Lỗi hỗn hợp trong vụ bé gái 14 tuổi tử vong do tai nạn giao thông ở Vĩnh Long

Vụ tai nạn giao thông xảy ra tại huyện Trà Ôn (cũ) tỉnh Vĩnh Long vào tháng 9/2024 khiến một bé gái 14 tuổi tử vong đã để lại nhiều băn khoăn trong dư luận. Không chỉ bởi nỗi đau mất mát của gia đình nạn nhân mà còn bởi sự khác biệt trong quan điểm pháp lý khi xác định lỗi giữa các cơ quan tiến hành tố tụng. Điểm mấu chốt gây tranh cãi chính là việc liệu có tồn tại lỗi hỗn hợp khi cả người điều khiển xe đạp điện và tài xế xe tải đều có phần trách nhiệm. Bài viết của Trợ Lý Luật sẽ phân tích vụ việc dưới góc nhìn pháp lý, làm rõ khái niệm lỗi hỗn hợp và những hệ quả pháp lý đi kèm.

I. Bối cảnh vụ việc và vấn đề pháp lý đặt ra

1. Tóm tắt diễn biến vụ tai nạn 

2. Quá trình điều tra, kết luận và sự khác biệt quan điểm giữa các cơ quan tố tụng

Sự khác biệt quan điểm khiến vụ việc phải báo cáo liên ngành cấp tỉnh. Sau khi kiểm tra lại hồ sơ và hiện trường, cơ quan chức năng tỉnh Vĩnh Long thống nhất với kết luận ban đầu của Công an huyện là lỗi chính thuộc về nạn nhân. Quyết định cuối cùng là không khởi tố vụ án hình sự.

3. Lỗi hỗn hợp chính là điểm mấu chốt cần làm rõ

Trong vụ tai nạn ở Trà Ôn (cũ), việc xác định lỗi của các bên tham gia giao thông giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Nạn nhân khi điều khiển xe đạp điện đã không giữ khoảng cách an toàn và thiếu chú ý quan sát dẫn đến va chạm và ngã ra đường. Trong khi đó, tài xế xe tải lại có hành vi vượt xe không đảm bảo an toàn, lấn sang phần đường ngược chiều vi phạm quy định của Luật Giao thông đường bộ.

Sự tồn tại song song của cả hai hành vi vi phạm cho thấy khả năng có lỗi hỗn hợp trong vụ việc. Theo quy định pháp luật, khi hậu quả xảy ra làm chết người việc xác định lỗi hỗn hợp có thể dẫn đến xử lý hình sự đối với người điều khiển xe tải chứ không chỉ dừng lại ở mức xử lý hành chính. Đây chính là điểm mấu chốt cần được cơ quan tiến hành tố tụng đánh giá đầy đủ, khách quan để đảm bảo không bỏ sót trách nhiệm và bảo vệ quyền lợi chính đáng của nạn nhân.

II. Quy định pháp luật về lỗi trong tai nạn giao thông đường bộ

1. Khái niệm lỗi và phân loại lỗi theo Bộ luật Hình sự & Bộ luật Dân sự

Trong pháp luật Việt Nam, lỗi được hiểu là thái độ tâm lý của cá nhân đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội và hậu quả mà hành vi đó gây ra.

Bộ luật Hình sự chia lỗi thành hai dạng chính:

Bộ luật Dân sự cũng có phân loại tương tự, nhưng được sử dụng để làm căn cứ xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong các quan hệ dân sự.

Việc xác định lỗi trong các vụ tai nạn giao thông vừa liên quan đến trách nhiệm hình sự (nếu có dấu hiệu cấu thành tội phạm) vừa gắn với trách nhiệm dân sự (bồi thường thiệt hại).

