Bài viết này được viết chỉ nhằm mục đích làm tài liệu tham khảo kiến thức pháp luật dưới dạng case study, KHÔNG nhằm mục đích bôi xấu, hạ bệ danh dự, tiết lộ bí mật đời tư của bất kỳ cá nhân, tổ chức nào.
Mọi thông tin, dẫn chứng trong bài viết đều được trích dẫn từ các nguồn thông tin đã được đăng công khai hợp pháp, báo chí chính thống.
Vi phạm quản lý tài sản nhà nước, đưa hối lộ và nhận hối lộ là nhóm hành vi trực tiếp làm thất thoát ngân sách nhà nước. Trong lĩnh vực xăng dầu, tiền quỹ bình ổn và tiền thuế bảo vệ môi trường phải được ghi nhận minh bạch và nộp đủ vào ngân sách. Tuy vậy, trong một số trường hợp, doanh nghiệp lại không nộp phần tiền này trực tiếp vào ngân sách mà giữ lại dùng cho mục đích riêng. Đáng nói hơn là người có thẩm quyền kiểm tra, nhắc nhở lại nhận lợi ích từ doanh nghiệp để nương tay và không đưa ra hướng xử lý, dẫn tới sự bất công đối với doanh nghiệp khác cùng ngành và thất thoát ngân sách. Vụ Xuyên Việt Oil là một ví dụ rõ ràng cho hành vi này. Trong bài viết này, Trợ lý luật sẽ phân tích hồ sơ vụ án này để hiểu rõ hành vi vi phạm và trách nhiệm hình sự đối với những người liên quan.
THÔNG TIN VỤ ÁN
| Nội dung | Thông tin |
|---|---|
| Tội danh | - Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí - Đưa hối lộ - Nhận hối lộ - Lợi dụng chức vụ quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi |
| Bị cáo | - Mai Thị Hồng Hạnh - Lê Đức Thọ - Đỗ Thắng Hải - Lê Duy Minh Và 11 bị cáo khác có liên quan |
| Khoản tiền liên quan | - Quỹ bình ổn giá xăng dầu: 219 tỉ đồng - Thuế bảo vệ môi trường không nộp ngân sách: 1.244 tỉ đồng Tổng cộng khoảng 1.463 tỉ đồng |
| Thời điểm phạm tội | Giai đoạn 2016 đến đầu 2023 Khởi tố vụ án tháng 9 năm 2023 |
| Bản án sơ thẩm | - Mai Thị Hồng Hạnh: 30 năm tù - Lê Đức Thọ: 28 năm tù - Đỗ Thắng Hải: 3 năm tù - Lê Duy Minh: 6 năm tù Và các bị cáo khác từ 1 năm 6 tháng tù đến 7 năm tù |
| Bản án phúc thẩm | - Mai Thị Hồng Hạnh: 28 năm tù - Lê Đức Thọ: 21 năm tù - Lê Duy Minh: 4 năm 6 tháng tù - Một số bị cáo khác giữ nguyên hoặc giảm nhẹ tùy vai trò |
TÌNH TIẾT TRƯỚC VỤ ÁN
|
Được cấp phép thương nhân đầu mối - 2016 |
 |
 |
10/2017 đến 2023 - Giám sát quỹ bình ổn lỏng lẻo Theo: VnExpress |
|
Cơ chế quỹ tại doanh nghiệp Theo: Thanh Niên |
 |
 |
Thuế bảo vệ môi trường thu hộ nhưng không định danh Theo: Thanh Niên |
CHIẾM DỤNG QUỸ BÌNH ỔN GIÁ XĂNG DẦU
|
Đoàn kiểm tra phát hiện không nộp quỹ - 10/6/2019 Theo: VnExpress |
|
 |
Từ 25 đến 26/3/2021 - Lặp lại vi phạm quỹ Theo: VnExpress |
|
Con số thiệt hại từ quỹ Theo: Tuổi Trẻ Online |
|
 |
Cách chiếm dụng diễn ra trong thực tế Theo: Thanh Niên |
|
Kiến nghị công khai số dư hằng tháng Theo: Thanh Niên |
|
CHIẾM DỤNG TIỀN THUẾ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
