Chứng thư giám định là gì?

Chứng thư giám định là một tài liệu quan trọng trong hoạt động thương mại, giúp xác định tình trạng thực tế của hàng hóa hoặc dịch vụ theo yêu cầu của các bên. Pháp luật đã quy định rõ khái niệm chứng thư giám định nhằm bảo đảm tính chính xác, khách quan và trách nhiệm của thương nhân kinh doanh dịch vụ giám định. Đồng thời, giá trị pháp lý của chứng thư cũng được quy định chặt chẽ, nhằm bảo vệ quyền lợi của bên yêu cầu và bảo đảm sự minh bạch, công bằng trong giao dịch thương mại.

1. Chứng thư giám định là gì?

Điều 260 Luật Thương mại 2005 quy định như sau:

Luật Thương mại 2005

Điều 260. Chứng thư giám định

1. Chứng thư giám định là văn bản xác định tình trạng thực tế của hàng hóa, dịch vụ theo các nội dung giám định được khách hàng yêu cầu.

2. Chứng thư giám định phải có chữ ký của người đại diện có thẩm quyền của thương nhân kinh doanh dịch vụ giám định, chữ ký, họ tên của giám định viên và phải được đóng dấu nghiệp vụ được đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền.

3. Chứng thư giám định chỉ có giá trị đối với những nội dung được giám định.

4. Thương nhân kinh doanh dịch vụ giám định chịu trách nhiệm về tính chính xác của kết quả và kết luận trong Chứng thư giám định.

Chứng thư giám định có vai trò như một bằng chứng thương mại quan trọng, giúp xác nhận chất lượng, số lượng hoặc tình trạng của hàng hóa, dịch vụ tại thời điểm kiểm tra. Văn bản này phải có chữ ký của giám định viên, người đại diện có thẩm quyền của thương nhân kinh doanh dịch vụ giám định và được đóng dấu nghiệp vụ hợp lệ, và là cơ sở để các bên trong hợp đồng xác định quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm bồi thường hoặc xử lý tranh chấp. Ngoài ra, chỉ những thương nhân có đăng ký kinh doanh dịch vụ giám định và được cơ quan có thẩm quyền cấp phép mới được phát hành chứng thư giám định hợp pháp. Mọi sai lệch trong nội dung, chữ ký hoặc dấu nghiệp vụ đều có thể làm chứng thư mất giá trị pháp lý.

Tình huống giả định

Giám định hàng hóa xuất khẩu tại TP. Hồ Chí Minh

• Phát sinh yêu cầu giám định
  Tháng 9/2025, Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Đại Phúc tại Thành phố Hồ Chí Minh ký hợp đồng xuất khẩu cà phê sang Đức. Trước khi giao hàng, phía đối tác yêu cầu có chứng thư giám định về chất lượng hạt cà phê. Công ty Đại Phúc thuê Công ty CP Giám định Quốc tế Việt (đã được cấp phép hoạt động giám định thương mại) tiến hành kiểm tra lô hàng.

• Quá trình giám định và cấp chứng thư
  Đội ngũ giám định viên trực tiếp lấy mẫu, phân tích chất lượng và độ ẩm theo tiêu chuẩn xuất khẩu. Sau khi hoàn tất, Công ty CP Giám định Quốc tế Việt cấp Chứng thư giám định số 15/2025/GĐ-QT, có chữ ký giám định viên, chữ ký người đại diện pháp luật và dấu nghiệp vụ hợp lệ. Chứng thư ghi rõ kết quả đạt chuẩn xuất khẩu châu Âu.

• Giá trị pháp lý của chứng thư
  Căn cứ Điều 260 Luật Thương mại 2005, chứng thư giám định này được công nhận hợp pháp, có giá trị xác nhận tình trạng thực tế của lô hàng tại thời điểm giám định. Nhờ có chứng thư hợp lệ, lô hàng được thông quan nhanh chóng và tránh tranh chấp chất lượng khi đến tay đối tác.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Chứng thư giám định có giá trị pháp lý như thế nào đối với bên yêu cầu giám định?

Điều 261 Luật Thương mại 2005 quy định như sau:

Luật Thương mại 2005

Điều 261. Giá trị pháp lý của chứng thư giám định đối với bên yêu cầu giám định

Chứng thư giám định có giá trị pháp lý đối với bên yêu cầu giám định nếu bên yêu cầu giám định không chứng minh được kết quả giám định không khách quan, không trung thực hoặc sai về kỹ thuật, nghiệp vụ giám định.

Chứng thư giám định được xem là bằng chứng thương mại có giá trị pháp lý trong giao dịch hàng hóa, đặc biệt khi phát sinh tranh chấp về chất lượng hoặc số lượng hàng hóa. Khi bên yêu cầu giám định không có căn cứ chứng minh sai sót trong quá trình giám định, chứng thư giám định được xem là kết quả cuối cùng để giải quyết quyền và nghĩa vụ giữa các bên. Trường hợp chứng thư giám định được chứng minh là không khách quan hoặc sai kỹ thuật, bên bị thiệt hại có quyền yêu cầu giám định lại, đề nghị Sở Giao dịch hàng hóa hoặc cơ quan có thẩm quyền xem xét, hoặc khởi kiện để yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Tình huống giả định

Tranh chấp chất lượng lô hàng sắn xuất khẩu tại TP. Đà Nẵng

• Phát sinh tranh chấp sau giao hàng
  Tháng 8/2025, Công ty TNHH Xuất khẩu Phú Hưng tại Thành phố Đà Nẵng giao lô hàng sắn lát khô sang Hàn Quốc theo hợp đồng xuất khẩu trị giá 3 tỷ đồng. Bên mua cho rằng hàng hóa có độ ẩm vượt quá tiêu chuẩn, yêu cầu giám định lại để làm căn cứ giảm giá.

• Giám định và phát hành chứng thư
  Công ty CP Giám định Việt - Hàn được thuê thực hiện giám định lại toàn bộ lô hàng. Sau khi lấy mẫu và kiểm tra, công ty này ban hành Chứng thư giám định số 42/2025/GĐ-VH, xác nhận độ ẩm của hàng nằm trong giới hạn cho phép. Chứng thư giám định này có đầy đủ chữ ký của giám định viên và dấu nghiệp vụ hợp lệ.

• Kết quả pháp lý và xử lý tranh chấp
  Căn cứ Điều 261 Luật Thương mại 2005, chứng thư giám định này có giá trị pháp lý đối với bên yêu cầu giám định (Công ty Phú Hưng). Do bên mua không chứng minh được sai phạm trong quy trình giám định, kết quả giám định được công nhận là hợp lệ. Lô hàng tiếp tục được thanh toán đầy đủ theo hợp đồng, và tranh chấp được giải quyết dứt điểm.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Chứng thư giám định là căn cứ quan trọng giúp xác định chính xác tình trạng thực tế của hàng hóa, dịch vụ, từ đó bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong giao dịch. Ngoài ra, chứng thư giám định còn giúp xác định nội dung, hình thức và trách nhiệm của thương nhân kinh doanh dịch vụ giám định, qua đó nâng cao độ tin cậy và tính pháp lý của kết quả giám định. Giá trị pháp lý của chứng thư giám định được công nhận trừ khi có bằng chứng về sai sót hoặc thiếu trung thực, giúp bên yêu cầu giám định yên tâm sử dụng làm căn cứ trong giao dịch, thương lượng hoặc giải quyết tranh chấp thương mại.