2. Điều kiện vượt xe và trách nhiệm của người điều khiển phương tiện

Theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 người điều khiển phương tiện chỉ được vượt xe khi đáp ứng đầy đủ điều kiện an toàn. Một số nguyên tắc chính bao gồm:

• Chỉ vượt khi phía trước bảo đảm đủ khoảng trống và không có xe đi ngược chiều trong phạm vi nguy hiểm.
• Xe phía trước không có tín hiệu vượt hoặc đang vượt xe khác.
• Người điều khiển phải có tín hiệu báo trước, giữ khoảng cách an toàn khi vượt và chỉ trở lại làn đường cũ sau khi đã vượt qua một khoảng cách an toàn.

Luật cũng nghiêm cấm vượt xe trong các trường hợp có nguy cơ mất an toàn cao như đoạn đường hẹp, cầu hẹp, khu vực tầm nhìn hạn chế, nơi giao nhau, khi có phương tiện đi ngược chiều ở khoảng cách gần. Hành vi vượt xe sai quy định có thể bị xử phạt hành chính nặng đồng thời nếu gây tai nạn nghiêm trọng sẽ trở thành căn cứ truy cứu trách nhiệm hình sự.

3. Căn cứ truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 260 BLHS

Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định:

Bộ luật Hình sự 2015

Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ

1. Người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Làm chết 01 người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe cho 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe cho 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Không có giấy phép lái xe theo quy định;

b) Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định hoặc có sử dụng chất ma túy hoặc các chất kích thích mạnh khác mà pháp luật cấm sử dụng;

c) Gây tai nạn rồi bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn;

d) Không chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển hoặc hướng dẫn giao thông;

đ) Làm chết 02 người;

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;

g) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;

h) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Làm chết 03 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

d) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

4. Người tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60% hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 31% đến 60%, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

5. Vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ mà có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả gây thiệt hại cho tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản của người khác nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.

6. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Vì vậy, việc xác định đúng lỗi và mức độ lỗi của các bên tham gia giao thông là yếu tố quyết định để đảm bảo xử lý khách quan, đúng pháp luật.

III. Phân tích khả năng lỗi hỗn hợp trong vụ tai nạn

Trong vụ việc, hành vi của người điều khiển xe đạp điện thể hiện rõ sự vi phạm quy tắc an toàn gồm không giữ khoảng cách với phương tiện phía trước và thiếu chú ý quan sát tình huống giao thông. Đây là nguyên nhân trực tiếp khiến nạn nhân ngã ra đường, dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Tài xế xe tải cũng được xác định có hành vi vượt xe không bảo đảm an toàn, lấn sang phần đường ngược chiều. Dù cơ quan điều tra cho rằng vi phạm này chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm, song về mặt pháp lý, đây vẫn là hành vi nguy hiểm, có khả năng góp phần tạo ra tình huống tai nạn.

Khi cả hai bên đều có hành vi vi phạm, khả năng tồn tại lỗi hỗn hợp là rất rõ ràng. Nếu xác định lỗi hỗn hợp, trách nhiệm pháp lý không chỉ dừng lại ở xử lý hành chính đối với tài xế xe tải mà còn có thể dẫn tới việc xem xét trách nhiệm hình sự theo Điều 260 BLHS. Đồng thời, yếu tố lỗi hỗn hợp còn ảnh hưởng đến việc xác định trách nhiệm bồi thường dân sự và đảm bảo quyền lợi cho gia đình nạn nhân.

IV. Kết luận

Vụ tai nạn giao thông tại Trà Ôn (cũ) cho thấy việc xác định lỗi trong các vụ việc có hậu quả nghiêm trọng luôn là vấn đề phức tạp và đòi hỏi đánh giá toàn diện. Khả năng tồn tại lỗi hỗn hợp (khi cả người điều khiển xe đạp điện và tài xế xe tải đều có hành vi vi phạm) cần được xem xét kỹ lưỡng để bảo đảm xử lý đúng người, đúng tội, không bỏ sót trách nhiệm. Việc áp dụng đầy đủ quy định của Bộ luật Hình sự và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 không chỉ góp phần bảo đảm công bằng cho nạn nhân và gia đình mà còn nâng cao tính răn đe, phòng ngừa chung trong xã hội.