Việc từ chối nhận di sản phải lập thành văn bản và thực hiện trước thời điểm phân chia di sản; nếu quá thời điểm này, việc từ chối không có giá trị pháp lý.
Trong quan hệ thừa kế, không phải mọi người thừa kế đều có nhu cầu hoặc điều kiện nhận di sản. Pháp luật cho phép người thừa kế từ chối nhận di sản nhưng đặt ra những yêu cầu chặt chẽ về hình thức và thời điểm thực hiện. Người có nhu cầu từ chối nhận di sản phải thực hiện theo đúng các quy định để đảm bảo việc từ chối được diễn ra thuận lợi, chặt chẽ theo đúng pháp luật.
1. Việc từ chối nhận di sản có bắt buộc phải lập thành văn bản không?
Khoản 2 Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
Điều 620. Từ chối nhận di sản
...
2. Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
...
Pháp luật yêu cầu việc từ chối nhận di sản phải thể hiện bằng văn bản nhằm xác định rõ ý chí của người thừa kế. Văn bản này là căn cứ để những người liên quan biết và thực hiện việc phân chia di sản đúng quy định. Nếu chỉ thể hiện bằng lời nói hoặc không thông báo cho các chủ thể liên quan, việc từ chối sẽ không có giá trị pháp lý và có thể bị xem là chưa từng từ chối. Quy định này giúp hạn chế tranh chấp và bảo đảm quá trình phân chia di sản diễn ra minh bạch.
Tình huống giả định
- Anh Tuấn chủ động lập văn bản từ chối nhận di sản
Anh Phạm Quốc Tuấn tại tỉnh Quảng Trị là một trong những người thừa kế di sản của cha theo pháp luật. Do đã ổn định kinh tế và mong muốn nhường phần di sản cho em gái, anh Tuấn quyết định không nhận phần của mình. - Văn bản từ chối được gửi đến các bên liên quan
Anh Tuấn lập văn bản từ chối nhận di sản và gửi cho người quản lý di sản cùng các đồng thừa kế để làm căn cứ phân chia. -
Việc phân chia di sản diễn ra đúng pháp luật
Nhờ có văn bản hợp lệ, phần di sản của anh Tuấn được chia cho những người thừa kế còn lại theo đúng quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Việc từ chối nhận di sản phải được thực hiện vào thời điểm nào?
Khoản 3 Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:
Điều 620. Từ chối nhận di sản
...
3. Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.
Thời điểm từ chối nhận di sản có ý nghĩa quyết định đến hiệu lực của việc từ chối. Khi di sản đã được phân chia xong, người thừa kế không còn quyền từ chối vì quyền và nghĩa vụ đối với phần di sản đã được xác lập. Quy định này nhằm bảo đảm sự ổn định trong quan hệ thừa kế và tránh việc thay đổi ý chí làm ảnh hưởng đến quyền lợi của những người khác. Do đó, người thừa kế cần cân nhắc và thể hiện rõ ý chí từ chối đúng thời điểm luật định.
Tình huống giả định
-
Chị Lan muốn từ chối sau khi di sản đã được chia
Chị Nguyễn Thị Lan tại tỉnh Đồng Nai là người thừa kế theo pháp luật của mẹ. Sau khi các đồng thừa kế đã hoàn tất việc phân chia tài sản, chị Lan mới nêu ý kiến không muốn nhận phần di sản của mình. - Yêu cầu từ chối không được chấp nhận
Do việc phân chia đã hoàn tất, ý chí từ chối của chị Lan không còn giá trị pháp lý. -
Quyền và nghĩa vụ đối với di sản vẫn được xác lập
Chị Lan vẫn được xác định là người đã nhận di sản và phải thực hiện các quyền, nghĩa vụ phát sinh theo quy định.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và thông báo đến các chủ thể liên quan để có giá trị pháp lý. Ý chí từ chối chỉ được chấp nhận khi thể hiện trước thời điểm phân chia di sản. Tuân thủ đúng hình thức và thời điểm giúp bảo đảm quyền lợi của các bên và sự ổn định trong quan hệ thừa kế.
