Trong thời đại mạng xã hội phát triển mạnh mẽ, nhiều người nổi tiếng đã tận dụng sức ảnh hưởng của mình để kêu gọi quyên góp, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn. Những hành động này thường nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ cộng đồng. Tuy nhiên, không phải lúc nào hoạt động thiện nguyện cũng diễn ra suôn sẻ. Khi thông tin thiếu chính xác, hoặc việc tiếp nhận và sử dụng tiền quyên góp không rõ ràng, dễ dẫn đến tranh cãi. Những trường hợp gây tranh cãi đã đặt ra câu hỏi lớn về trách nhiệm pháp lý của người nổi tiếng trong các hoạt động kêu gọi này. Trong bài viết này, Trợ Lý Luật sẽ phân tích các khía cạnh pháp lý liên quan đến việc kêu gọi từ thiện của cá nhân, đặc biệt là người nổi tiếng, dưới góc nhìn của pháp luật Việt Nam hiện hành.
1. Quy định pháp luật về việc kêu gọi từ thiện của cá nhân
1.1 Hành vi trực tiếp nhận tiền quyên góp của cá nhân
Việc một cá nhân đứng ra trực tiếp tiếp nhận tiền hoặc hiện vật từ cộng đồng để giúp người gặp khó khăn là hoàn toàn được pháp luật cho phép, nhưng phải tuân thủ nghiêm ngặt một số điều kiện về thủ tục, tài khoản và công khai minh bạch.
Điều 17 Nghị định 93/2021/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 17. Vận động, tiếp nhận nguồn đóng góp tự nguyện
1. Khi vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện để hỗ trợ thiên tai, dịch bệnh, sự cố, cá nhân có trách nhiệm thông báo trên các phương tiện thông tin truyền thông về mục đích, phạm vi, phương thức, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận (đối với tiền), địa điểm tiếp nhận (đối với hiện vật), thời gian cam kết phân phối và gửi bằng văn bản đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú theo mẫu Thông báo ban hành kèm theo Nghị định này. Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm lưu trữ để theo dõi và cung cấp thông tin khi có yêu cầu của tổ chức, cá nhân đóng góp hoặc nhận hỗ trợ và cơ quan có thẩm quyền phục vụ công tác hướng dẫn, theo dõi, thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm.
2, Cá nhân mở tài khoản riêng tại ngân hàng thương mại theo từng cuộc vận động để tiếp nhận, quản lý toàn bộ tiền đóng góp tự nguyện, bố trí địa điểm phù hợp để tiếp nhận, quản lý, bảo quản hiện vật đóng góp tự nguyện trong thời gian tiếp nhận; có biên nhận các khoản đóng góp tự nguyện bằng tiền mặt, hiện vật tiếp nhận được khi tổ chức, cá nhân đóng góp yêu cầu. Cá nhân không được tiếp nhận thêm các khoản đóng góp tự nguyện sau khi kết thúc thời gian tiếp nhận đã cam kết và có trách nhiệm thông báo đến nơi mở tài khoản về việc dừng tiếp nhận các khoản đóng góp tự nguyện.
Pháp luật cho phép cá nhân đứng ra kêu gọi và nhận tiền, hiện vật từ thiện để hỗ trợ người gặp khó khăn, nhưng phải tuân thủ chặt chẽ các quy định về công khai và quản lý. Trước khi vận động, cá nhân phải thông báo bằng văn bản đến UBND cấp xã nơi cư trú, nêu rõ mục đích, phạm vi, hình thức vận động, tài khoản tiếp nhận và thời gian phân phối.
Ngoài ra, người vận động phải mở tài khoản riêng tại ngân hàng cho từng đợt kêu gọi, không dùng tài khoản cá nhân sẵn có. Các khoản đóng góp phải được quản lý minh bạch, có biên nhận nếu người ủng hộ yêu cầu. Khi hết thời gian tiếp nhận như đã cam kết, cá nhân phải dừng kêu gọi và thông báo ngân hàng khóa tài khoản. Quy định này nhằm đảm bảo hoạt động từ thiện được thực hiện đúng mục đích, tránh tình trạng lợi dụng lòng tin để trục lợi cá nhân.
