Tự chế pháo tại nhà là hành vi tiềm ẩn nhiều nguy cơ, không chỉ gây nguy hiểm cho bản thân mà còn ảnh hưởng đến an toàn cộng đồng. Pháp luật Việt Nam nghiêm cấm hành vi này và đã quy định cụ thể các chế tài xử phạt hành chính và hình sự để xử lý nghiêm các vi phạm. Việc hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan giúp mỗi người nâng cao ý thức tuân thủ và tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.
1. Tự chế pháo tại nhà có bị xử phạt hành chính không?
Điểm e khoản 4 Điều 11 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định cụ thể:
Điều 11. Vi phạm quy định về quản lý sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ, pháo và đồ chơi nguy hiểm bị cấm
...
4. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
...
e) Vận chuyển, tàng trữ trái phép pháo, thuốc pháo hoặc nguyên liệu, phụ kiện để sản xuất pháo;
...
Biểu hiện của hành vi tự chế pháo tại nhà thường là việc cá nhân, đặc biệt là thanh thiếu niên, tự tìm hiểu cách chế tạo pháo thông qua mạng Internet, sau đó mua các nguyên liệu như bột lưu huỳnh, kali chlorat, than đá... để tự pha trộn và chế tạo pháo nổ tại nhà. Hành vi này không chỉ vi phạm quy định về quản lý, sử dụng vật liệu nổ mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây cháy nổ, thương tích nghiêm trọng cho bản thân và người xung quanh.
Theo quy định tại Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hành vi chế tạo, tàng trữ, sử dụng trái phép pháo, thuốc pháo hoặc nguyên liệu, phụ kiện để sản xuất pháo là hành vi vi phạm hành chính và bị xử phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng. Ngoài ra, người vi phạm còn bị tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm và buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm.
Tình huống giả định
Anh Trần Văn Minh (24 tuổi, trú tại huyện Thanh Trì, Hà Nội) thường xuyên xem các video hướng dẫn cách làm pháo trên mạng xã hội. Gần Tết, anh Minh muốn tạo không khí vui nhộn cho bạn bè nên quyết định tự mua bột lưu huỳnh, than củi, phốt pho đỏ và ống nhựa về nhà để chế tạo pháo. Sau hai tuần mày mò, anh Minh đã làm được khoảng 50 quả pháo và chuẩn bị bày bán tại chợ phiên trong làng.
Trong quá trình kiểm tra an ninh khu vực trước Tết, lực lượng công an phát hiện và thu giữ toàn bộ số pháo do anh Minh chế tạo. Qua làm việc, anh Minh thừa nhận đã tìm hiểu cách làm pháo trên mạng và mua nguyên liệu từ nhiều nguồn khác nhau mà không biết rằng đây là hành vi bị cấm. Công an huyện Thanh Trì đã lập biên bản vi phạm hành chính, xử phạt anh Minh 15 triệu đồng theo điểm e khoản 4 Điều 11 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, đồng thời tịch thu toàn bộ số pháo đã chế tạo.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
2. Tự chế pháo tại nhà có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Điều 305 Bộ luật Hình sự 2015 quy định cụ thể:
Điều 305. Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ
1. Người nào chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
a) Có tổ chức;
b) Thuốc nổ các loại từ 10 kilôgam đến 30 kilôgam hoặc từ 1.000 đến 3.000 nụ xùy hoặc ống nổ; từ 3.000 mét đến dưới 10.000 mét dây cháy chậm, dây nổ;
c) Vận chuyển, mua bán qua biên giới;
d) Làm chết 01 người hoặc gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
đ) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người từ 31% đến 60%;
e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
g) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
h) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Thuốc nổ các loại từ trên 31 kilôgam đến 100 kilôgam; từ 3.001 đến 10.000 nụ xùy hoặc ống nổ hoặc từ 10.000 mét đến dưới 30.000 mét dây cháy chậm, dây nổ;b) Làm chết 02 người;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;
d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
đ) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Thuốc nổ các loại từ 101 kilôgam trở lên; từ 10.001 nụ xuỳ hoặc ống nổ trở lên hoặc từ 30.000 mét dây cháy chậm, dây nổ trở lên;b) Làm chết 03 người trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người với tỷ lệ tổn thương cơ thể của mỗi người 61% trở lên;
d) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
đ) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt quản chế hoặc cấm cư trú từ 01 năm đến 05 năm.
Khi người thực hiện không chỉ dừng ở việc làm pháo cho vui, mà còn chế tạo với số lượng lớn, tàng trữ lâu dài, vận chuyển đi nơi khác, hoặc bán cho người khác để kiếm lời. Hành vi này đặc biệt nguy hiểm khi sử dụng các chất dễ cháy nổ như thuốc pháo, bột lưu huỳnh, phốt pho đỏ, gây nguy cơ cháy nổ cao, thậm chí để xảy ra tai nạn nghiêm trọng như cháy nhà, thương tích, chết người.
Theo khoản 1 Điều 305 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), người nào chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vật liệu nổ thì bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Nếu gây hậu quả nghiêm trọng, gây chết người, tổn hại sức khỏe nhiều người, thiệt hại tài sản lớn, hoặc phạm tội có tổ chức, chuyên nghiệp, mức hình phạt sẽ tăng lên từ 5 năm đến 20 năm, thậm chí tù chung thân.
Tình huống giả định
Anh Lê Quốc Anh (28 tuổi, trú tại Quảng Ninh) tự chế pháo nổ tại nhà để bán trong dịp Tết Nguyên đán. Anh tìm mua nguyên liệu trên các nhóm kín trên mạng xã hội, đặt mua bột lưu huỳnh, kali chlorat, ống nhựa và dụng cụ ép pháo. Sau 2 tháng, anh Quốc Anh đã chế tạo được 300 quả pháo nổ và rao bán trên Facebook cá nhân với giá 50.000 đồng/quả. Trong một lần giao hàng, anh bị công an phát hiện, tạm giữ toàn bộ tang vật và bắt quả tang khi đang vận chuyển 100 quả pháo trên xe máy.
Kết quả giám định cho thấy số pháo này thuộc loại pháo nổ, có khả năng gây cháy nổ cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn cộng đồng. Cơ quan điều tra xác định anh Quốc Anh đã thực hiện hành vi chế tạo, tàng trữ, vận chuyển và bán pháo nổ trái phép với mục đích kiếm lời, có dấu hiệu phạm tội theo khoản 2 Điều 305 Bộ luật Hình sự 2015. Anh bị khởi tố, bắt tạm giam để phục vụ điều tra, đối mặt với mức án từ 5 năm đến 10 năm tù.
Tình huống trên là giả định, được xây dựng nhằm mục đích tham khảo.
Kết luận
Tự chế pháo tại nhà là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm. Hành vi này không chỉ gây nguy hiểm cho bản thân người thực hiện mà còn đe dọa đến an toàn của cộng đồng. Do đó, mọi người cần nâng cao nhận thức, tuân thủ pháp luật và không tham gia vào việc chế tạo, tàng trữ, sử dụng pháo nổ trái phép.
