Cá nhân có thể yêu cầu cung cấp thông tin về bí mật đời sống riêng tư bằng phiếu trực tiếp, qua mạng, bưu chính hoặc fax, với 4 nội dung bắt buộc theo luật.
Trong hoạt động hành chính và dân sự, việc tiếp cận thông tin cá nhân luôn được pháp luật kiểm soát chặt chẽ nhằm bảo đảm quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình của mỗi công dân. Luật Tiếp cận thông tin 2016 đã quy định cụ thể về cách thức công dân yêu cầu cơ quan nhà nước cung cấp thông tin, trong đó có những thông tin liên quan đến bí mật đời sống riêng tư, nếu được người có thông tin đồng ý. Bên cạnh đó, luật cũng xác định rõ nội dung bắt buộc phải có trong phiếu yêu cầu, giúp việc thực hiện được minh bạch, thống nhất và đúng quy trình.
Cá nhân có thể yêu cầu cung cấp thông tin bằng hình thức nào?
Khoản 1 Điều 24 Luật Tiếp cận thông tin 2016 quy định như sau:
Điều 24. Hình thức yêu cầu cung cấp thông tin
1. Người yêu cầu có thể yêu cầu cung cấp thông tin bằng các hình thức sau đây:
a) Trực tiếp hoặc ủy quyền cho người khác đến trụ sở của cơ quan nhà nước yêu cầu cung cấp thông tin.
Người tiếp nhận yêu cầu có trách nhiệm hướng dẫn người yêu cầu điền các nội dung quy định tại khoản 2 Điều này vào Phiếu yêu cầu cung cấp thông tin.
Trường hợp người yêu cầu cung cấp thông tin không biết chữ hoặc bị khuyết tật không thể viết yêu cầu thì người tiếp nhận yêu cầu cung cấp thông tin có trách nhiệm giúp điền các nội dung vào Phiếu yêu cầu cung cấp thông tin;
b) Gửi Phiếu yêu cầu qua mạng điện tử, dịch vụ bưu chính, fax đến cơ quan cung cấp thông tin.
Người dân có quyền tiếp cận thông tin thông qua hai phương thức linh hoạt: nộp trực tiếp hoặc gửi gián tiếp. Việc cho phép gửi Phiếu yêu cầu qua bưu chính, fax hoặc mạng điện tử giúp mở rộng khả năng tiếp cận, đặc biệt đối với người ở xa trụ sở cơ quan nhà nước hoặc gặp hạn chế về di chuyển. Đối với thông tin liên quan đến bí mật đời sống riêng tư, bí mật cá nhân hoặc bí mật gia đình, người yêu cầu còn phải có văn bản đồng ý của cá nhân hoặc các thành viên gia đình liên quan theo quy định tại khoản 3 Điều 24 Luật này, nhằm đảm bảo quyền bảo mật thông tin cá nhân được tôn trọng tuyệt đối.
Tình huống giả định
Người dân yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân từ hồ sơ y tế công lập
-
Người dân nộp phiếu yêu cầu tại bệnh viện công
Anh Lê Đức Khánh, gửi Phiếu yêu cầu cung cấp thông tin đến Bệnh viện Đa khoa Thành phố để xin bản sao hồ sơ y tế của mẹ mình nhằm phục vụ quá trình điều trị tại cơ sở khác. -
Cơ quan tiếp nhận yêu cầu hướng dẫn bổ sung văn bản đồng ý
Bệnh viện tiếp nhận và giải thích rằng hồ sơ y tế là thông tin thuộc bí mật đời sống riêng tư, nên anh Khánh cần nộp văn bản đồng ý của người bệnh (mẹ anh) để được giải quyết hợp lệ. -
Cơ quan cung cấp thông tin sau khi hoàn thiện hồ sơ yêu cầu
Sau khi anh Khánh bổ sung văn bản đồng ý của mẹ, bệnh viện đã cung cấp bản sao hồ sơ y tế theo đúng quy trình, đảm bảo tuân thủ khoản 1 và khoản 3 Điều 24 Luật Tiếp cận thông tin 2016.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Phiếu yêu cầu cung cấp thông tin gồm những nội dung gì?
Khoản 2 Điều 24 Luật Tiếp cận thông tin 2016 quy định như sau:
Điều 24. Hình thức yêu cầu cung cấp thông tin
...
2. Phiếu yêu cầu cung cấp thông tin phải được thể hiện bằng tiếng Việt gồm các nội dung chính sau đây:
a) Họ, tên; nơi cư trú, địa chỉ; số chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân hoặc số hộ chiếu của người yêu cầu; số fax, điện thoại, địa chỉ thư điện tử (nếu có);
b) Thông tin được yêu cầu cung cấp, trong đó chỉ rõ tên văn bản, hồ sơ, tài liệu;
c) Hình thức cung cấp thông tin;
d) Lý do, mục đích yêu cầu cung cấp thông tin....
Phiếu yêu cầu không chỉ là căn cứ xác nhận việc công dân thực hiện quyền tiếp cận thông tin mà còn giúp cơ quan nhà nước xác định đúng phạm vi, mục đích và hình thức cung cấp. Việc lập phiếu bằng tiếng Việt và ghi rõ thông tin cá nhân, mục đích yêu cầu giúp tránh trường hợp sử dụng thông tin sai mục đích, đặc biệt khi nội dung yêu cầu liên quan đến bí mật đời sống riêng tư hoặc dữ liệu cá nhân.
Tình huống giả định
Sinh viên làm thủ tục xin bản sao bảng điểm bị yêu cầu hoàn thiện phiếu đúng mẫu
-
Sinh viên gửi phiếu yêu cầu qua email đến trường đại học
Sinh viên Phạm Thu Uyên, gửi phiếu yêu cầu qua email đến Phòng Đào tạo của Trường Đại học Sao Mai để xin bản sao bảng điểm phục vụ xét học bổng du học. -
Cơ quan tiếp nhận yêu cầu bổ sung thông tin cần thiết
Phòng Đào tạo phản hồi rằng phiếu của Uyên chưa ghi rõ mục đích sử dụng thông tin và hình thức nhận bản sao, nên không đủ điều kiện xử lý. Cán bộ tiếp nhận hướng dẫn Uyên điền lại đúng mẫu phiếu theo khoản 2 Điều 24 Luật Tiếp cận thông tin 2016. -
Phiếu được chấp thuận và cung cấp thông tin đúng quy trình
Sau khi hoàn thiện phiếu với đầy đủ nội dung, Uyên nhận được bản sao bảng điểm qua đường bưu điện theo đúng hình thức đã đăng ký. Quá trình được xác nhận hợp lệ và đúng quy định pháp luật.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc yêu cầu cơ quan nhà nước cung cấp thông tin đặc biệt là thông tin liên quan đến bí mật đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được thực hiện đúng hình thức và đúng quy định. Theo Luật Tiếp cận thông tin 2016, công dân có thể yêu cầu trực tiếp hoặc gửi phiếu qua mạng điện tử, fax, bưu chính, và phiếu yêu cầu phải thể hiện đầy đủ 4 nội dung chính bằng tiếng Việt. Tuân thủ các bước này giúp đảm bảo quyền tiếp cận thông tin hợp pháp, đồng thời bảo vệ quyền riêng tư của cá nhân, tránh tình trạng lạm dụng hoặc tiết lộ thông tin trái phép.
