Cảnh báo sức khỏe trên bao bì thuốc lá là một biện pháp pháp lý và truyền thông quan trọng nhằm giảm thiểu tác hại thuốc lá và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Theo quy định pháp luật hiện hành, mọi sản phẩm thuốc lá hợp pháp tiêu thụ tại Việt Nam đều phải in đầy đủ nội dung cảnh báo theo mẫu quy định. Trường hợp sản phẩm không có cảnh báo sức khỏe, người bán có thể bị xử phạt hành chính.
1. Có bắt buộc in cảnh báo sức khỏe trên bao bì thuốc lá không?
Khoản 1 Điều 15 Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá 2012 quy định cụ thể
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá 2012
Điều 15. Ghi nhãn, in cảnh báo sức khỏe trên bao bì thuốc lá
1. Thuốc lá được sản xuất, nhập khẩu để tiêu thụ tại Việt Nam phải ghi nhãn, in cảnh báo sức khỏe trên bao bì thuốc lá.
...
Theo khoản 1 Điều 15 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012, tất cả sản phẩm thuốc lá sản xuất trong nước hoặc nhập khẩu để tiêu thụ tại Việt Nam đều phải ghi nhãn và in cảnh báo sức khỏe trên bao bì. Quy định này áp dụng bắt buộc đối với mọi hình thức bao gói, kể cả bao giấy, hộp cứng, túi nilon hoặc các dạng bao bì khác được sử dụng để chứa đựng sản phẩm thuốc lá. Nội dung cảnh báo bao gồm hình ảnh và lời cảnh báo về các tác hại của việc hút thuốc đối với sức khỏe con người như ung thư, bệnh tim mạch, đột quỵ, vô sinh, gây hại cho thai nhi…
Việc in cảnh báo phải đúng mẫu, đúng kích thước, vị trí và ngôn ngữ theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Nhà sản xuất hoặc nhà nhập khẩu nếu không thực hiện đúng quy định này sẽ bị xử phạt hành chính và có thể bị đình chỉ lưu hành sản phẩm.
Tình huống giả định
Ngày 5/6/2025, ông Nguyễn Văn Duy (sinh năm 1984), chủ cửa hàng tạp hóa Hưng Thịnh tại phường 3, TP. Tân An, tỉnh Long An, nhập về một lô thuốc lá mang nhãn hiệu Gold Star để bán lẻ cho khách quen. Toàn bộ bao thuốc lá trong lô hàng này đều được đóng gói bằng giấy màu vàng đơn giản, chỉ có tên sản phẩm và mã vạch, không in hình ảnh hoặc nội dung cảnh báo sức khỏe trên bao bì.
Khi trưng bày lên kệ, một số khách hàng thắc mắc vì bao thuốc không có hình ảnh cảnh báo như các loại thuốc lá đang lưu hành trên thị trường. Một người tiêu dùng đã gửi phản ánh đến cơ quan chức năng địa phương để làm rõ nguồn gốc và tính hợp pháp của lô hàng. Qua đối chiếu, sản phẩm thuốc lá trên không có in nhãn cảnh báo theo đúng quy định về kích thước, vị trí, ngôn ngữ, hình ảnh theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
Căn cứ theo khoản 1 Điều 15 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012, thuốc lá sản xuất hoặc nhập khẩu để tiêu thụ tại Việt Nam bắt buộc phải có ghi nhãn và in cảnh báo sức khỏe trên bao bì. Do đó, việc bao thuốc không có cảnh báo sức khỏe là không đủ điều kiện để lưu thông hợp pháp trên thị trường Việt Nam.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Bán thuốc lá không in cảnh báo sức khỏe bị xử phạt hành chính như thế nào?
Điểm c khoản 2 Điều 26 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định cụ thể
Điều 26. Vi phạm quy định về bán, cung cấp thuốc lá
...
2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
...
c) Bán, cung cấp thuốc lá không ghi nhãn, không in cảnh báo sức khỏe trên bao bì thuốc lá theo quy định của pháp luật. Trường hợp bán thuốc lá không ghi nhãn, không in cảnh báo sức khỏe trên bao bì thuốc lá là thuốc lá nhập lậu, thuốc lá giả thì thực hiện xử phạt theo quy định của pháp luật về hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
...
Theo điểm c khoản 2 Điều 26 Nghị định 117/2020/NĐ-CP, người bán hoặc cung cấp thuốc lá không ghi nhãn, không in cảnh báo sức khỏe trên bao bì theo quy định sẽ bị xử phạt hành chính từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.
Hành vi vi phạm này áp dụng cho cả cá nhân và tổ chức kinh doanh thuốc lá nếu lưu hành sản phẩm không đúng yêu cầu về bao bì. Nội dung cảnh báo sức khỏe là phần bắt buộc phải in trên mỗi bao thuốc lá tiêu thụ tại Việt Nam, gồm hình ảnh và thông điệp cảnh báo các nguy cơ đối với sức khỏe. Khi phát hiện vi phạm, cơ quan chức năng có thể tiến hành kiểm tra, lập biên bản và ra quyết định xử phạt hành chính theo thẩm quyền.
Tình huống giả định
Chiều 18/6/2025, Đội Quản lý thị trường số 2 TP Buôn Ma Thuột kiểm tra cửa hàng tạp hóa An Phát của bà Võ Thị Thu Hằng (SN 1987, trú phường Tân Lập). Trên kệ, lực lượng chức năng phát hiện 12 cây thuốc lá nhãn hiệu Sky Leaf: bao giấy màu nâu đơn giản, chỉ in tên sản phẩm, không kèm hình ảnh và thông điệp cảnh báo ung thư phổi, bệnh tim mạch hay tai biến như mẫu chuẩn của Bộ Y tế.
Bà Hằng trình bày đã mua lô thuốc này từ một người giao vặt “giá rẻ hơn thị trường” và thừa nhận không kiểm tra bao bì. Biên bản làm việc xác định hành vi bày bán thuốc lá không ghi nhãn, không in cảnh báo sức khỏe vi phạm điểm c khoản 2 Điều 26 Nghị định 117/2020/NĐ-CP. Đội kiểm tra lập biên bản, niêm phong toàn bộ 12 cây thuốc lá vi phạm làm tang vật.
Cùng ngày, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Đắk Lắk ban hành Quyết định số 109/QĐ-XPVPHC, phạt bà Võ Thị Thu Hằng 4.000.000 đồng và yêu cầu bà tự tiêu hủy lô hàng trong thời hạn 10 ngày. Sau khi ký nhận quyết định, bà Hằng cam kết chỉ nhập sản phẩm thuốc lá đáp ứng đầy đủ quy định về nhãn và cảnh báo sức khỏe trước khi bày bán.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
In cảnh báo sức khỏe trên bao bì thuốc lá là yêu cầu bắt buộc theo quy định pháp luật. Việc không thực hiện hoặc thực hiện sai quy định sẽ bị xử phạt hành chính. Cụ thể, nếu sản phẩm thuốc lá không có cảnh báo sức khỏe hoặc in không đúng mẫu theo quy định, người bán có thể bị phạt tiền từ 3 đến 5 triệu đồng và buộc tiêu hủy toàn bộ sản phẩm vi phạm.
