Khởi tố bị can là một bước tố tụng quan trọng, đòi hỏi tính chính xác tuyệt đối trong nội dung quyết định, đặc biệt là thông tin cá nhân của người bị khởi tố. Một trong những vấn đề có thể phát sinh là việc ghi sai họ tên, tuổi hoặc nhân thân trong quyết định khởi tố. Ngoài ra, trong một số trường hợp, Viện kiểm sát còn có trách nhiệm bổ sung quyết định khởi tố nếu phát hiện thêm hành vi phạm tội của bị can.
1. Quyết định khởi tố không ghi đúng tên bị can thì thế nào?
Điểm b Khoản 1 Điều 180 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 180. Thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can
1. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát thay đổi quyết định khởi tố bị can khi thuộc một trong các trường hợp:
...b) Quyết định khởi tố ghi không đúng họ, tên, tuổi, nhân thân của bị can.
...
Nếu quyết định khởi tố bị can có sai sót liên quan đến thông tin nhận dạng cơ bản của bị can thì cơ quan điều tra hoặc Viện kiểm sát bắt buộc phải ban hành quyết định thay thế. Đây là điều cần thiết để đảm bảo tính hợp pháp, tránh làm ảnh hưởng đến quyền của bị can và tính chính xác của quá trình tố tụng.
Việc ghi sai tên hoặc thông tin nhân thân có thể dẫn đến nhầm lẫn nghiêm trọng, ảnh hưởng đến việc xác minh, xét hỏi và xác định trách nhiệm hình sự. Do đó, cơ quan tiến hành tố tụng phải chủ động rà soát và kịp thời sửa đổi nếu phát hiện sai sót, bảo đảm đúng người, đúng tội và đúng quy trình pháp lý.
Tình huống giả định
-
Trương Văn Hùng được điều chỉnh thông tin khởi tố sau khi phát hiện sai sót nhân thân tại Quảng Trị
Tại phường Đông Giang, tỉnh Quảng Trị, Cơ quan Cảnh sát điều tra đã ra quyết định khởi tố bị can đối với Trương Văn Hùng (SN 1994) về hành vi “Trộm cắp tài sản”. Tuy nhiên, do nhầm lẫn thông tin từ dữ liệu hộ khẩu, quyết định khởi tố ban đầu lại ghi sai tên bị can thành Trần Văn Hùng – một người khác cùng địa phương, hoàn toàn không liên quan đến vụ án.
-
Sau khi xác minh lại, cơ quan điều tra nhanh chóng sửa đổi quyết định khởi tố
Việc sai tên bị can được phát hiện trong quá trình xác minh nhân thân trước khi tiến hành các thủ tục tố tụng tiếp theo. Ngay sau đó, Cơ quan điều tra lập văn bản báo cáo sự việc và tiến hành ban hành quyết định thay đổi quyết định khởi tố bị can theo đúng quy định tại Điều 180 Bộ luật Tố tụng hình sự.
-
Quyết định cũ bị thu hồi, hồ sơ được cập nhật chính xác để bảo đảm quyền tố tụng
Toàn bộ hồ sơ điều tra được điều chỉnh lại để ghi nhận đúng thông tin cá nhân của bị can là Trương Văn Hùng. Quyết định khởi tố trước đó bị thu hồi, đảm bảo không gây ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ tố tụng của người không liên quan. Việc xử lý kịp thời sai sót giúp giữ vững nguyên tắc thận trọng và chính xác trong hoạt động tố tụng hình sự.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Khi nào Viện kiểm sát phải bổ sung quyết định khởi tố?
Khoản 2 Điều 180 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định như sau:
Điều 180. Thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can
...
2. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát phải bổ sung quyết định khởi tố bị can nếu có căn cứ xác định bị can còn thực hiện hành vi khác mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm.
...
Trong quá trình điều tra, truy tố phát hiện bị can không chỉ thực hiện một hành vi phạm tội mà còn có thêm hành vi khác cấu thành tội phạm, Viện kiểm sát hoặc cơ quan điều tra có trách nhiệm ra quyết định bổ sung khởi tố. Đây là nghĩa vụ bắt buộc, nhằm đảm bảo mọi hành vi phạm tội đều được xử lý đầy đủ, tránh bỏ lọt tội phạm.
Việc bổ sung khởi tố phải ghi nhận rõ hành vi mới, tội danh mới và căn cứ pháp lý tương ứng. Quyết định bổ sung được lập thành văn bản, gửi cho các bên liên quan và kèm theo hồ sơ vụ án để làm căn cứ truy tố, xét xử chính xác, toàn diện.
Tình huống giả định
-
Nguyễn Văn Hòa bị bổ sung khởi tố về tội lừa đảo sau khi phát hiện hành vi sử dụng giấy tờ giả
Tại phường Suối Hoa, tỉnh Bắc Ninh, Cơ quan Cảnh sát điều tra đã ra quyết định khởi tố bị can đối với Nguyễn Văn Hòa (SN 1987) về hành vi “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức”. Vụ án được phát hiện khi Hòa có dấu hiệu sử dụng giấy tờ giả để thực hiện các thủ tục hành chính không hợp pháp.
-
Khám xét mở rộng phát hiện thêm hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản
Trong quá trình khám xét nơi ở và thu giữ vật chứng, cơ quan điều tra phát hiện Hòa đã dùng các tài liệu giả này để lừa đảo, chiếm đoạt tiền của nhiều người thông qua các giao dịch vay mượn, chuyển nhượng tài sản không có thật. Sau khi xác minh rõ danh tính người bị hại và số tiền bị chiếm đoạt, cơ quan điều tra kết luận có đủ căn cứ để xử lý thêm tội danh mới.
-
Viện kiểm sát ra quyết định bổ sung khởi tố bị can theo đúng khoản 2 Điều 180 BLTTHS
Trên cơ sở đề nghị của cơ quan điều tra và căn cứ pháp luật, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã ra quyết định bổ sung khởi tố bị can đối với Nguyễn Văn Hòa về hành vi “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo quy định tại khoản 2 Điều 180 Bộ luật Tố tụng hình sự. Quyết định bổ sung khởi tố được gửi đến bị can, người bào chữa và các bên liên quan để đảm bảo thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ tố tụng trong quá trình điều tra và xét xử.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Quyết định khởi tố bị can phải được thực hiện đúng, đủ và chính xác để bảo đảm tính hợp pháp trong tố tụng hình sự. Trường hợp ghi sai họ tên, tuổi hoặc nhân thân thì cơ quan điều tra hoặc Viện kiểm sát phải thay đổi quyết định khởi tố. Đồng thời, nếu phát hiện bị can còn thực hiện hành vi phạm tội khác thì Viện kiểm sát có trách nhiệm bổ sung quyết định khởi tố để xử lý đầy đủ theo quy định của pháp luật.
