Trong lĩnh vực phát thanh, truyền hình và truyền phát nội dung số, khái niệm “tái phát sóng” xuất hiện ngày càng phổ biến trong hoạt động sử dụng lại chương trình của tổ chức khác. Khi một tổ chức muốn tái phát sóng chương trình không phải do mình sản xuất, cần tuân thủ các thủ tục pháp lý nhất định. Nếu không có sự đồng ý từ chủ sở hữu chương trình gốc, hành vi tái phát sóng có thể bị coi là xâm phạm quyền liên quan theo quy định pháp luật sở hữu trí tuệ.
1. Tái phát sóng được hiểu như thế nào?
Khoản 11 Điều 3 Nghị định 17/2023/NĐ-CP quy định:
Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
11. Tái phát sóng là việc truyền dẫn phát sóng lại sau thời gian phát sóng hoặc tiếp sóng chương trình cùng thời gian phát sóng của một tổ chức phát sóng.
...
các khái niệm như “tái phát sóng”, “phát lại”, hay “tiếp sóng” dễ gây nhầm lẫn nếu không được định nghĩa rõ ràng. Pháp luật Việt Nam đã ghi nhận khái niệm “tái phát sóng” nhằm điều chỉnh hành vi phổ biến lại chương trình đã được phát sóng trước đó hoặc đang được phát sóng bởi tổ chức khác.
Tái phát sóng có thể diễn ra theo hai hình thức. Thứ nhất, đó là truyền dẫn lại một chương trình sau khi nó đã được phát sóng lần đầu. Đây là hình thức phổ biến trong truyền hình truyền thống hoặc nền tảng trực tuyến có lưu trữ nội dung. Thứ hai, tái phát sóng cũng có thể hiểu là việc tiếp sóng – tức là đồng thời truyền tải lại chương trình đang phát sóng từ một tổ chức phát sóng khác, ví dụ như khi các đài địa phương tiếp sóng chương trình thời sự trung ương.
Sự khác biệt quan trọng ở đây là vai trò của tổ chức phát sóng. Tái phát sóng không phát sinh từ nội dung do tổ chức đó tự sản xuất, mà từ việc sử dụng nội dung của bên thứ ba – thường là một đài truyền hình, nhà sản xuất hay đơn vị truyền thông khác. Do đó, tái phát sóng mang tính chất “sử dụng lại” nội dung có bản quyền, kéo theo các nghĩa vụ pháp lý về thỏa thuận sử dụng, xin phép và tôn trọng quyền sở hữu nội dung.
Ví dụ thực tế:
AFF Cup 2024 được VTV tái phát sóng trọn vẹn trên nhiều nền tảng
VTV vừa thông báo sẽ phát sóng toàn bộ 26 trận đấu của AFF Cup 2024, bao gồm các trận của đội tuyển Việt Nam. Các trận đấu này sẽ được phát trực tiếp trên các kênh VTV5, VTV5 Tây Nam Bộ, VTV Cần Thơ và nền tảng VTVgo, đồng thời nhiều trận còn được tái phát sóng trên các khung giờ phù hợp để phục vụ khán giả không thể xem trực tiếp.
Việc phát sóng toàn bộ giải đấu và mở rộng nền tảng tiếp cận cho thấy nỗ lực của VTV trong việc cung cấp nội dung thể thao chất lượng, đồng thời giúp người hâm mộ dễ dàng theo dõi lại các trận đấu quan trọng. Hành động này cũng góp phần lan tỏa tinh thần thể thao, nâng cao trải nghiệm người xem và tăng hiệu quả truyền thông của các giải đấu lớn.
Nguồn: Báo Thanh Niên
2. Muốn tái phát sóng chương trình của bên khác phải làm gì?
Khoản 3 Điều 20 Nghị định 17/2023/NĐ-CP quy định:
Điều 20. Sử dụng chương trình phát sóng
...
3. Tổ chức, cá nhân sử dụng chương trình phát sóng của tổ chức phát sóng khác theo quy định tại các điểm a và b khoản 1 Điều 31 của Luật Sở hữu trí tuệ để tái phát sóng hoặc truyền qua cáp, trên mạng thông tin điện tử, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác thực hiện theo thỏa thuận và các quy định pháp luật liên quan. Việc sửa đổi, cắt xén, bổ sung chương trình phát sóng của tổ chức phát sóng khác để tái phát sóng hoặc truyền qua cáp, trên mạng thông tin điện tử, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác phải có sự thỏa thuận với chủ sở hữu quyền đối với chương trình phát sóng.