 |
Cách giữ lại tiền thuế Theo: VnExpress |
|
Con số thiệt hại từ thuế Theo: Tuổi Trẻ Online |
 |
 |
2020 đến 2021 - Trì hoãn cưỡng chế nợ Theo: VnExpress |
|
Kiến nghị ràng buộc thời hạn nộp Theo: Thanh Niên |
 |
HÀNH VI ĐƯA - NHẬN HỐI LỘ
 |
10/6/2019 - Lần đầu tiếp cận Theo: VnExpress |
|
Đưa 50 nghìn đô la, thực nhận 20 nghìn đô la - 25 đến 26/3/2021 |
 |
 |
Nhiều lần đưa tiền cho cấp vụ Theo: VnExpress |
|
Năm lần đưa tiền cho cơ quan thuế - Từ 4/3/2020 đến 24/12/2021 |
 |
 |
Quà tặng giá trị cao Theo: VnExpress |
|
Tác động để được tín dụng lớn Theo: Tuổi Trẻ Online |
 |
ĐIỀU TRA VÀ KHỞI TỐ
 |
Tháng 9/2023 - Khởi tố vụ án Theo: VnExpress |
|
Kết luận điều tra và đề nghị truy tố - 27/8/2024 Theo: Thanh Niên |
 |
KẾT QUẢ XÉT XỬ
|
Theo: Báo Người lao động |
29/11/2024 - Kết quả sơ thẩm |
|
Tòa phúc thẩm - 12/05/2025 Lê Đức Thọ còn 21 năm tù; Lê Duy Minh 4 năm 6 tháng tù; Trần Duy Đông 5 năm tù; Hoàng Anh Tuấn 5 năm tù; Nguyễn Lộc An giữ 4 năm tù. Các mức án khác giữ nguyên. Theo: Tuổi Trẻ Online |
Theo: Báo Người lao động |
|
Theo: Báo Người lao động |
Nhận định của tòa về cách thức đưa nhận Theo: Người Lao Động |
VÌ SAO GIỮ LẠI QUỸ BÌNH ỔN VÀ TIỀN THUẾ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG BỊ XỬ LÝ THÀNH TỘI “VI PHẠM QUẢN LÝ TÀI SẢN NHÀ NƯỚC”?
Ở vụ này, phần tiền quỹ bình ổn và thuế bảo vệ môi trường lẽ ra phải trích lập và nộp vào ngân sách, nhưng lại giữ lại để dùng cho việc riêng, gây thiếu hụt tiền chung. Đây chính là hành vi dùng sai tiền của Nhà nước, làm thất thoát và lãng phí.
Cơ sở pháp lý: Điều 219 Bộ luật Hình sự 2015 quy định xử lý hình sự khi quản lý, sử dụng tài sản nhà nước trái quy định dẫn đến thất thoát, lãng phí.
Trong thực tế, khi doanh nghiệp không trích lập đúng, không nộp đúng hạn, hoặc rút tiền ra phục vụ mục đích riêng, hậu quả là ngân sách mất đi nguồn lực phục vụ lợi ích công. Những yếu tố này khớp với dấu hiệu cấu thành của Điều 219.
TẠI SAO Ở GIAI ĐOẠN PHÚC THẨM MỘT SỐ BỊ CÁO ĐƯỢC GIẢM ÁN?
Tại phiên phúc thẩm, nhiều bị cáo được giảm từ 1 đến 7 năm tù vì xuất hiện tình tiết giảm nhẹ mới và thái độ hợp tác tốt hơn so với sơ thẩm.
Cơ sở pháp lý: Điều 51 và Điều 54 Bộ luật Hình sự 2015 cho phép giảm nhẹ hình phạt khi có các tình tiết như: khắc phục hậu quả, tự nguyện bồi thường, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, nhân thân tốt, vai trò ít nổi trội trong vụ án.
Sau sơ thẩm, một số bị cáo nộp thêm tiền khắc phục, cung cấp tài liệu chứng minh không hưởng lợi toàn bộ, và khai báo rõ ràng hơn. Tòa phúc thẩm cân nhắc các yếu tố này, đối chiếu vai trò – mức độ tham gia của từng người để giảm một phần hình phạt cho phù hợp.
HÀNH VI ĐƯA VÀ NHẬN HỐI LỘ TRONG VỤ NÀY ĐƯỢC HIỂU THẾ NÀO?
