Kỷ luật trong đội ngũ viên chức là nền tảng để duy trì sự minh bạch và hiệu quả của hoạt động công vụ. Khi vi phạm ở mức độ nghiêm trọng, viên chức có thể bị buộc thôi việc theo quy định pháp luật. Đặc biệt, hành vi tham ô tài sản của Nhà nước với giá trị lớn, như 1 tỷ đồng, không chỉ là vi phạm kỷ luật mà còn cấu thành tội phạm nghiêm trọng, phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định hiện hành.
1. Viên chức bị buộc thôi việc trong những trường hợp nào?
Điều 19 Nghị định 112/2020/NĐ-CP:
Điều 19. Áp dụng hình thức kỷ luật buộc thôi việc đối với viên chức
Hình thức kỷ luật buộc thôi việc áp dụng đối với viên chức có hành vi vi phạm thuộc một trong các trường hợp sau đây:
1. Đã bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cách chức đối với viên chức quản lý hoặc cảnh cáo đối với viên chức không giữ chức vụ quản lý mà tái phạm;
2. Có hành vi vi phạm lần đầu, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 16 Nghị định này;
3. Viên chức quản lý có hành vi vi phạm lần đầu, gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 17 Nghị định này;
4. Sử dụng văn bằng, chứng chỉ, giấy chứng nhận, xác nhận giả hoặc không hợp pháp để được tuyển dụng vào cơ quan, tổ chức, đơn vị;
5. Nghiện ma túy; đối với trường hợp này phải có xác nhận của cơ sở y tế hoặc thông báo của cơ quan có thẩm quyền.
Việc buộc thôi việc là hình thức kỷ luật nghiêm khắc nhất áp dụng với viên chức, thường được áp dụng khi người vi phạm đã tái phạm sau khi bị xử lý kỷ luật hoặc có hành vi vi phạm lần đầu nhưng gây hậu quả ở mức đặc biệt nghiêm trọng. Ngoài ra, hành vi gian dối trong hồ sơ tuyển dụng bằng cách sử dụng giấy tờ giả cũng bị xử lý ở mức này, bởi nó làm mất đi tính minh bạch và công bằng trong công tác tuyển dụng. Đối với viên chức nghiện ma túy, dù không liên quan trực tiếp đến nhiệm vụ công vụ, nhưng đây là tình trạng ảnh hưởng lớn đến uy tín, phẩm chất và khả năng hoàn thành nhiệm vụ, nên pháp luật quy định chấm dứt hợp đồng làm việc bằng hình thức buộc thôi việc.
Tình huống giả định:
-
Phát hiện tái phạm sau kỷ luật
Tháng 4/2025, ông Nguyễn Văn Long, viên chức tại Trung tâm Quản lý Hạ tầng Giao thông Đà Nẵng từng bị kỷ luật cảnh cáo vì để thất thoát vật tư công trình. Đến tháng 6/2025, qua kiểm tra nội bộ, cơ quan phát hiện ông Long tiếp tục lập chứng từ khống để thanh toán chi phí bảo dưỡng hệ thống chiếu sáng, gây thiệt hại ngân sách hơn 200 triệu đồng. -
Hành vi gian dối khi tuyển dụng
Trong quá trình rà soát hồ sơ nhân sự vào tháng 7/2025, Sở Nội vụ phát hiện bà Trần Thị Thu Hà, nhân viên Thư viện Thành phố Quảng Ngãi, đã sử dụng bằng tốt nghiệp đại học giả để được tuyển dụng vào năm 2022. -
Quyết định buộc thôi việc đối với viên chức vi phạm
Căn cứ Điều 19 Nghị định 112/2020/NĐ-CP, Hội đồng kỷ luật họp và thống nhất buộc thôi việc đối với cả hai trường hợp. Việc xử lý này được công khai trong toàn cơ quan nhằm răn đe, đồng thời khẳng định nguyên tắc minh bạch và kỷ cương trong công vụ.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Viên chức tham ô tài sản trị giá 1 tỷ đồng của Nhà nước bị xử lý ra sao?
