Sử dụng trái phép chất ma túy bị phạt từ 1 đến 2 triệu đồng; nếu thuộc diện cần cai nghiện, quản lý sau khi cai nghiện hoặc tái phạm có thể bị phạt tù đến 5 năm.
Sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm vì gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và trật tự xã hội. Tùy tính chất, mức độ vi phạm và tình trạng của người sử dụng, hành vi này có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Pháp luật hiện hành đã quy định rõ ranh giới giữa xử phạt vi phạm hành chính và xử lý hình sự đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy.
1. Sử dụng trái phép chất ma túy bị xử phạt hành chính bao nhiêu?
Khoản 1, khoản 8 Điều 30 Nghị định 282/2025/NĐ-CP quy định:
Nghị định 282/2025/NĐ-CP
Điều 30. Vi phạm các quy định về phòng, chống và kiểm soát ma túy
1. Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
a) Sử dụng trái phép chất ma túy nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự;
...
8. Hình thức xử phạt bổ sung:
a) Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm a khoản 1; các khoản 2 và 3; điểm a khoản 4; các điểm b, c, d, đ, e và g khoản 5; các điểm a và b khoản 6 Điều này;
...
Khi người sử dụng trái phép chất ma túy lần đầu hoặc chưa thuộc các trường hợp bị xử lý hình sự, hành vi sẽ bị xử phạt hành chính. Mức xử phạt từ 1 đến 2 triệu đồng nhằm răn đe và ngăn chặn việc tiếp tục sử dụng ma túy. Ngoài tiền phạt hoặc cảnh cáo, cơ quan có thẩm quyền còn tịch thu tang vật là chất ma túy hoặc dụng cụ liên quan. Việc xử phạt hành chính không làm phát sinh án tích nhưng có thể là căn cứ để áp dụng các biện pháp quản lý, cai nghiện theo quy định.
Tình huống giả định
- Anh Tuấn bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy
Anh Nguyễn Văn Tuấn (27 tuổi, sinh sống tại tỉnh Đồng Nai) bị lực lượng chức năng kiểm tra và phát hiện đang sử dụng trái phép chất ma túy tại nơi công cộng. - Không thuộc diện đang cai nghiện hoặc quản lý sau cai
Qua xác minh, anh Tuấn chưa từng bị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc hoặc quản lý sau cai nghiện. -
Cơ quan chức năng xử phạt hành chính
Anh Tuấn bị phạt 1.500.000 đồng và bị tịch thu tang vật liên quan đến hành vi sử dụng trái phép chất ma túy.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Sử dụng trái phép chất ma túy bị truy cứu trách nhiệm hình sự như thế nào?
Điều 256a Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025) quy định:
Điều 256a. Tội sử dụng trái phép chất ma túy
1. Người nào sử dụng trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 03 năm:
a) Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
b) Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
c) Đang trong thời hạn 02 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;
d) Đang trong thời hạn 02 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy.
2. Tái phạm về tội này thì bị phạt tù từ 03 năm đến 05 năm.
Pháp luật hình sự chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi sử dụng trái phép chất ma túy khi người vi phạm thuộc các nhóm đã hoặc đang chịu sự quản lý, cai nghiện theo quy định. Điều này thể hiện tính răn đe cao đối với hành vi tái sử dụng ma túy sau khi đã được áp dụng các biện pháp hỗ trợ, quản lý. Mức phạt tù từ 2 đến 3 năm áp dụng cho lần phạm tội đầu tiên trong các trường hợp nêu trên. Nếu người phạm tội tiếp tục tái phạm, mức hình phạt sẽ tăng lên từ 3 đến 5 năm tù.
Tình huống giả định
- Anh Hưng tái sử dụng ma túy trong thời gian quản lý sau cai
Anh Trần Văn Hưng tại tỉnh Đồng Nai vừa kết thúc thời gian cai nghiện bắt buộc và đang trong giai đoạn quản lý sau cai nghiện. - Tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy
Trong thời gian này, anh Hưng bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy tại nơi cư trú. -
Bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định
Cơ quan điều tra khởi tố anh Hưng về tội sử dụng trái phép chất ma túy theo Điều 256a Bộ luật Hình sự, với khung hình phạt từ 02 năm đến 03 năm tù.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Sử dụng trái phép chất ma túy có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy từng trường hợp cụ thể. Khi chưa đến mức xử lý hình sự, người vi phạm bị phạt tiền từ 1 đến 2 triệu đồng và tịch thu tang vật liên quan. Trường hợp tái sử dụng trong thời gian cai nghiện hoặc quản lý sau cai, người vi phạm có thể phải chịu hình phạt tù nghiêm khắc.
