Đất quốc phòng, an ninh được dùng cho căn cứ quân sự, trụ sở, kho tàng, thao trường và nhiều mục đích khác, quản lý chặt chẽ theo Luật Đất đai 2024.
Đất quốc phòng an ninh là loại đất đặc thù, được pháp luật dành riêng cho hoạt động bảo vệ Tổ quốc và giữ gìn trật tự an toàn xã hội. Loại đất này bao gồm nhiều mục đích sử dụng khác nhau như xây dựng căn cứ quân sự, trụ sở làm việc hay cơ sở đào tạo của lực lượng vũ trang. Theo Luật Đất đai 2024, việc quản lý và sử dụng đất quốc phòng, an ninh có những quy định cụ thể để bảo đảm an toàn, ổn định và phù hợp với quy hoạch quốc gia.
1. Đất quốc phòng, an ninh bao gồm những mục đích sử dụng nào?
Theo Điều 200 Luật Đất đai 2024, đất quốc phòng an ninh được quy định như sau:
Điều 200. Đất quốc phòng, an ninh
1. Đất quốc phòng, an ninh bao gồm đất sử dụng vào các mục đích quy định tại Điều 78 của Luật này.
2. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chủ trì, phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an thực hiện việc quản lý nhà nước đối với đất quốc phòng, an ninh thuộc phạm vi quản lý hành chính của địa phương.
3. Đối với những khu vực nằm trong quy hoạch sử dụng đất quốc phòng, an ninh nhưng chưa có nhu cầu sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh thì người đang sử dụng đất được tiếp tục sử dụng đến khi có quyết định thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhưng không được làm biến dạng địa hình tự nhiên.
4. Trường hợp thu hồi đất quốc phòng, an ninh để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì mục đích quốc gia, công cộng thì không phải thực hiện việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.
5. Việc quản lý, sử dụng tài sản gắn liền với đất là tài sản công của đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an không thuộc trường hợp sử dụng đất kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế quy định tại Điều 201 của Luật này thì thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.
6. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.
Đất quốc phòng, an ninh không chỉ giới hạn trong phạm vi làm trụ sở cơ quan hay căn cứ quân sự mà còn mở rộng ra nhiều loại hình khác phục vụ cho lực lượng vũ trang. Các công trình này bao gồm hệ thống phòng thủ quốc gia, kho tàng, trường bắn, bãi thử vũ khí cũng như cơ sở đào tạo, huấn luyện, an dưỡng và phục hồi sức khỏe cho cán bộ, chiến sĩ.
Tình huống giả định:
-
Năm 2022, Bộ Quốc phòng phối hợp UBND tỉnh Quảng Trị quy hoạch một khu đất rộng 50 ha
Khu đất này được xác định mục đích sử dụng là đất quốc phòng để xây dựng thao trường huấn luyện và bãi thử nghiệm vũ khí. -
Năm 2023, lực lượng quân đội triển khai xây dựng công trình trên khu đất
Các hạng mục gồm thao trường, trường bắn, kho chứa đạn dược và khu vực huấn luyện kỹ chiến thuật cho bộ đội. Công trình được quản lý trực tiếp bởi đơn vị quân sự địa phương. -
Năm 2024, công trình được đưa vào sử dụng
Thao trường chính thức đi vào hoạt động, phục vụ cho công tác huấn luyện và diễn tập quốc phòng. Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ghi rõ loại đất là đất quốc phòng, thuộc nhóm đất phi nông nghiệp và không được sử dụng cho mục đích khác ngoài quy định.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Quy định về quản lý và sử dụng đất quốc phòng an ninh là gì?
Theo Điều 200 Luật Đất đai 2024, pháp luật quy định về quản lý và sử dụng đất quốc phòng, an ninh như sau:
Điều 200. Đất quốc phòng, an ninh
1. Đất quốc phòng, an ninh bao gồm đất sử dụng vào các mục đích quy định tại Điều 78 của Luật này.
2. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chủ trì, phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an thực hiện việc quản lý nhà nước đối với đất quốc phòng, an ninh thuộc phạm vi quản lý hành chính của địa phương.
3. Đối với những khu vực nằm trong quy hoạch sử dụng đất quốc phòng, an ninh nhưng chưa có nhu cầu sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh thì người đang sử dụng đất được tiếp tục sử dụng đến khi có quyết định thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhưng không được làm biến dạng địa hình tự nhiên.
4. Trường hợp thu hồi đất quốc phòng, an ninh để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì mục đích quốc gia, công cộng thì không phải thực hiện việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.
5. Việc quản lý, sử dụng tài sản gắn liền với đất là tài sản công của đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an không thuộc trường hợp sử dụng đất kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế quy định tại Điều 201 của Luật này thì thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.
6. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.
Việc quản lý đất quốc phòng, an ninh được phân cấp rõ ràng, trong đó UBND cấp tỉnh phối hợp trực tiếp với Bộ Quốc phòng và Bộ Công an để bảo đảm thống nhất từ trung ương đến địa phương. Những khu vực đã quy hoạch cho mục đích quốc phòng, an ninh nhưng chưa triển khai có thể tạm thời được người dân sử dụng, song bị hạn chế tuyệt đối trong việc thay đổi địa hình hay mục đích. Khi có nhu cầu thu hồi phục vụ an ninh, quốc phòng hoặc các dự án công cộng, việc thu hồi sẽ được tiến hành ngay và không áp dụng cơ chế xử lý tài sản công thông thường.
Tình huống giả định:
-
UBND tỉnh Quảng Ngãi quy hoạch một khu đất 30 ha làm đất quốc phòng
Khu đất nằm gần khu vực ven biển, được xác định trong quy hoạch để xây dựng căn cứ quân sự. Trong thời gian chưa triển khai, người dân địa phương vẫn được phép canh tác ngắn ngày, nhưng không được phép xây dựng công trình kiên cố hay làm biến dạng địa hình. -
Bộ Quốc phòng có quyết định thu hồi đất
UBND tỉnh Quảng Ngãi phối hợp với Bộ Quốc phòng tiến hành thu hồi toàn bộ diện tích để triển khai dự án xây dựng căn cứ phòng thủ. Việc thu hồi được thực hiện nhanh chóng và không yêu cầu xử lý lại tài sản công trên đất. -
Công trình quốc phòng hoàn thành và đưa vào sử dụng
Căn cứ quân sự đi vào hoạt động, đảm bảo yêu cầu về an ninh quốc phòng. Người dân trước đây sử dụng đất tạm thời được bố trí chuyển đổi sang khu vực sản xuất khác theo kế hoạch của địa phương.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Đất quốc phòng, an ninh là loại đất đặc thù, được sử dụng cho nhiều mục đích như xây dựng căn cứ quân sự, trụ sở, kho tàng, thao trường và các cơ sở phục vụ lực lượng vũ trang. Theo Luật Đất đai 2024, loại đất này được quản lý chặt chẽ, UBND cấp tỉnh phối hợp với Bộ Quốc phòng và Bộ Công an tổ chức thực hiện, bảo đảm sử dụng đúng mục đích và phù hợp với quy hoạch quốc gia.
