Xăm hình là một dịch vụ thẩm mỹ cá nhân ngày càng phổ biến, đặc biệt trong giới trẻ. Bên cạnh khía cạnh nghệ thuật và tự do cá nhân, việc sử dụng hình ảnh của khách hàng sau khi xăm – đặc biệt là để đăng tải lên mạng xã hội hoặc làm tư liệu quảng cáo – lại tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật nếu không có sự đồng ý của người được chụp.
1. Đăng hình xăm của khách hàng mà không xin phép có vi phạm không?
Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
Điều 32. Quyền của cá nhân đối với hình ảnh
1. Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình.
Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý.Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
2. Việc sử dụng hình ảnh trong trường hợp sau đây không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ:
a) Hình ảnh được sử dụng vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng;
b) Hình ảnh được sử dụng từ các hoạt động công cộng, bao gồm hội nghị, hội thảo, hoạt động thi đấu thể thao, biểu diễn nghệ thuật và hoạt động công cộng khác mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh.
3. Việc sử dụng hình ảnh mà vi phạm quy định tại Điều này thì người có hình ảnh có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định buộc người vi phạm, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan phải thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng hình ảnh, bồi thường thiệt hại và áp dụng các biện pháp xử lý khác theo quy định của pháp luật.
Hình ảnh cá nhân – bao gồm cả phần cơ thể có hình xăm – được pháp luật bảo hộ. Việc sử dụng hình ảnh đó cho bất kỳ mục đích nào, bao gồm việc đăng tải lên mạng xã hội, lưu trữ trong hồ sơ công khai hay dùng để quảng bá dịch vụ, đều cần có sự đồng ý rõ ràng của người có hình ảnh.
Trường hợp tiệm xăm tự ý đăng ảnh khách hàng – dù không có mặt, chỉ là hình xăm trên tay, chân, lưng – vẫn có thể bị xem là xâm phạm quyền nhân thân, nếu việc đăng tải này có thể giúp nhận diện cá nhân hoặc gây ảnh hưởng đến đời sống riêng tư của họ. Đặc biệt nếu mục đích sử dụng hình ảnh mang tính thương mại như đăng để thu hút khách hàng, quảng cáo dịch vụ xăm hình, thì hành vi này còn nghiêm trọng hơn và có thể phát sinh trách nhiệm bồi thường.
Tình huống giả định
Tháng 3/2025, chị Nguyễn Thị Thảo (28 tuổi) đến một tiệm xăm nổi tiếng tại TP. Cần Thơ để xăm hình hoa sen ở vùng vai gáy. Sau khi hoàn tất, nhân viên tiệm xin phép chụp hình để “lưu hồ sơ nội bộ”. Tuy nhiên, vài ngày sau, chị Thảo phát hiện hình xăm của mình được đăng trên trang Facebook chính thức của tiệm, kèm caption mô tả “tác phẩm mới – kỹ thuật full color vai nữ” thu hút hàng nghìn lượt thích và chia sẻ.
Hình ảnh dù không rõ mặt nhưng vẫn để lộ phần vai, gáy và có thể nhận diện do hình xăm độc đáo. Chị Thảo cảm thấy xấu hổ, lo ngại bị đồng nghiệp và người thân nhận ra, làm ảnh hưởng đến công việc và đời sống cá nhân. Bức xúc, chị gửi đơn khiếu nại và yêu cầu tiệm gỡ ảnh, công khai xin lỗi và bồi thường vì sử dụng hình ảnh mà không xin phép.
Căn cứ Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015, cơ quan có thẩm quyền xác định tiệm xăm đã vi phạm quyền nhân thân của chị Thảo. Kết quả, tiệm bị buộc phải gỡ ảnh, đăng bài xin lỗi công khai trên cùng nền tảng đã sử dụng ảnh, đồng thời bồi thường một khoản tiền để khắc phục tổn thất về tinh thần.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Tiệm xăm tự ý sử dụng hình ảnh khách hàng để quảng cáo có bị xử phạt không?
Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 102. Vi phạm quy định về trách nhiệm sử dụng thông tin số
...
3. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:
...
e) Thu thập, xử lý và sử dụng thông tin của tổ chức, cá nhân khác mà không được sự đồng ý hoặc sai mục đích theo quy định của pháp luật.....
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền và thẩm quyền phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
3. Mức phạt tiền quy định từ Chương II đến Chương VII tại Nghị định này được áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính của tổ chức, trừ quy định tại Điều 106 Nghị định này. Trường hợp cá nhân có hành vi vi phạm như của tổ chức thì mức phạt tiền bằng 1/2 mức phạt tiền đối với tổ chức.
...
Căn cứ quy định trên, việc tiệm xăm tự ý sử dụng hình ảnh của khách hàng để quảng bá trên mạng xã hội, website, poster quảng cáo… mà không được sự đồng ý của người có hình ảnh là hành vi vi phạm pháp luật. Ngoài việc xâm phạm quyền nhân thân theo Bộ luật Dân sự, đây còn là hành vi thu thập và sử dụng thông tin cá nhân trái phép trên môi trường mạng, có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP.
Mức phạt sẽ tùy theo tư cách pháp nhân của bên vi phạm:
– Nếu tiệm xăm hoạt động với tư cách cá nhân kinh doanh, mức phạt dao động từ 5 đến 10 triệu đồng.
– Nếu là doanh nghiệp hoặc tổ chức, mức phạt sẽ gấp đôi, từ 10 đến 20 triệu đồng.
Ngoài ra, tùy vào mức độ ảnh hưởng và hậu quả của hành vi, bên vi phạm còn có thể bị áp dụng thêm biện pháp khắc phục hậu quả như: buộc gỡ bỏ hình ảnh vi phạm, bồi thường tổn thất tinh thần cho người bị ảnh hưởng, thậm chí phải đăng lời xin lỗi công khai theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền hoặc bản án của Tòa án.
Tình huống giả định
Tiệm xăm nghệ thuật Phong Tattoo tại TP. Buôn Ma Thuột thường xuyên chụp ảnh khách hàng và đăng tải trên fanpage với các dòng chú thích bắt mắt như: “Tác phẩm siêu phẩm mới – xăm cá chép hóa rồng full tay, khách nữ cực cool!”. Những bức ảnh đăng tải đều là ảnh thật sau khi xăm, có góc chụp rõ phần hình xăm, tay hoặc lưng khách hàng – nhưng không xin phép khách trước khi đăng.
Tháng 7/2025, một khách hàng nữ tên Đào Lê Linh (22 tuổi) phát hiện hình xăm của mình được tiệm đăng công khai lên trang có hàng nghìn người theo dõi. Dù không lộ mặt, nhưng nhiều bạn bè của Linh vẫn nhận ra nhờ hình xăm đặc trưng và vóc dáng, khiến cô bị bàn tán và khó chịu. Linh gửi đơn phản ánh đến Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Đắk Lắk và đề nghị xử lý tiệm xăm.
Qua xác minh, cơ quan chức năng xác định tiệm đã thu thập và sử dụng hình ảnh cá nhân của khách hàng trên môi trường mạng mà không có sự đồng ý, vi phạm khoản 3 Điều 102 Nghị định 15/2020/NĐ-CP. Tiệm bị xử phạt hành chính 10 triệu đồng, buộc gỡ toàn bộ ảnh vi phạm, đồng thời phải đăng bài xin lỗi công khai khách hàng trên chính fanpage trong 3 ngày liên tiếp.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc tự ý đăng hình xăm của khách hàng mà không xin phép là hành vi vi phạm quyền cá nhân đối với hình ảnh theo Bộ luật Dân sự 2015. Trong trường hợp sử dụng hình ảnh này để quảng cáo, tiệm xăm còn có thể bị xử phạt hành chính. Mức phạt có thể lên đến 20 triệu đồng tùy theo tư cách cá nhân hay tổ chức, kèm theo biện pháp buộc gỡ ảnh, xin lỗi và bồi thường nếu gây tổn hại đến khách hàng.