Việc tái phát sóng chương trình đã phát sóng của tổ chức khác không thể được thực hiện tùy tiện. Đây là hành vi sử dụng nội dung có bản quyền và được pháp luật bảo vệ, do đó mọi hành vi khai thác lại đều phải dựa trên sự đồng ý từ phía chủ sở hữu.
Bất kỳ tổ chức hoặc cá nhân nào muốn tái phát sóng chương trình của tổ chức khác đều phải có thỏa thuận rõ ràng với chủ sở hữu chương trình đó. Thỏa thuận này thường bao gồm phạm vi sử dụng (khu vực, thời gian, nền tảng...), mục đích sử dụng (thương mại hay phi thương mại), và các điều kiện khác như phí bản quyền hoặc trách nhiệm pháp lý khi xảy ra vi phạm.
Không những vậy, nếu tổ chức sử dụng chương trình muốn sửa đổi, cắt xén hoặc bổ sung nội dung trước khi phát lại – chẳng hạn như chèn logo, cắt bỏ một đoạn, thêm lời bình… – thì những chỉnh sửa đó cũng phải được chủ sở hữu nội dung đồng ý. Nếu không, hành vi sửa đổi không phép sẽ tiếp tục bị xem là vi phạm quyền sở hữu chương trình phát sóng, thậm chí có thể bị xử phạt hành chính hoặc kiện dân sự tùy theo mức độ nghiêm trọng.
Ví dụ thực tế:
Fanpage phát lại chương trình Táo quân trái phép rồi khiếu nại ngược bản quyền VTV
VTV – Đài Truyền hình Việt Nam vừa công khai phản ánh việc fanpage Kenh14.vn (thuộc VCCorp) đã có hành vi tự ý sử dụng lại video chương trình "Táo quân 2024" mà không có sự cho phép của đơn vị sở hữu bản quyền. Cụ thể, Kenh14.vn đã đăng tải lại đoạn video trích từ chương trình "Gặp nhau cuối năm – Táo quân" do VTV sản xuất, sau đó chính fanpage này lại gửi khiếu nại bản quyền đối với video gốc của VTV trên nền tảng Facebook. Hậu quả là video chính chủ của VTV bị gỡ khỏi hệ thống vì bị "đánh bản quyền", trong khi nội dung thực chất thuộc về VTV từ đầu.
Đại diện phía VTV khẳng định họ là đơn vị nắm giữ toàn bộ quyền sản xuất, phát sóng và sở hữu đối với chương trình "Táo quân", một sản phẩm truyền hình có giá trị thương hiệu lớn và thu hút hàng triệu lượt xem mỗi dịp Tết Nguyên đán. Việc một bên thứ ba sử dụng lại nội dung rồi quay ngược lại khiếu nại bản quyền đối với chính chủ là hành vi bị đánh giá là "ngang nhiên, thiếu đạo đức nghề nghiệp và vi phạm nghiêm trọng pháp luật về quyền tác giả".
VTV cho biết họ đã gửi phản hồi chính thức đến Meta (Facebook) để làm rõ sự việc, đồng thời yêu cầu khôi phục lại video gốc và gỡ bỏ các nội dung vi phạm. Ngoài ra, đơn vị này cũng nêu rõ việc sẽ có các biện pháp tiếp theo nếu tình trạng tái sử dụng nội dung không phép tiếp tục tái diễn, đặc biệt trong bối cảnh việc phát lại, chia sẻ lại chương trình truyền hình trên nền tảng số ngày càng phổ biến nhưng chưa được kiểm soát chặt chẽ về quyền sở hữu trí tuệ.
Nguồn: Báo Người Lao Động
3. Kết luận
Tái phát sóng là hành vi sử dụng lại chương trình phát sóng của tổ chức khác, và phải được thực hiện trên cơ sở có sự đồng ý của chủ sở hữu. Mọi hành vi tái phát sóng không có thỏa thuận đều có thể bị coi là vi phạm quyền Sở hữu trí tuệ, dẫn đến trách nhiệm pháp lý.
