Hành vi phổ biến phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi bị cấm tuyệt đối; người vi phạm có thể bị phạt đến 10 triệu đồng và buộc tiêu hủy tài liệu tuyên truyền.
Lựa chọn giới tính thai nhi từng là vấn đề gây lo ngại khi ảnh hưởng trực tiếp đến chính sách dân số và cân bằng giới tính. Trong khi công nghệ y học hiện đại có thể xác định giới tính thai sớm thì pháp luật Việt Nam nghiêm cấm mọi hành vi tuyên truyền hay phổ biến phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi. Nếu có hành vi phổ biến phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi sẽ bị xử phạt hành chính.
1. Phổ biến phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi có vi phạm không?
Điều 10 Nghị định 104/2003/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 10. Nghiêm cấm các hành vi lựa chọn giới tính thai nhi, bao gồm:
1. Tuyên truyền, phổ biến phương pháp tạo giới tính thai nhi dưới các hình thức: tổ chức nói chuyện, viết, dịch, nhân bản các loại sách, báo, tài liệu, tranh, ảnh, ghi hình, ghi âm; tàng trữ, lưu truyền tài liệu, phương tiện và các hình thức tuyên truyền, phổ biến khác về phương pháp tạo giới tính thai nhi.
...
Hành vi phổ biến phương pháp tạo giới tính thai nhi là vi phạm pháp luật dù dưới hình thức truyền miệng, viết bài hay đăng tải trên mạng xã hội. Quy định này nhằm ngăn chặn việc can thiệp nhân tạo vào giới tính thai nhi, bảo đảm cân bằng giới tính khi sinh và ngăn ngừa những hậu quả xã hội lâu dài như mất cân bằng nhân khẩu học, phân biệt giới tính và vi phạm đạo đức nghề nghiệp y tế.
Tình huống giả định
- Cặp vợ chồng được tư vấn về quy định cấm lựa chọn giới tính thai nhi
Anh Nguyễn Văn Lâm và chị Trần Thị Huyền đến Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản để khám tiền thai. Trong buổi tư vấn, hai vợ chồng hỏi bác sĩ về khả năng lựa chọn giới tính con. - Bác sĩ giải thích và hướng dẫn đúng quy định
Nhân viên y tế giải thích rõ pháp luật nghiêm cấm mọi hành vi tạo hoặc lựa chọn giới tính thai nhi, trích dẫn Điều 10 Nghị định 104/2003/NĐ-CP đồng thời tư vấn về dinh dưỡng, tâm lý và kế hoạch sinh con khỏe mạnh, an toàn. -
Thực hiện đúng hướng dẫn và lan tỏa nhận thức tích cực
Vợ chồng anh Lâm hoàn toàn đồng thuận, tuân thủ đúng quy định và chia sẻ lại thông tin này cho bạn bè, người thân. Họ trở thành một trong những gia đình gương mẫu tại địa phương trong việc thực hiện chính sách dân số và bình đẳng giới.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Việc phổ biến phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi bị xử phạt như thế nào?
Điều 97, Điều 4 Nghị định 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 97. Vi phạm quy định về tuyên truyền, phổ biến, tư vấn phương pháp để có được giới tính thai nhi theo ý muốn
1. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Tuyên truyền, phổ biến phương pháp để có được giới tính thai nhi theo ý muốn;
...
4. Hình thức xử phạt bổ sung:
Tịch thu tang vật vi phạm hành chính là xuất bản phẩm, bài viết, tài liệu thông tin, tuyên truyền đối với hành vi quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này.
5. Biện pháp khắc phục hậu quả:
Buộc loại bỏ yếu tố vi phạm đối với hành vi quy định tại điểm a khoản 1 và điểm b khoản 2 Điều này. Trường hợp không loại bỏ được thì buộc tiêu hủy sản phẩm có yếu tố vi phạm.
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền đối với cá nhân, tổ chức
...
5. Mức phạt tiền được quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt tiền đối với cá nhân. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Như vậy, cá nhân phổ biến phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi có thể bị phạt từ từ 3 đến 5 triệu đồng còn tổ chức vi phạm sẽ bị phạt từ 6 đến 10 triệu đồng. Ngoài ra, tang vật như bài viết, tài liệu, ấn phẩm tuyên truyền có yếu tố vi phạm sẽ bị tịch thu, tiêu hủy hoặc buộc gỡ bỏ khỏi môi trường mạng.
Tình huống giả định
- Trang mạng chia sẻ “bí quyết sinh con trai”
Công ty TNHH Dược phẩm Minh An tại Thành phố Hà Nội lập trang web đăng tải nhiều bài viết giới thiệu “cách sinh con trai theo ý muốn” nhằm thu hút người đọc và quảng cáo sản phẩm tăng khả năng thụ thai. - Cơ quan chức năng kiểm tra và lập biên bản
Thanh tra Sở Y tế Hà Nội phối hợp với Cục Dân số phát hiện hành vi phổ biến phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi vi phạm Điều 97 Nghị định 117/2020/NĐ-CP. Đoàn kiểm tra lập biên bản, yêu cầu doanh nghiệp gỡ bỏ toàn bộ nội dung vi phạm và tiêu hủy các ấn phẩm liên quan. -
Kết quả và biện pháp xử lý
Công ty bị xử phạt 8 triệu đồng (mức phạt áp dụng cho tổ chức) và đồng thời bị tịch thu toàn bộ tài liệu quảng cáo vi phạm. Đại diện doanh nghiệp cam kết chấp hành quy định và không tái phạm trong hoạt động truyền thông dân số.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Phổ biến hay tuyên truyền phương pháp lựa chọn giới tính thai nhi là hành vi bị cấm tuyệt đối, dù thực hiện trực tiếp hay gián tiếp qua mạng xã hội. Hành vi này có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền lên đến 10 triệu đồng nếu là tổ chức vi phạm. Đồng thời chủ thể vi phạm bị buộc loại bỏ hoặc tiêu hủy tài liệu tuyên truyền sai phạm.