1.2 Hành vi cá nhân chia sẻ thông tin để người khác chuyển khoản trực tiếp vào tài khoản người cần hỗ trợ
Hiện nay, một hình thức phổ biến khác là việc cá nhân, đặc biệt là người nổi tiếng, không trực tiếp tiếp nhận tiền từ cộng đồng mà chỉ chia sẻ thông tin hoàn cảnh khó khăn kèm theo tài khoản của người cần giúp đỡ. Đây là hình thức không bị điều chỉnh bởi quy định về vận động và tiếp nhận tiền từ thiện thông qua trung gian.
Điều 5 Nghị định 93/2021/NĐ-CP quy định rõ:
Điều 5. Các hành vi bị nghiêm cấm
Cản trở hoặc ép buộc tổ chức, cá nhân tham gia vận động, đóng góp, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện.
Báo cáo, cung cấp thông tin không đúng sự thật; chiếm đoạt; phân phối, sử dụng sai mục đích, không đúng thời gian phân phối, đối tượng được hỗ trợ từ nguồn đóng góp tự nguyện.
Lợi dụng công tác vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện để trục lợi hoặc thực hiện các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội.
Pháp luật không cấm việc chia sẻ thông tin giúp người khác được hỗ trợ, miễn là nội dung chia sẻ đúng sự thật và không can thiệp vào quá trình tiếp nhận hoặc sử dụng tiền quyên góp. Tuy nhiên, nếu cá nhân chia sẻ thông tin sai lệch, dẫn đến hậu quả như lừa đảo, làm tổn hại danh dự hoặc gây hiểu nhầm cho cộng đồng, thì vẫn có thể bị xem xét trách nhiệm pháp lý.
Với những người có ảnh hưởng lớn như nghệ sĩ, người nổi tiếng…, việc chia sẻ thông tin từ thiện còn mang tính định hướng dư luận. Vì vậy, dù không trực tiếp vận động, họ vẫn cần cẩn trọng trong việc xác minh thông tin trước khi kêu gọi cộng đồng cùng giúp đỡ.
1.3 Hành vi của Trấn Thành trong vụ việc kêu gọi hỗ trợ diễn viên Ngân Hoà
Ngày 6/6/2024, MC Trấn Thành đăng tải bài viết trên trang cá nhân, kêu gọi cộng đồng quyên góp giúp đỡ nữ diễn viên Ngân Hoà đang bị suy thận giai đoạn cuối. Anh cho biết bản thân đã ủng hộ trước 100 triệu đồng và bày tỏ mong muốn mọi người cùng chung tay hỗ trợ để cô có chi phí ghép thận. Bài đăng đi kèm hình ảnh Ngân Hoà và số tài khoản cá nhân của cô.
Về mặt pháp lý, Trấn Thành không tiếp nhận tiền quyên góp, không đóng vai trò trung gian phân phối, mà chỉ chia sẻ thông tin hoàn cảnh và tài khoản người cần giúp đỡ. Theo quy định tại Nghị định 93/2021/NĐ-CP, hành vi này không bị điều chỉnh như một hoạt động tiếp nhận từ thiện, và về hình thức là không vi phạm pháp luật.
Tuy nhiên, ngay sau bài viết, nhiều ý kiến trái chiều đã bùng lên từ cộng đồng mạng. Một bộ phận dư luận cho rằng Ngân Hoà không thực sự quá khó khăn, đã từng đóng phim, sở hữu nhà riêng, tài sản nhất định, nên không thuộc diện cần cộng đồng đứng ra giúp đỡ. Trấn Thành, với vai trò người nổi tiếng, có khả năng tài chính – cũng bị cho là không nên kêu gọi quyên góp cho những người được cho là "không nghèo thực sự".
