Người lao động chỉ có quyền đình công trong một số trường hợp nhất định và phải tuân thủ đúng trình tự lấy ý kiến, ra quyết định và thông báo đình công theo luật lao động.
Đình công là một quyền quan trọng của người lao động nhưng không phải lúc nào cũng được thực hiện tùy ý. Pháp luật lao động chỉ cho phép đình công trong những trường hợp nhất định và phải tuân thủ đúng trình tự, thủ tục. Việc xác định đúng điều kiện phát sinh quyền đình công và các bước tiến hành đình công giúp tránh rủi ro pháp lý cho tổ chức đại diện người lao động và người lao động tham gia.
1. Trường hợp nào người lao động có quyền đình công?
Điều 199 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 199. Trường hợp người lao động có quyền đình công
Tổ chức đại diện người lao động là bên tranh chấp lao động tập thể về lợi ích có quyền tiến hành thủ tục quy định tại các điều 200, 201 và 202 của Bộ luật này để đình công trong trường hợp sau đây:
1. Hòa giải không thành hoặc hết thời hạn hòa giải quy định tại khoản 2 Điều 188 của Bộ luật này mà hòa giải viên lao động không tiến hành hòa giải;
2. Ban trọng tài lao động không được thành lập hoặc thành lập nhưng không ra quyết định giải quyết tranh chấp hoặc người sử dụng lao động là bên tranh chấp không thực hiện quyết định giải quyết tranh chấp của Ban trọng tài lao động.
Quyền đình công chỉ phát sinh trong bối cảnh có tranh chấp lao động tập thể về lợi ích, không áp dụng đối với tranh chấp về quyền. Trước khi đình công, tổ chức đại diện người lao động bắt buộc phải trải qua giai đoạn hòa giải theo quy định. Nếu hòa giải không thành hoặc hòa giải viên không thực hiện hòa giải đúng thời hạn, điều kiện đầu tiên để đình công được xác lập. Trường hợp tranh chấp được chuyển sang ban trọng tài lao động nhưng ban này không được thành lập, không ra quyết định hoặc người sử dụng lao động không thực hiện quyết định đã ban hành, tổ chức đại diện người lao động mới có cơ sở pháp lý để tiến hành đình công theo luật định.
Tình huống giả định
- Phát sinh tranh chấp tập thể về lợi ích
Công nhân tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn May Mặc Hưng Thịnh, Thành phố Hồ Chí Minh yêu cầu điều chỉnh phụ cấp độc hại và tiền ăn ca nhưng doanh nghiệp không chấp thuận, dẫn đến tranh chấp lao động tập thể về lợi ích. - Hòa giải và trọng tài không đạt kết quả
Hòa giải viên lao động được cử nhưng quá thời hạn vẫn không tiến hành hòa giải. Sau đó, ban trọng tài lao động không được thành lập do không đủ điều kiện nhân sự. -
Xác lập quyền đình công
Trong trường hợp này, tổ chức đại diện người lao động tại doanh nghiệp đã đáp ứng đủ điều kiện theo Điều 199 Bộ luật Lao động 2019 để thực hiện thủ tục đình công theo quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Trình tự đình công được thực hiện như thế nào?
Điều 200 Bộ luật Lao động 2019 quy định như sau:
Điều 200. Trình tự đình công
1. Lấy ý kiến về đình công theo quy định tại Điều 201 của Bộ luật này.
2. Ra quyết định đình công và thông báo đình công theo quy định tại Điều 202 của Bộ luật này.
3. Tiến hành đình công.
Việc đình công chỉ được coi là hợp pháp khi tuân thủ đầy đủ trình tự do pháp luật quy định. Trước hết, tổ chức đại diện người lao động phải tổ chức lấy ý kiến người lao động về việc đình công, bảo đảm tính dân chủ và minh bạch. Sau khi có kết quả lấy ý kiến hợp lệ, tổ chức đại diện người lao động mới được ra quyết định đình công và thực hiện thông báo đình công đúng đối tượng, đúng thời hạn. Chỉ sau khi hoàn tất các bước này, việc đình công mới được tiến hành và được pháp luật bảo vệ.
Tình huống giả định
- Lấy ý kiến đình công trong doanh nghiệp
Tại Công ty Cổ phần Sản xuất Linh Kiện Đại Phát, tổ chức đại diện người lao động tổ chức lấy ý kiến công nhân về việc đình công do tranh chấp tiền thưởng cuối năm. - Ra quyết định và thông báo đình công
Sau khi đa số người lao động đồng ý, tổ chức đại diện người lao động ban hành quyết định đình công và gửi thông báo đến người sử dụng lao động cũng như cơ quan có thẩm quyền theo quy định. -
Tiến hành đình công đúng trình tự
Đến thời điểm đã thông báo, người lao động tiến hành đình công theo kế hoạch, bảo đảm đúng trình tự pháp luật và không bị xem là đình công trái luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Quyền đình công của người lao động chỉ được pháp luật thừa nhận khi phát sinh từ tranh chấp lao động tập thể về lợi ích và đã trải qua các bước giải quyết bắt buộc nhưng không đạt kết quả. Bên cạnh điều kiện phát sinh quyền đình công, việc tuân thủ đầy đủ trình tự đình công là yếu tố quyết định tính hợp pháp của hoạt động này. Việc nắm rõ các quy định liên quan giúp bảo đảm quyền lợi của người lao động và hạn chế rủi ro pháp lý trong quan hệ lao động.
