Đặt camera, thu thập thông tin đời sống riêng tư của người khác phải được người đó đồng ý; nếu gây tổn hại danh dự, nhân phẩm thì phải bồi thường theo luật.
Trong bối cảnh công nghệ giám sát phát triển mạnh mẽ, việc đặt camera hoặc thiết bị ghi hình đang trở nên phổ biến trong nhiều lĩnh vực của đời sống. Tuy nhiên, cùng với lợi ích về an ninh, vấn đề xâm phạm đời sống riêng tư và bí mật cá nhân cũng ngày càng đáng lo ngại. Pháp luật Việt Nam đã có những quy định cụ thể về việc thu thập thông tin, hình ảnh của người khác và trách nhiệm bồi thường khi hành vi này gây tổn hại đến danh dự, nhân phẩm.
Thu thập đời tư người khác qua camera có vi phạm không?
Khoản 2 Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
Điều 38. Quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình
...
2. Việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý; việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến bí mật gia đình phải được các thành viên gia đình đồng ý, trừ trường hợp luật có quy định khác.
...
Đây là nguyên tắc bảo vệ tuyệt đối đời sống riêng tư và coi việc đặt camera, ghi âm, ghi hình hay theo dõi dữ liệu cá nhân mà không có sự đồng ý là xâm phạm quyền nhân thân. Chỉ trong một số trường hợp đặc biệt do luật định, như điều tra tội phạm, tố tụng hình sự hoặc nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, việc giám sát mới được phép mà không cần sự đồng thuận.
Tình huống giả định
Người thuê nhà bí mật đặt camera theo dõi chủ nhà
-
Người thuê nhà lắp camera ẩn trong phòng khách
Anh Nguyễn Hoàng Minh, thuê căn hộ đã tự ý lắp đặt một chiếc camera mini trong phòng khách mà không thông báo cho chủ nhà bà Trần Thị Hoa. Camera được kết nối mạng để truyền dữ liệu ra ngoài. -
Hành vi bị phát hiện khi chủ nhà kiểm tra hệ thống điện
Trong một lần bảo trì thiết bị điện, bà Hoa phát hiện camera ẩn đang hoạt động và ghi hình cả những buổi sinh hoạt gia đình của mình. Bà lập tức báo cho công an phường để xử lý. -
Cơ quan chức năng xác định hành vi xâm phạm đời sống riêng tư
Qua xác minh, cơ quan công an kết luận anh Minh đã thu thập thông tin và hình ảnh riêng tư mà không được sự đồng ý của chủ nhà, vi phạm khoản 2 Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015. Anh Minh bị buộc gỡ bỏ thiết bị, tiêu hủy dữ liệu và xin lỗi công khai, đồng thời có thể bị xem xét xử lý hành chính hoặc dân sự tùy mức độ.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Cá nhân sử dụng thông tin đời sống riêng tư của người khác gây tổn hại danh dự, nhân phẩm có phải bồi thường không?
Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau:
Điều 592. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm
1. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm bao gồm:
a) Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại;
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút;
c) Thiệt hại khác do luật quy định.2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Ngoài việc phải chấm dứt hành vi xâm phạm và xin lỗi công khai, người vi phạm còn có nghĩa vụ bồi thường chi phí khắc phục thiệt hại, khoản thu nhập bị mất và một khoản tiền để bù đắp tổn thất tinh thần cho người bị xâm phạm. Trong trường hợp không thỏa thuận được, mức bồi thường tinh thần tối đa có thể lên đến 10 lần mức lương cơ sở (hiện là 1.800.000 đồng theo Nghị định 24/2023/NĐ-CP, tương đương tối đa 18.000.000 đồng).
Tình huống giả định
Phát tán clip riêng tư khiến nạn nhân bị tổn hại danh dự
-
Người bạn thân chia sẻ đoạn clip riêng tư lên mạng xã hội
Chị Phạm Ngọc Trâm, bị bạn thân là Nguyễn Thu Vân đăng tải đoạn clip ghi lại cảnh sinh hoạt cá nhân tại nhà lên mạng xã hội mà không xin phép. -
Hành vi gây tổn hại nghiêm trọng đến danh dự và công việc
Clip nhanh chóng lan truyền, khiến chị Trâm chịu áp lực tinh thần và bị đình chỉ công tác tạm thời do ảnh hưởng hình ảnh cá nhân. Chị Trâm làm đơn khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại danh dự. -
Tòa án buộc người vi phạm bồi thường và xin lỗi công khai
Căn cứ Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015, Cơ quan có thẩm quyền buộc chị Vân bồi thường chi phí tổn thất tinh thần và xin lỗi công khai, đồng thời gỡ bỏ toàn bộ nội dung vi phạm trên mạng xã hội.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Thu thập, sử dụng thông tin và hình ảnh cá nhân của người khác phải luôn tuân thủ nguyên tắc đồng ý tự nguyện, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Người đặt camera, ghi hình, chia sẻ thông tin riêng tư mà không được sự đồng ý của người liên quan được xem là xâm phạm quyền nhân thân. Nếu hành vi này gây thiệt hại đến danh dự, nhân phẩm, người vi phạm có trách nhiệm bồi thường thiệt hại vật chất và tinh thần, đồng thời có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo hậu quả.