Khi một người nổi tiếng chia sẻ lời kêu gọi giúp đỡ, công chúng thường mặc định rằng hoàn cảnh đó là thật và đáng tin cậy. Chính sự tin tưởng vào uy tín cá nhân của họ khiến nhiều người sẵn sàng chuyển tiền mà không cần kiểm chứng thêm. Vì vậy, dù không trực tiếp nhận tiền hay vận động từ thiện theo quy trình pháp luật, việc chia sẻ thông tin chưa được xác minh kỹ vẫn tiềm ẩn rủi ro – cả về pháp lý lẫn dư luận, nhất là khi sau đó xuất hiện nghi ngờ hoặc mâu thuẫn liên quan đến hoàn cảnh thực tế.
Trường hợp của Trấn Thành cho thấy, ranh giới giữa hành vi “chia sẻ thông tin” và “kêu gọi từ thiện” có thể rất mong manh, đặc biệt khi người thực hiện có ảnh hưởng xã hội lớn. Đây cũng là lý do khiến việc kiểm chứng thông tin trước khi lan truyền trở thành nội dung cần thiết phải làm rõ ở phần tiếp theo.
2. Nghĩa vụ kiểm chứng thông tin trước khi kêu gọi cộng đồng ủng hộ
2.1 Yêu cầu về tính xác thực của thông tin khi lan truyền trên mạng xã hội
Việc người nổi tiếng chia sẻ thông tin hoàn cảnh khó khăn để kêu gọi cộng đồng hỗ trợ, nếu không được kiểm chứng kỹ lưỡng, có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng về pháp lý nếu thông tin đó là sai sự thật, hoặc gây thiệt hại cho người khác. Pháp luật hiện hành đã có những quy định rõ ràng điều chỉnh hành vi này.
Thứ nhất, Luật An ninh mạng 2018 nghiêm cấm hành vi lan truyền thông tin không đúng sự thật trên không gian mạng:
Điều 8. Các hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng
1. Sử dụng không gian mạng để thực hiện hành vi sau đây:
...
d) Thông tin sai sự thật gây hoang mang trong Nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế – xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác;
...
Theo Luật An ninh mạng 2018, việc lan truyền thông tin sai sự thật trên không gian mạng là hành vi bị nghiêm cấm. Nếu một cá nhân, đặc biệt là người có tầm ảnh hưởng, chia sẻ thông tin không chính xác về người cần giúp đỡ, hành vi này có thể bị xem là vi phạm an ninh mạng nếu gây hậu quả cho xã hội, tổ chức hoặc cá nhân cụ thể.
Vì vậy, người nổi tiếng hoặc cá nhân có ảnh hưởng trên mạng xã hội khi chia sẻ lời kêu gọi từ thiện cần chắc chắn về độ chính xác của thông tin, bởi chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể kéo theo hệ quả pháp lý và phản ứng tiêu cực từ dư luận. Trách nhiệm không chỉ nằm ở mục đích chia sẻ, mà còn ở kết quả và hậu quả thực tế mà thông tin đó mang lại.
2.2 Trường hợp thực tế về phản ứng trái chiều từ dư luận sau khi hoàn cảnh được giúp đỡ bị nghi ngờ
Trong các vụ kêu gọi từ thiện do người nổi tiếng chia sẻ, một phản ứng phổ biến từ dư luận là nghi ngờ về độ “thật sự khó khăn” của người được giúp đỡ. Đây không chỉ là vấn đề cảm tính, mà còn liên quan đến niềm tin xã hội và trách nhiệm đi kèm với sức ảnh hưởng cá nhân.
Như trường hợp của Trấn Thành – sau khi chia sẻ bài viết kêu gọi hỗ trợ diễn viên Ngân Hoà, nhiều người bày tỏ sự hoài nghi về hoàn cảnh bệnh tật và khả năng tài chính của nữ diễn viên này. Những bình luận phổ biến có nội dung như: “người có nhà, có xe, từng đi phim, sao lại cần kêu gọi cộng đồng giúp?”, hay “có điều kiện thì nên tự lo, đừng tận dụng lòng thương của người khác”. Dư luận không chỉ chất vấn người được giúp đỡ, mà còn chuyển mũi dùi sang chính người đã chia sẻ thông tin – trong trường hợp này là Trấn Thành.