Trong hồ sơ, đưa hối lộ là đưa tiền hoặc quà để được bỏ qua vi phạm hoặc được ưu tiên trái quy định; nhận hối lộ là nhận lợi ích để làm sai hoặc không làm đúng nhiệm vụ.
Cơ sở pháp lý: Điều 364 (đưa hối lộ) và Điều 354 (nhận hối lộ) Bộ luật Hình sự 2015.
Diễn biến thường thấy là doanh nghiệp chủ động đưa tiền/quà sau khi bị phát hiện vi phạm hoặc trước các mốc kiểm tra, cấp phép, gia hạn, cưỡng chế. Phía người có thẩm quyền khi nhận lợi ích thì nương tay, không áp dụng biện pháp kịp thời, hoặc ký – đề xuất không đúng quy định. Hai phía tạo thành thỏa thuận ngầm: đổi lợi ích lấy quyết định có lợi.
BẢNG TÓM TẮT TỘI DANH VÀ MỨC XÉT XỬ
| STT | Họ tên bị cáo | Tội danh | Mức án sơ thẩm (29/11/2024) | Mức án phúc thẩm (12/05/2025) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Mai Thị Hồng Hạnh | Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước; Đưa hối lộ | 30 năm tù; cấm đảm nhiệm công việc liên quan xăng dầu 2 năm | 28 năm tù; cấm đảm nhiệm công việc liên quan xăng dầu 2 năm |
| 2 | Nguyễn Thị Như Phương | Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước | 6 năm tù | 5 năm tù |
| 3 | Lê Đức Thọ | Nhận hối lộ; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi | 28 năm tù; phạt bổ sung tiền; cấm đảm nhiệm 2 năm | 21 năm tù |
| 4 | Đỗ Thắng Hải | Nhận hối lộ | 3 năm tù | Giữ nguyên |
| 5 | Lê Duy Minh | Nhận hối lộ | 6 năm tù | 4 năm 6 tháng tù |
| 6 | Trần Duy Đông | Nhận hối lộ | 7 năm tù | 5 năm tù |
| 7 | Hoàng Anh Tuấn | Nhận hối lộ | 7 năm tù | 5 năm tù |
| 8 | Nguyễn Lộc An | Nhận hối lộ | 4 năm tù | 4 năm tù |
| 9 | Đặng Công Khôi | Nhận hối lộ | 2 năm tù | Giữ nguyên |
| 10 | Phan Kiến Anh | Nhận hối lộ | 4 năm tù | Giữ nguyên |
| 11 | Nguyễn Văn Thắng | Đưa hối lộ | 4 năm tù | Giữ nguyên |
| 12 | Đồng Xuân Dũng | Đưa hối lộ | 2 năm 6 tháng tù cho hưởng án treo | Giữ nguyên |
| 13 | Vũ Trung Thành | Đưa hối lộ | 2 năm 6 tháng tù cho hưởng án treo | Giữ nguyên |
| 14 | Đinh Tiến Dũng | Đưa hối lộ | 1 năm 6 tháng tù cho hưởng án treo | Giữ nguyên |
| 15 | Nguyễn Tấn Long | Đưa hối lộ | 1 năm 6 tháng tù cho hưởng án treo | Giữ nguyên |
KẾT LUẬN
Vi phạm quản lý tài sản nhà nước; đưa và nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi là nhóm tội danh tác động trực tiếp đến ngân sách và nguyên tắc làm việc của cơ quan nhà nước. Trong vụ án Xuyên Việt Oil, nhóm tội này thể hiện ở việc giữ lại và sử dụng sai tiền quỹ bình ổn cùng tiền thuế bảo vệ môi trường, đồng thời trao đổi lợi ích để được nương tay trong kiểm tra và xử lý. Qua điều tra và xét xử ở hai cấp, tòa án đã làm rõ vai trò của từng người và xác định trách nhiệm hình sự tương ứng, từ đó, tòa cũng đưa ra được hình phạt nghiêm khắc đối với nhóm tội danh trên.
INFOGRAPHIC TỔNG HỢP THÔNG VIN VỀ VỤ ÁN XUYÊN VIỆT OIL
Infographic tổng hợp thông tin vụ án Xuyên Việt Oil
