Trợ giúp pháp lý là dịch vụ pháp lý miễn phí giúp người yếu thế bảo vệ quyền lợi hợp pháp, bảo đảm công bằng và tiếp cận công lý.
Trong đời sống xã hội, không phải ai cũng có đủ điều kiện kinh tế hoặc hiểu biết pháp luật để tự bảo vệ quyền lợi của mình. Chính vì vậy, Nhà nước xây dựng cơ chế trợ giúp pháp lý, một chính sách nhân đạo, giúp người yếu thế được hỗ trợ miễn phí trong các vụ việc pháp lý.
1. Trợ giúp pháp lý là gì?
Căn cứ theo Điều 2 Luật Trợ giúp pháp lý 2017 quy định:
Điều 2. Trợ giúp pháp lý
Trợ giúp pháp lý là việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người được trợ giúp pháp lý trong vụ việc trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật này, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
Trợ giúp pháp lý là một trong những chính sách nhân văn của Nhà nước, hướng tới việc bảo vệ nhóm yếu thế trong xã hội như người nghèo, người khuyết tật, người dân tộc thiểu số, người bị buộc tội… giúp họ được tiếp cận công lý công bằng, không bị thiệt thòi vì hoàn cảnh kinh tế hoặc nhận thức pháp luật.
Tình huống giả định
-
Yêu cầu trợ giúp
Ngày 12/6/2025, ông Nguyễn Văn Lâm, người khuyết tật vận động, cư trú tại phường Bảy Hiền, TP. Hồ Chí Minh, bị người thuê nhà cố tình không trả tiền thuê và chiếm giữ tài sản cá nhân. Do hoàn cảnh khó khăn, ông Lâm không đủ điều kiện thuê luật sư. -
Tiếp nhận vụ việc
Ông Lâm gửi đơn đề nghị đến Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước TP. Hồ Chí Minh. Sau khi xem xét, trung tâm xác định ông thuộc diện được hưởng trợ giúp pháp lý theo quy định và cử luật sư Nguyễn Thị Thu Hà đại diện bảo vệ quyền lợi của ông. -
Kết quả giải quyết
Sau hai phiên hòa giải, người thuê nhà đồng ý hoàn trả toàn bộ số tiền thuê còn nợ và tài sản bị chiếm giữ. Vụ việc được giải quyết nhanh chóng, không tốn chi phí, giúp ông Lâm ổn định cuộc sống.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
2. Nguyên tắc hoạt động trợ giúp pháp lý
Căn cứ theo Điều 3 Luật Trợ giúp pháp lý 2017 quy định:
Điều 3. Nguyên tắc hoạt động trợ giúp pháp lý
1. Tuân thủ pháp luật và quy tắc nghề nghiệp trợ giúp pháp lý.
2. Kịp thời, độc lập, trung thực, tôn trọng sự thật khách quan.
3. Bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý.
4. Không thu tiền, lợi ích vật chất hoặc lợi ích khác từ người được trợ giúp pháp lý.
Nguyên tắc hoạt động của trợ giúp pháp lý thể hiện tính công bằng và minh bạch trong hệ thống tư pháp. Người thực hiện trợ giúp phải tuân thủ pháp luật, giữ đạo đức nghề nghiệp và đảm bảo lợi ích của người dân là trên hết. Việc không thu phí hay nhận lợi ích vật chất giúp bảo đảm tính vô tư, liêm chính, củng cố lòng tin của xã hội đối với công tác pháp luật và cơ quan Nhà nước.
Tình huống giả định
-
Yêu cầu trợ giúp pháp lý
Ngày 10/8/2025, ông Nguyễn Văn Bình, cư trú tại phường Nhiêu Lộc, TP. Hồ Chí Minh, là người cao tuổi, bị xâm phạm quyền thừa kế nhưng không có điều kiện thuê luật sư, đã gửi đơn đề nghị Trợ giúp pháp lý Nhà nước. -
Tiếp nhận và xử lý vụ việc
Trung tâm Trợ giúp pháp lý TP. Hồ Chí Minh cử luật sư Trần Văn Dũng tiếp nhận, tư vấn và đại diện bảo vệ quyền lợi cho ông Bình trong vụ án tại Tòa án nhân dân khu vực 1. -
Kết quả
Nhờ được trợ giúp pháp lý miễn phí, ông Bình được Tòa án tuyên bảo vệ quyền thừa kế hợp pháp, góp phần củng cố niềm tin của người dân vào chính sách nhân văn của Nhà nước.
Tình huống trên là giả định, nhằm mục đích tham khảo.
3. Kết luận
Có thể thấy, trợ giúp pháp lý không chỉ là một dịch vụ miễn phí mà còn là biểu hiện sinh động của tinh thần “sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”. Thông qua hoạt động này, Nhà nước khẳng định cam kết bảo vệ quyền con người, quyền công dân, đồng thời củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống tư pháp công bằng và nhân văn.
