Hoạt động biểu diễn ca nhạc tại các phòng trà, sân khấu nhỏ đang ngày càng phổ biến trong đời sống văn hóa giải trí. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ rằng việc trình bày tác phẩm âm nhạc trong không gian này có thể phát sinh nghĩa vụ xin phép chủ sở hữu bài hát. Bên cạnh đó, trường hợp ca sĩ biểu diễn không xin phép theo quy định còn có thể bị xử phạt hành chính với mức tiền cụ thể.
1. Biểu diễn tác phẩm tại phòng trà có phải xin phép tác giả?
Điểm b khoản 1 Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 quy định cụ thể:
Điều 20. Quyền tài sản
1. Quyền tài sản bao gồm các quyền sau đây:
...
b) Biểu diễn tác phẩm trước công chúng;
...
...
Biểu diễn tác phẩm tại phòng trà là một hình thức sử dụng tác phẩm trước công chúng và thuộc phạm vi điều chỉnh của quyền tài sản theo quy định pháp luật. Cụ thể, theo điểm b khoản 1 Điều 20 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, quyền biểu diễn tác phẩm trước công chúng là quyền tài sản của tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả. Khi tổ chức một đêm nhạc hoặc chương trình ca hát tại phòng trà, nếu sử dụng tác phẩm âm nhạc, thơ, kịch hoặc bất kỳ tác phẩm nào có tính sáng tạo, đơn vị tổ chức phải xin phép và được sự đồng ý của người có quyền, trừ trường hợp sử dụng không phải xin phép theo quy định của luật.
Việc trình bày một ca khúc tại phòng trà dù có bán vé hay không vẫn được xem là hành vi khai thác quyền biểu diễn trước công chúng. Nếu không có sự cho phép hợp pháp, hành vi này sẽ bị coi là xâm phạm quyền tác giả.
Tình huống giả định
- Tháng 6/2024 – Phòng trà của anh Quân tổ chức đêm nhạc cuối tuần
Nhiều ca khúc nổi tiếng của nhạc sĩ Tăng Phương được biểu diễn trực tiếp trước công chúng mà không xin phép hoặc trả tiền bản quyền. - Tháng 7/2024 – Phòng trà của anh Quân bị phát hiện vi phạm bản quyền
Đại diện pháp lý của nhạc sĩ Tăng Phương phát hiện sự việc và gửi văn bản yêu cầu dừng biểu diễn, kèm đề nghị bồi thường thiệt hại. - Tháng 8/2024 – Phòng trà của anh Quân bị lập biên bản vi phạm
Cơ quan chức năng lập biên bản xử phạt hành chính đối với hành vi sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả. - Tháng 8/2024 – Phòng trà của anh Quân buộc đàm phán bồi thường
Phòng trà phải thương lượng với đại diện nhạc sĩ để giải quyết dân sự và cam kết không tái phạm hành vi xâm phạm quyền tác giả.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Ca sĩ hát tác phẩm không xin phép ở phòng trà có bị xử phạt hay không?
Khoản 1 Điều 13 Nghị định 131/2013/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 13. Hành vi xâm phạm quyền cho phép biểu diễn tác phẩm trước công chúng
1. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi biểu diễn trực tiếp tác phẩm trước công chúng mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả theo quy định....
Hành vi biểu diễn trực tiếp tác phẩm trước công chúng mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả sẽ bị xử phạt hành chính từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng. Việc xử phạt này không phụ thuộc vào việc biểu diễn có mục đích thương mại hay không, mà căn cứ vào hành vi sử dụng tác phẩm mà không có sự đồng ý hợp pháp. Ca sĩ, ban nhạc, hoặc chủ phòng trà nếu không thực hiện xin phép theo đúng quy định đều có thể bị lập biên bản xử phạt, đồng thời buộc phải chấm dứt hành vi vi phạm và bồi thường nếu có thiệt hại phát sinh.
Tình huống giả định
- Tháng 6/2025 – Phòng trà "Tháng Sáu" tổ chức đêm nhạc cuối tuần
Ca sĩ Nguyễn Thùy Trang biểu diễn nhiều ca khúc của nhạc sĩ Hoàng Tuấn mà không xin phép hoặc ký hợp đồng sử dụng quyền tác giả. - Tháng 7/2025 – Phòng trà "Tháng Sáu" bị khiếu nại vi phạm bản quyền
Công ty Cổ phần Bản quyền Âm nhạc Việt Nam gửi đơn kiến nghị đến Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM yêu cầu xử lý vi phạm. - Tháng 8/2025 – Phòng trà "Tháng Sáu" bị lập biên bản xử phạt
Thanh tra Sở xác minh và xử phạt hành chính 7.000.000 đồng với cả đơn vị tổ chức và ca sĩ biểu diễn theo Nghị định 131/2013/NĐ-CP. - Tháng 8/2025 – Phòng trà "Tháng Sáu" bị buộc chấm dứt vi phạm
Phòng trà phải dừng việc sử dụng trái phép tác phẩm, đồng thời bồi thường thiệt hại cho chủ sở hữu quyền tác giả theo quy định pháp luật.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Việc biểu diễn tác phẩm âm nhạc tại phòng trà không chỉ là hoạt động nghệ thuật mà còn chịu sự điều chỉnh bởi pháp luật sở hữu trí tuệ. Theo quy định quy định của pháp luật hiện hành, người biểu diễn phải được sự cho phép của tác giả sáng tác bài hát. Trường hợp vi phạm có thể bị xử phạt hành chính từ 5 đến 10 triệu đồng, đồng thời buộc chấm dứt hành vi xâm phạm.
