Tình trạng hôn nhân là dữ liệu cá nhân được pháp luật bảo vệ, cơ quan nhà nước không được công khai nếu không có căn cứ pháp lý hoặc sự đồng ý của người dân.
Hiện nay, việc thu thập và xử lý thông tin cá nhân ngày càng trở nên phổ biến trong hầu hết các hoạt động hành chính và dân sự. Tình trạng hôn nhân là một trong những loại thông tin có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quyền riêng tư của mỗi cá nhân. Pháp luật hiện hành đã xác định rõ tình trạng hôn nhân là một dạng dữ liệu cá nhân được bảo vệ, đồng thời quy định cụ thể phạm vi và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức khi xử lý thông tin này.
Tình trạng hôn nhân có phải là dữ liệu cá nhân không?
Khoản 3 Điều 2 Nghị định 13/2023/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 2. Giải thích từ ngữ
...
3. Dữ liệu cá nhân cơ bản bao gồm:a) Họ, chữ đệm và tên khai sinh, tên gọi khác (nếu có);
b) Ngày, tháng, năm sinh; ngày, tháng, năm chết hoặc mất tích;
c) Giới tính;
d) Nơi sinh, nơi đăng ký khai sinh, nơi thường trú, nơi tạm trú, nơi ở hiện tại, quê quán, địa chỉ liên hệ;
đ) Quốc tịch;
e) Hình ảnh của cá nhân;
g) Số điện thoại, số chứng minh nhân dân, số định danh cá nhân, số hộ chiếu, số giấy phép lái xe, số biển số xe, số mã số thuế cá nhân, số bảo hiểm xã hội, số thẻ bảo hiểm y tế;
h) Tình trạng hôn nhân;
i) Thông tin về mối quan hệ gia đình (cha mẹ, con cái);
k) Thông tin về tài khoản số của cá nhân; dữ liệu cá nhân phản ánh hoạt động, lịch sử hoạt động trên không gian mạng;
l) Các thông tin khác gắn liền với một con người cụ thể hoặc giúp xác định một con người cụ thể không thuộc quy định tại khoản 4 Điều này....
Tình trạng hôn nhân là thông tin gắn liền trực tiếp với cá nhân, được pháp luật xếp vào nhóm dữ liệu cá nhân cơ bản. Điều này đồng nghĩa với việc thông tin về đã kết hôn, độc thân, ly hôn hay góa vợ/chồng của một người chỉ được thu thập, lưu trữ và xử lý trong phạm vi cho phép, nhằm bảo vệ quyền riêng tư và đời sống cá nhân.
Tình huống giả định
Công ty bảo hiểm thu thập thông tin tình trạng hôn nhân của khách hàng mà không có sự đồng ý
-
Công ty yêu cầu khách hàng cung cấp thông tin cá nhân khi mua bảo hiểm nhân thọ
Chị Nguyễn Thị Thanh Hòa, đăng ký mua gói bảo hiểm nhân thọ tại Công ty TNHH Bảo hiểm Ánh Dương. Khi làm hồ sơ, nhân viên yêu cầu chị Hòa khai đầy đủ thông tin cá nhân, bao gồm tình trạng hôn nhân, nhưng không giải thích rõ mục đích thu thập. -
Thông tin bị sử dụng cho mục đích ngoài phạm vi đã khai báo
Sau khi ký hợp đồng, chị Hòa phát hiện công ty sử dụng dữ liệu này để chào mời sản phẩm bảo hiểm gia đình và chia sẻ thông tin cho đối tác liên kết. Việc này khiến chị cảm thấy bị xâm phạm quyền riêng tư. -
Cơ quan chức năng vào cuộc và yêu cầu chấn chỉnh
Sau khi tiếp nhận phản ánh, cơ quan có thẩm quyền tiến hành kiểm tra và xác định công ty đã xử lý dữ liệu cá nhân trái quy định. Đơn vị bị yêu cầu gỡ bỏ dữ liệu đã thu thập, gửi thông báo xin lỗi và bổ sung quy trình bảo mật thông tin khách hàng.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Cơ quan nhà nước có được phép công khai tình trạng hôn nhân của người dân không?
