Trong thế giới game online, vật phẩm ảo là yếu tố quen thuộc gắn liền với trải nghiệm và tiến trình chơi của mỗi người. Theo quy định pháp luật, vật phẩm ảo trong trò chơi được hiểu là những hình ảnh đồ họa mô phỏng các vật thể phi vật lý như trang bị, nhân vật hay công cụ do doanh nghiệp phát hành game khởi tạo. Đồng thời, pháp luật cũng nghiêm cấm hành vi mua bán vật phẩm ảo giữa người chơi với nhau nhằm kiểm soát việc sử dụng đúng mục đích và ngăn chặn các hành vi trục lợi bất hợp pháp.
1. Vật phẩm ảo trong game online là gì?
Khoản 39 Điều 3 Nghị định 147/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
...
39. Vật phẩm ảo trong trò chơi điện tử trên mạng là hình ảnh đồ họa của những vật thể phi vật lý trong trò chơi như đồ vật, nhân vật, công cụ, trang bị... theo quy tắc nhất định do doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trò chơi điện tử trên mạng thiết lập, khởi tạo.
...
Theo quy định trên, vật phẩm ảo không phải là một loại tài sản có thật mà chỉ tồn tại trong môi trường đồ họa của trò chơi. Chúng có thể là các trang phục, vũ khí, vật phẩm tăng sức mạnh, thẻ kỹ năng, nhân vật đồng hành hoặc bất kỳ yếu tố nào được thiết kế để phục vụ cho việc nâng cao trải nghiệm chơi game. Bản chất của vật phẩm ảo là phi vật lý – tức không thể cầm nắm, không có hình thái ngoài đời thực – và được tạo ra bởi hệ thống lập trình của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ game online.
Tuy nhiên, điểm đặc biệt của vật phẩm ảo nằm ở chỗ: dù không có giá trị pháp lý ngoài đời, nhưng chúng lại mang giá trị rất lớn trong thế giới ảo, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chiến thắng, thăng hạng hoặc tương tác trong game. Chính vì vậy, nhiều người chơi có xu hướng gắn giá trị kinh tế thực vào các vật phẩm ảo, từ đó hình thành hành vi mua bán, trao đổi, thậm chí là trục lợi qua các chợ đen game – điều mà pháp luật không công nhận và đã có quy định quản lý chặt chẽ.
Tình huống giả định
Anh Nguyễn Văn Thắng, 29 tuổi, là nhân viên kỹ thuật tại Đà Nẵng, thường chơi game “Linh Hồn Thép” sau giờ làm. Sau nhiều ngày hoàn thành nhiệm vụ, anh sở hữu được “Khiên Phản Lực Hoàng Kim” – một vật phẩm ảo hiếm giúp nhân vật tăng sức mạnh trong chiến đấu.
Chiếc khiên không thể cầm nắm hay sử dụng ngoài đời thực, mà chỉ tồn tại trong hệ thống đồ họa do nhà phát hành thiết kế. Dù dành nhiều thời gian để đạt được, Thắng hiểu rằng đây không phải tài sản thật và không có giá trị pháp lý hay kinh tế ngoài game.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Người chơi có được phép mua bán vật phẩm ảo với nhau không?
Khoản 5 Điều 57 Nghị định 147/2024/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 57. Quy định về vật phẩm ảo, đơn vị ảo, điểm thưởng
...
5. Không mua, bán vật phẩm ảo, đơn vị ảo, điểm thưởng giữa những người chơi với nhau.
Theo quy định nêu trên, việc trao đổi, mua bán vật phẩm ảo giữa các người chơi với nhau – dù bằng hình thức trực tiếp, gián tiếp hay thông qua bên trung gian – đều bị nghiêm cấm. Lý do của sự cấm đoán này không chỉ vì vật phẩm ảo không phải là tài sản thật trong đời sống, mà còn vì hành vi mua bán tự phát có thể dẫn đến hàng loạt hệ lụy như: trốn thuế, lừa đảo, tranh chấp không thể xử lý bằng công cụ pháp lý truyền thống, và nguy cơ hình thành các thị trường "chợ đen" trong môi trường game.
Khi người chơi tự do mua bán vật phẩm ảo, nhà phát hành game sẽ không kiểm soát được dòng luân chuyển của các vật phẩm, gây mất cân bằng trong game và phá vỡ hệ thống kinh tế nội bộ do chính doanh nghiệp thiết kế. Hơn nữa, nếu cho phép giao dịch giữa người chơi với nhau, sẽ rất dễ phát sinh hành vi gian lận, cướp đoạt tài khoản, đánh bạc trá hình hoặc rửa tiền qua các kênh thanh toán điện tử không minh bạch.
Tình huống giả định
Tháng 5/2025, trong cộng đồng người chơi game chiến thuật “Đấu Trường Thép”, xuất hiện một hội kín chuyên rao bán vật phẩm hiếm như giáp titan, thú cưỡi hoàng kim và các thẻ nâng cấp nhân vật. Người chơi muốn mua chỉ cần chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng cá nhân hoặc ví Momo của người trung gian, sau đó sẽ được tặng vật phẩm thông qua tính năng “quà tặng” trong game.
Trần Quang Nhật, 24 tuổi, là một thành viên lâu năm trong hội này, đã thực hiện hơn 50 giao dịch như vậy chỉ trong vòng hai tháng. Từ vài trăm ngàn đồng đến hàng chục triệu, Nhật coi đây là “nghề tay trái” kiếm thêm thu nhập trong lúc thất nghiệp. Mọi chuyện vẫn diễn ra suôn sẻ cho đến khi một người chơi tố cáo bị lừa – đã chuyển tiền nhưng không nhận được vật phẩm như cam kết.
Vụ việc nhanh chóng được nhà phát hành game ghi nhận và báo cáo tới cơ quan chức năng tại TP. Cần Thơ. Sau quá trình điều tra, Sở Thông tin và Truyền thông xác định hành vi mua bán vật phẩm ảo giữa người chơi đã vi phạm nghiêm trọng Điều 57 Nghị định 147/2024/NĐ-CP. Kết quả, Trần Quang Nhật bị xử phạt hành chính, toàn bộ tài khoản liên quan bị khóa vĩnh viễn, còn hội nhóm mua bán trên cũng bị xóa khỏi nền tảng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Vật phẩm ảo là phần không thể thiếu trong game online và đã được pháp luật quy định rõ về bản chất và cách sử dụng. Theo đó, vật phẩm ảo chỉ là hình ảnh đồ họa của các vật thể phi vật lý được tạo ra bởi nhà phát hành game. Đồng thời, người chơi không được phép mua bán vật phẩm ảo với nhau, dù là trực tiếp hay gián tiếp, nhằm đảm bảo sự công bằng và kiểm soát hiệu quả môi trường trò chơi điện tử trên mạng.
