Quyền hưởng dụng có hiệu lực khi người hưởng dụng nhận tài sản, trừ trường hợp giữa các bên có thoả thuận khác. Đồng thời quyền hưởng dụng sẽ kéo dài theo thỏa thuận nhưng không vượt quá giới hạn luật định.
Quyền hưởng dụng cho phép một cá nhân hoặc pháp nhân khai thác lợi ích từ tài sản thuộc sở hữu của người khác nhưng vẫn bảo đảm quyền của chủ sở hữu được tôn trọng. Cơ chế này chỉ phát sinh khi có thời điểm được quy định rõ ràng. Đồng thời việc thực hiện quyền hưởng dụng chỉ nằm trong một khoảng thời gian nhất định.
1. Quyền hưởng dụng có hiệu lực khi nào?
Điều 259 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
Điều 259. Hiệu lực của quyền hưởng dụng
1. Quyền hưởng dụng được xác lập từ thời điểm nhận chuyển giao tài sản, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật liên quan có quy định khác.
2. Quyền hưởng dụng đã được xác lập có hiệu lực đối với mọi cá nhân, pháp nhân, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác.
Quyền hưởng dụng chỉ phát sinh khi tài sản đã được chuyển giao cho người hưởng dụng, bảo đảm họ có thể trực tiếp khai thác và sử dụng. Hiệu lực của quyền này áp dụng đối với mọi chủ thể khác, giúp bảo vệ quyền khai thác tài sản một cách độc lập và ổn định. Nếu các bên có thỏa thuận khác về thời điểm xác lập, thỏa thuận đó sẽ được ưu tiên áp dụng.
Tình huống giả định
- Bàn giao tài sản hưởng dụng
Ông Lê Quốc Hùng tại Thành phố Hồ Chí Minh ký thỏa thuận cho bà Nguyễn Thu Hà quyền hưởng dụng một căn nhà trong thời hạn 15 năm. Việc bàn giao tài sản hoàn tất, bà Hà nhận chìa khóa và quyền quản lý thực tế căn nhà. - Quyền hưởng dụng bắt đầu có hiệu lực
Ngay sau khi nhận tài sản, quyền hưởng dụng của bà Hà có hiệu lực, cho phép bà khai thác công dụng và hưởng hoa lợi từ việc cho thuê căn nhà. Mọi cá nhân, tổ chức đều phải tôn trọng quyền này. -
Phát sinh tranh chấp và áp dụng căn cứ pháp luật
Một người họ hàng của ông Hùng phản đối và yêu cầu bà Hà không được cho thuê nhà. Bà Hà cung cấp thỏa thuận và căn cứ Điều 259 để khẳng định quyền hưởng dụng đã có hiệu lực hợp pháp.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Thời hạn của quyền hưởng dụng là bao lâu?
Điều 260 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
Điều 260. Thời hạn của quyền hưởng dụng
1. Thời hạn của quyền hưởng dụng do các bên thỏa thuận hoặc do luật quy định nhưng tối đa đến hết cuộc đời của người hưởng dụng đầu tiên nếu người hưởng dụng là cá nhân và đến khi pháp nhân chấm dứt tồn tại nhưng tối đa 30 năm nếu người hưởng dụng đầu tiên là pháp nhân.
2. Người hưởng dụng có quyền cho thuê quyền hưởng dụng trong thời hạn quy định tại khoản 1 Điều này.
Thời hạn hưởng dụng có thể được xác lập linh hoạt dựa trên thỏa thuận nhưng pháp luật đặt ra giới hạn nhằm bảo đảm sự ổn định của quyền sở hữu. Cá nhân có thể hưởng dụng suốt đời, trong khi pháp nhân chỉ được tối đa 30 năm để tránh kéo dài quyền khai thác quá mức. Trong thời hạn còn hiệu lực, người hưởng dụng vẫn có quyền cho thuê quyền hưởng dụng.
Tình huống giả định
- Thiết lập thời hạn hưởng dụng
Công ty Lâm Phát tại Thành phố Đà Nẵng được ông Trần Đại Minh chuyển giao quyền hưởng dụng một kho hàng trong 30 năm để khai thác kinh doanh. - Hoạt động khai thác trong thời hạn
Công ty sử dụng kho hàng để cho thuê và làm nơi tập kết hàng hóa. Quyền hưởng dụng tồn tại song song với quyền sở hữu của ông Minh, miễn là không vượt quá thời hạn luật định. -
Kết thúc thời hạn hưởng dụng
Khi gần hết 30 năm, công ty đề xuất gia hạn nhưng luật không cho phép vượt thời hạn tối đa. Công ty phải trả lại quyền khai thác kho hàng cho ông Minh theo Điều 260.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Quyền hưởng dụng là công cụ pháp lý giúp khai thác tài sản mà không làm thay đổi quyền sở hữu của chủ tài sản. Hiệu lực quyền này bắt đầu khi tài sản được chuyển giao. Thời hạn của quyền hưởng dụng sẽ kéo dài theo thỏa thuận nhưng trong giới hạn luật định (đối với cá nhân sẽ là tối đa hết cuộc đời của người hưởng dụng đầu tiên và đối với pháp nhân là 30 năm).
