân ca, kéo dài thời gian thực hiện dự án để đảm bảo không tái phạm. Ngoài thiệt hại tài chính trực tiếp, sự cố này còn khiến công ty mất điểm nghiêm trọng trong mắt các đối tác quốc tế, ảnh hưởng tiêu cực đến cơ hội đấu thầu những dự án dầu khí mới trong tương lai.
(Tình huống trên hoàn toàn mang tính chất giả định, nhằm minh họa rủi ro thực tế khi người sử dụng lao động vi phạm quy định về thời giờ làm việc trên công trình dầu khí.)
Kết luận
Thời giờ làm việc và thời gian nghỉ ngơi trên công trình dầu khí được pháp luật quy định rất chặt chẽ nhằm bảo vệ sức khỏe, an toàn cho người lao động và duy trì hoạt động sản xuất ổn định. Người sử dụng lao động cần tuyệt đối tuân thủ các giới hạn về thời gian làm việc, thời gian nghỉ giữa ca để tránh những rủi ro pháp lý, thiệt hại kinh tế và các sự cố đáng tiếc trong quá trình vận hành.