Thực tế cho thấy, khi một người nổi tiếng đăng tải bài viết từ thiện, hành vi đó không còn là việc của cá nhân, mà mang tính công khai. Người đọc, với tâm lý tin tưởng thần tượng, có thể chuyển tiền gần như ngay lập tức, không cần xác minh thêm. Do đó, nếu sau này hoàn cảnh được cho là “không đúng thực tế”, chính người chia sẻ cũng có thể bị quy trách nhiệm đạo đức hoặc thậm chí đối mặt với áp lực pháp lý – dù không trực tiếp nhận tiền.
Sự nhạy cảm trong việc phân biệt “chia sẻ thông tin” và “kêu gọi ủng hộ” chính là ranh giới mong manh dẫn đến nhiều tranh cãi. Nó đặt ra yêu cầu rằng, người nổi tiếng cần đặc biệt cẩn trọng với từng thông tin được đăng tải, bởi hậu quả có thể không chỉ dừng lại ở mất uy tín, mà còn kéo theo hàng loạt hệ lụy khác về pháp lý, danh tiếng và lòng tin xã hội.
3. Trách nhiệm pháp lý trong trường hợp thông tin hoàn cảnh không chính xác
3.1 Khả năng bị xử phạt hành chính nếu hành vi gây thiệt hại
Khi người nổi tiếng chia sẻ thông tin về hoàn cảnh cần giúp đỡ nhưng thông tin đó sai sự thật và gây thiệt hại cho người khác, hành vi không chỉ vi phạm về nguyên tắc sử dụng mạng xã hội, mà còn có thể bị xử phạt hành chính nếu hậu quả xảy ra trên thực tế.
Căn cứ tại Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, được sửa đổi bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP, pháp luật quy định rõ:
Điều 101. Vi phạm các quy định về trách nhiệm sử dụng dịch vụ mạng xã hội
1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi lợi dụng mạng xã hội để thực hiện một trong các hành vi sau:
a) Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân;
...
d) Cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân, kích động bạo lực, tội ác, tệ nạn xã hội, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc;
...
3. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1 và 2 Điều này.
Theo đó, nếu cá nhân chia sẻ nội dung không đúng thực tế về một trường hợp cần giúp đỡ, khiến cộng đồng chuyển tiền và sau đó phát hiện sai lệch, hành vi có thể bị xử phạt đến 20 triệu đồng. Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng có thể yêu cầu buộc người đăng tải phải gỡ bỏ toàn bộ nội dung sai sự thật, nhằm giảm thiểu hậu quả lan truyền.
Trường hợp đã bị xử phạt hành chính mà vẫn tái diễn hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, hành vi có thể bị xem xét ở mức độ trách nhiệm pháp lý cao hơn.
3.2 Khả năng phát sinh yêu cầu bồi thường hoặc khiếu nại từ người quyên góp
Một trong những hệ quả pháp lý quan trọng khi chia sẻ thông tin sai sự thật để cộng đồng quyên góp là nguy cơ bị khiếu nại, thậm chí bị yêu cầu bồi thường từ chính người đã chuyển tiền. Dù người nổi tiếng không trực tiếp nhận tiền, họ vẫn có thể bị xem là bên liên quan gây thiệt hại nếu việc chia sẻ khiến người khác đưa ra quyết định ủng hộ sai lầm.
Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 584. Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại
1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.
2. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.
...
Điều 585. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại
1. Thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thoả thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.2. Người chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể được giảm mức bồi thường nếu không có lỗi hoặc có lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của mình.
...
Như vậy, nếu người nổi tiếng chia sẻ thông tin sai lệch dẫn đến việc cộng đồng chuyển tiền nhầm cho một người không thực sự khó khăn, người quyên góp có thể khiếu nại, yêu cầu bồi thường với lý do bị thiệt hại tài sản do hành vi dẫn dắt sai lệch.
Dù xuất phát từ thiện chí, nhưng nếu hậu quả thực tế phát sinh từ việc chia sẻ thông tin sai lệch, người lan truyền vẫn có thể bị xem xét trách nhiệm liên đới. Điều này đặc biệt đáng lưu ý trong trường hợp người chia sẻ sử dụng uy tín cá nhân để tạo dựng niềm tin cho cộng đồng, gián tiếp khiến người khác tin tưởng và chuyển tiền ủng hộ. Khi đó, hành động chia sẻ không còn đơn thuần là truyền tải thông tin, mà đã trở thành một hình thức bảo đảm công khai cho độ tin cậy của hoàn cảnh được kêu gọi, kéo theo cả trách nhiệm liên đới nếu có sai sót xảy ra.
