Chứng chỉ hành nghề dược là điều kiện bắt buộc đối với cá nhân hoạt động trong lĩnh vực dược, nhằm bảo đảm năng lực chuyên môn và an toàn cho người sử dụng thuốc. Thực tế hiện nay vẫn tồn tại tình trạng một số người cho thuê chứng chỉ để hợp thức hóa thủ tục cho các cơ sở kinh doanh dược. Hành vi này bị pháp luật nghiêm cấm theo Luật Dược hiện hành và có thể bị xử phạt hành chính nghiêm khắc theo quy định tại Nghị định 117/2020/NĐ-CP.
1. Cho thuê chứng chỉ hành nghề dược có vi phạm pháp luật không?
Khoản 9 Điều 6 Luật Dược 2016 quy định:
Điều 6. Những hành vi bị nghiêm cấm
...
9. Thuê, mượn, cho thuê, cho mượn hoặc cho người khác sử dụng Chứng chỉ hành nghề dược, Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược để hành nghề hoặc kinh doanh dược.
...
Việc cho thuê, cho mượn hoặc để người khác sử dụng chứng chỉ hành nghề dược là hành vi bị cấm, dù người thuê có dùng đúng chuyên môn hay không. Đây là hành vi gian dối trong hoạt động cấp phép, tiềm ẩn nguy cơ khiến các cơ sở dược hoạt động mà không có người thật sự đủ chuyên môn chịu trách nhiệm.
Chứng chỉ hành nghề dược là giấy tờ chỉ cấp riêng cho từng cá nhân có đủ trình độ, kinh nghiệm và đạo đức nghề nghiệp. Người được cấp không được cho người khác mượn tên, dùng thay, hay chia sẻ chứng chỉ dưới bất kỳ hình thức nào. Mỗi người chỉ được đứng tên chịu trách nhiệm chuyên môn cho một cơ sở duy nhất, đúng với phạm vi ghi trong chứng chỉ.
Ngoài ra, người thuê và sử dụng chứng chỉ không hợp pháp cũng sẽ bị xử lý, nhất là khi họ biết rõ hành vi này là sai nhưng vẫn cố tình thực hiện.
Tình huống giả định:
Một dược sĩ cho thuê chứng chỉ để “kiếm thêm” và bị phát hiện
-
Thỏa thuận ngầm để hợp thức hóa hồ sơ
Tháng 4/2025, bà Trần Thị Bích Hằng, dược sĩ có chứng chỉ hành nghề dược do Sở Y tế tỉnh Khánh Hòa cấp, đã đồng ý cho ông Nguyễn Văn Lợi, chủ một hiệu thuốc ở phường Vĩnh Hòa, thành phố Nha Trang, thuê chứng chỉ của mình với giá 6 triệu đồng/tháng. Hai bên ký hợp đồng dân sự riêng, bà Hằng không tham gia quản lý hay chuyên môn gì tại hiệu thuốc. -
Kiểm tra và phát hiện sai phạm
Tháng 6/2025, Đoàn kiểm tra liên ngành của Sở Y tế tỉnh Khánh Hòa tiến hành kiểm tra định kỳ các cơ sở bán lẻ thuốc. Tại hiệu thuốc của ông Lợi, đoàn kiểm tra không gặp được người chịu trách nhiệm chuyên môn theo hồ sơ đã đăng ký là bà Hằng. Sau khi xác minh, cơ quan chức năng kết luận bà Hằng chỉ cho thuê chứng chỉ, không thực tế hành nghề, còn ông Lợi sử dụng giấy tờ của người khác để hợp thức hóa hồ sơ. -
Xử lý vi phạm
Căn cứ theo khoản 2 Điều 52 Nghị định 117/2020/NĐ-CP, bà Hằng bị phạt hành chính 10 triệu đồng, đồng thời bị buộc nộp lại số tiền thu lợi bất hợp pháp, và bị buộc nộp lại chứng chỉ hành nghề dược. Trường hợp này còn bị cảnh báo về đạo đức nghề nghiệp. Ông Lợi, người thuê chứng chỉ, cũng bị xử phạt và đình chỉ hoạt động kinh doanh vì sử dụng chứng chỉ không hợp pháp.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Cho thuê chứng chỉ hành nghề dược bị phạt bao nhiêu tiền?