Điều 16 Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 quy định như sau:
Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025
Điều 16. Công khai dữ liệu cá nhân
1. Dữ liệu cá nhân chỉ được công khai với mục đích cụ thể. Phạm vi công khai, loại dữ liệu cá nhân được công khai phải phù hợp với mục đích công khai. Việc công khai dữ liệu cá nhân không được xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của chủ thể dữ liệu cá nhân.
2. Dữ liệu cá nhân chỉ được công khai trong các trường hợp sau đây:
a) Khi có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu cá nhân;
b) Thực hiện theo quy định của pháp luật;
c) Trường hợp quy định tại điểm b khoản 1 Điều 19 của Luật này;
d) Thực hiện nghĩa vụ theo hợp đồng.3. Dữ liệu cá nhân công khai phải bảo đảm phản ánh đúng dữ liệu cá nhân từ nguồn dữ liệu gốc và tạo thuận lợi cho cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc tiếp cận, khai thác, sử dụng.
4. Hình thức công khai dữ liệu cá nhân, bao gồm: đăng tải dữ liệu trên trang thông tin điện tử, cổng thông tin điện tử, phương tiện thông tin đại chúng và các hình thức khác theo quy định của pháp luật.
5. Cơ quan, tổ chức, cá nhân công khai dữ liệu cá nhân phải kiểm soát và giám sát chặt chẽ việc công khai dữ liệu cá nhân để bảo đảm tuân thủ đúng mục đích, phạm vi và quy định của pháp luật; ngăn chặn việc truy cập, sử dụng, tiết lộ, sao chép, sửa đổi, xóa, hủy hoặc các hành vi xử lý trái phép khác đối với dữ liệu cá nhân đã công khai trong khả năng, điều kiện của mình.
Việc công khai dữ liệu cá nhân, bao gồm tình trạng hôn nhân chỉ được thực hiện khi có sự đồng ý của chủ thể dữ liệu hoặc có căn cứ pháp lý rõ ràng. Điều này nhằm bảo vệ quyền riêng tư và ngăn chặn hành vi sử dụng trái phép thông tin cá nhân. Cơ quan nhà nước chỉ được phép tiếp cận, lưu trữ hoặc xác nhận tình trạng hôn nhân phục vụ mục đích hành chính, nhưng không được công khai rộng rãi thông tin này trên bất kỳ nền tảng nào.
Tình huống giả định
UBND công khai thông tin tình trạng hôn nhân trên bảng thông báo dân cư
-
Cán bộ phường niêm yết danh sách đăng ký kết hôn tại trụ sở
Cán bộ hộ tịch tiến hành niêm yết công khai danh sách đăng ký kết hôn của người dân trong tuần để tiện đối chiếu thông tin. Tuy nhiên, bảng thông báo lại bao gồm cả thông tin tình trạng hôn nhân và địa chỉ cư trú chi tiết của từng người. -
Người dân phản ánh việc công khai vượt quá phạm vi cần thiết
Một số công dân trong danh sách cho rằng việc đăng tải công khai này xâm phạm quyền riêng tư khi thông tin cá nhân bị hiển thị tại nơi công cộng mà không có sự đồng ý của họ. -
Cơ quan cấp trên yêu cầu gỡ bỏ thông tin và chấn chỉnh quy trình
Sau khi kiểm tra, cơ quan có thẩm quyền kết luận việc công khai như vậy là không phù hợp với quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, yêu cầu phường gỡ bỏ bảng thông báo và điều chỉnh quy trình niêm yết để chỉ thể hiện thông tin cần thiết phục vụ xác minh hành chính.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Bảo vệ dữ liệu cá nhân là yêu cầu bắt buộc trong mọi hoạt động quản lý và xử lý thông tin của cá nhân, tổ chức và cơ quan nhà nước. Tình trạng hôn nhân được xác định là dữ liệu cá nhân cơ bản và thuộc nhóm thông tin được pháp luật bảo vệ. Cơ quan nhà nước không được công khai tình trạng hôn nhân nếu không có sự đồng ý hoặc căn cứ pháp lý rõ ràng, nhằm bảo đảm quyền riêng tư và an toàn thông tin của công dân.