4. Người quyên góp có được yêu cầu hoàn trả tiền từ thiện khi người được giúp không thực sự khó khăn không?
Về nguyên tắc, việc nhận hỗ trợ dựa trên thông tin sai lệch , dù thông tin đó do chính người nhận đưa ra hoặc lan truyền bởi người khác – đều có thể làm phát sinh trách nhiệm pháp lý. Cụ thể, nếu hành vi đủ yếu tố cấu thành tội phạm, người nhận có thể bị xử lý hình sự theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015.
Điều 174. Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản
1. Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng trở lên hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:
a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm;
b) Đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 175 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;
c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Có tổ chức;
b) Có tính chất chuyên nghiệp;
c) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;
d) Tái phạm nguy hiểm;
đ) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;
e) Dùng thủ đoạn xảo quyệt.
...
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
b) Lợi dụng thiên tai, dịch bệnh.
...
Tuy nhiên, nếu hành vi chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm, người vi phạm vẫn có thể bị xử phạt hành chính theo Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP:
Điều 101. Vi phạm các quy định về trách nhiệm sử dụng dịch vụ mạng xã hội
1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi lợi dụng mạng xã hội để thực hiện một trong các hành vi sau:
a) Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân;
...
d) Cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân, kích động bạo lực, tội ác, tệ nạn xã hội, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc;
...
3. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1 và 2 Điều này.
Ngoài ra, pháp luật dân sự cũng cho phép người bị thiệt hại yêu cầu bồi thường hoặc hoàn trả tài sản, căn cứ theo Điều 584 và Điều 585 Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 584. Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại
1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.
2. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.
...
Điều 585. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại
1. Thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thoả thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.2. Người chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể được giảm mức bồi thường nếu không có lỗi hoặc có lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của mình.
...
Trường hợp thông tin sai lệch là yếu tố khiến người quyên góp quyết định chuyển tiền, thì giao dịch có thể bị coi là giao dịch dân sự vô hiệu do bị lừa dối, kéo theo nghĩa vụ hoàn trả. Căn cứ áp dụng là Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 131. Hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu
1. Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.
2. Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.
Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.
3. Bên ngay tình trong việc thu hoa lợi, lợi tức không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức đó.
4. Bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường.
5. Việc giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu liên quan đến quyền nhân thân do Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định.
Từ các căn cứ nêu trên, có thể khẳng định rằng người quyên góp hoàn toàn có quyền pháp lý yêu cầu hoàn trả tiền từ thiện nếu chứng minh được rằng khoản tiền đó được chuyển đi trên cơ sở thông tin không trung thực, dù người cung cấp thông tin là người được giúp hay là người nổi tiếng đứng ra kêu gọi. Đây là cơ chế bảo vệ quyền lợi chính đáng của cộng đồng trước các rủi ro phát sinh từ việc thiện nguyện trên môi trường mạng.
Kết luận
Việc người nổi tiếng kêu gọi từ thiện trên mạng xã hội cần được thực hiện một cách cẩn trọng và đúng quy định pháp luật. Nếu trực tiếp tiếp nhận tiền, họ phải tuân thủ đầy đủ thủ tục theo Nghị định 93/2021/NĐ-CP; nếu chỉ chia sẻ thông tin, vẫn phải đảm bảo tính xác thực để tránh vi phạm pháp luật về an ninh mạng hoặc bị xử phạt hành chính. Trong trường hợp người được giúp đỡ có hành vi gian dối, có thể bị xử lý hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, và người kêu gọi có thể bị liên đới nếu biết rõ mà vẫn tiếp tay. Người quyên góp cũng có quyền yêu cầu hoàn trả khoản tiền đã ủng hộ nếu chứng minh được rằng mình bị dẫn dắt bởi thông tin sai sự thật.