Điểm g khoản 2 và khoản 4 Điều 52 Nghị định 117/2020/NĐ-CP (sửa đổi bởi khoản 1 Điều 3 Nghị định 124/2021/NĐ-CP):
Điều 52. Vi phạm các quy định về hành nghề dược
...
2. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
...
g) Cho thuê, cho mượn hoặc cho người khác sử dụng chứng chỉ hành nghề dược để hành nghề dược.
...
4. Hình thức xử phạt bổ sung:
a) Tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề dược trong thời hạn từ 01 tháng đến 03 tháng đối với hành vi quy định tại các điểm c và d khoản 2 Điều này;
b) Tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề dược và giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược trong thời hạn từ 06 tháng đến 09 tháng đối với hành vi quy định tại điểm b khoản 1 Điều này.
...
Người nào cho thuê, cho mượn hoặc để người khác sử dụng chứng chỉ hành nghề dược sẽ bị xử phạt từ 5 đến 10 triệu đồng, tùy theo mức độ vi phạm. Đây là mức phạt áp dụng cho cá nhân. Nếu vi phạm do tổ chức thực hiện (ví dụ công ty dược), mức phạt sẽ gấp đôi, tức từ 10 đến 20 triệu đồng, theo khoản 4 Điều 4 Nghị định 117/2020/NĐ-CP.
Ngoài hình phạt tiền, pháp luật còn quy định biện pháp xử lý bổ sung, cụ thể là:
-
Buộc nộp lại toàn bộ số tiền thu lợi bất hợp pháp nếu có giao dịch “thuê – cho thuê” chứng chỉ.
-
Buộc nộp lại chứng chỉ hành nghề dược để xem xét tước quyền sử dụng, nhất là khi hành vi có tính chất cố ý, lặp lại hoặc gây hậu quả nghiêm trọng.
Hành vi này nếu tiếp diễn nhiều lần hoặc gây hậu quả nghiêm trọng có thể bị xem xét xử lý hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Tình huống giả định:
Dược sĩ bị phạt và buộc nộp lại chứng chỉ vì cho thuê để mở nhà thuốc
-
Ký hợp đồng cho thuê chứng chỉ với người quen
Tháng 3/2025, bà Nguyễn Thị Minh Hồng, một dược sĩ sinh sống tại phường Nghĩa Chánh, thành phố Quảng Ngãi, được người quen là ông Trần Văn Hậu đề nghị cho thuê chứng chỉ hành nghề dược để mở một nhà thuốc trên đường Phan Đình Phùng. Hai bên thỏa thuận miệng với mức giá 7 triệu đồng mỗi tháng. Bà Hồng không làm việc tại nhà thuốc, chỉ cung cấp bản sao chứng chỉ để ông Hậu nộp hồ sơ xin giấy phép. -
Bị phát hiện trong đợt kiểm tra định kỳ
Đầu tháng 6/2025, đoàn kiểm tra của Sở Y tế tỉnh Quảng Ngãi kiểm tra đột xuất các cơ sở kinh doanh dược trên địa bàn. Tại nhà thuốc của ông Hậu, đoàn không ghi nhận sự có mặt của dược sĩ phụ trách chuyên môn theo hồ sơ, là bà Hồng. Sau khi yêu cầu xuất trình lịch làm việc, bảng phân công và phỏng vấn nhân viên, cơ quan chức năng kết luận bà Hồng chỉ đứng tên trên giấy tờ, không thực tế hành nghề. -
Bị xử phạt và thu hồi chứng chỉ
Căn cứ theo Điểm g khoản 2 Điều 52 Nghị định 117/2020/NĐ-CP, bà Hồng bị phạt 10 triệu đồng, đồng thời buộc nộp lại số tiền 21 triệu đồng đã nhận từ việc cho thuê chứng chỉ, tương ứng 3 tháng thuê. Ngoài ra, bà cũng bị buộc nộp lại chứng chỉ hành nghề dược để cơ quan có thẩm quyền xem xét xử lý. Nhà thuốc của ông Hậu bị yêu cầu tạm dừng hoạt động và làm lại hồ sơ từ đầu.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Việc cho thuê chứng chỉ hành nghề dược là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm, bởi nó gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính minh bạch và an toàn trong hoạt động kinh doanh dược phẩm. Cá nhân vi phạm có thể bị phạt từ 5 đến 10 triệu đồng, buộc nộp lại số tiền thu lợi bất hợp pháp và nộp lại chứng chỉ hành nghề dược để cơ quan có thẩm quyền xử lý.