Điều 2 Luật Phòng, chống tham nhũng 2018:
Luật Phòng, chống tham nhũng 2018
Điều 2. Các hành vi tham nhũng
1. Các hành vi tham nhũng trong khu vực nhà nước do người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị khu vực nhà nước thực hiện bao gồm:
a) Tham ô tài sản;
b) Nhận hối lộ;
c) Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản;
d) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi;
đ) Lạm quyền trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi;
e) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi;
g) Giả mạo trong công tác vì vụ lợi;
h) Đưa hối lộ, môi giới hối lộ để giải quyết công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc địa phương vì vụ lợi;
i) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn sử dụng trái phép tài sản công vì vụ lợi;
k) Nhũng nhiễu vì vụ lợi;
l) Không thực hiện, thực hiện không đúng hoặc không đầy đủ nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi;
m) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bao che cho người có hành vi vi phạm pháp luật vì vụ lợi; cản trở, can thiệp trái pháp luật vào việc giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án vì vụ lợi.
2. Các hành vi tham nhũng trong khu vực ngoài nhà nước do người có chức vụ, quyền hạn trong doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước thực hiện bao gồm:
a) Tham ô tài sản;
b) Nhận hối lộ;
c) Đưa hối lộ, môi giới hối lộ để giải quyết công việc của doanh nghiệp, tổ chức mình vì vụ lợi.
Khoản 4 Điều 353 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017:
Điều 353. Tội tham ô tài sản
...
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:
a) Chiếm đoạt tài sản trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên;
b) Gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên.
5. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm, có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
6. Người có chức vụ, quyền hạn trong các doanh nghiệp, tổ chức ngoài Nhà nước mà tham ô tài sản, thì bị xử lý theo quy định tại Điều này.
Hành vi tham ô tài sản là việc viên chức lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để chiếm đoạt tài sản thuộc quản lý của cơ quan, tổ chức, đơn vị. Khi giá trị tài sản chiếm đoạt từ 1 tỷ đồng trở lên, pháp luật hình sự coi đây là trường hợp đặc biệt nghiêm trọng, áp dụng mức hình phạt rất cao: từ 20 năm tù đến tù chung thân. Mức án cụ thể phụ thuộc vào các yếu tố như phương thức, thủ đoạn phạm tội, hậu quả thực tế, nhân thân người phạm tội và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Ngoài hình phạt tù, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản, và buộc bồi thường thiệt hại cho Nhà nước.
Tình huống giả định:
-
Lợi dụng chức vụ để chiếm đoạt ngân sách
Tháng 5/2025, ông Phạm Văn Hùng, Trưởng phòng Kế hoạch, Tài chính của Sở Giao thông Vận tải Thành phố Đà Nẵng được giao quản lý quỹ đầu tư sửa chữa cầu đường trị giá hơn 50 tỷ đồng. Trong quá trình thực hiện, ông Hùng đã chỉ đạo cấp dưới lập hồ sơ khống cho 5 hạng mục sửa chữa, qua đó rút 1 tỷ đồng từ ngân sách và chuyển vào tài khoản cá nhân. -
Bị phát hiện qua thanh tra
Tháng 7/2025, Thanh tra Thành phố tiến hành kiểm tra đột xuất và phát hiện toàn bộ số tiền trên đã bị ông Hùng chiếm đoạt. Hồ sơ vụ việc được chuyển sang Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Thành phố để xử lý. -
Xử lý hình sự và kỷ luật
Căn cứ khoản 4 Điều 353 Bộ luật Hình sự, ông Hùng bị khởi tố và truy tố về tội tham ô tài sản, đối diện mức án từ 20 năm tù đến tù chung thân. Song song, Sở Giao thông Vận tải ra quyết định buộc thôi việc đối với ông Hùng để đảm bảo kỷ cương công vụ.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
