Khai báo tạm vắng là thủ tục cư trú bắt buộc trong nhiều trường hợp. Nếu không khai báo, công dân có thể bị phạt từ 500.000 đến 1.000.000 đồng và bị xóa đăng ký thường trú.
Khai báo tạm vắng là một trong những thủ tục hành chính quan trọng, giúp cơ quan nhà nước quản lý dân cư hiệu quả và bảo đảm trật tự xã hội. Đây vừa là quyền, vừa là nghĩa vụ của công dân khi rời khỏi nơi cư trú trong một thời gian nhất định. Nếu không thực hiện khai báo tạm vắng trong những trường hợp bắt buộc thì cá nhân có thể bị xử phạm hành chính.
1. Trường hợp nào phải khai báo tạm vắng?
Điều 31 Luật Cư trú 2020 quy định như sau:
Điều 31. Khai báo tạm vắng
1. Công dân có trách nhiệm khai báo tạm vắng trong các trường hợp sau đây:
a) Đi khỏi phạm vi đơn vị hành chính cấp xã nơi đang cư trú từ 01 ngày trở lên đối với bị can, bị cáo đang tại ngoại; người bị kết án phạt tù nhưng chưa có quyết định thi hành án hoặc đã có quyết định thi hành án nhưng đang tại ngoại hoặc được hoãn chấp hành án, tạm đình chỉ chấp hành án; người bị kết án phạt tù được hưởng án treo đang trong thời gian thử thách; người đang chấp hành án phạt quản chế, cải tạo không giam giữ; người được tha tù trước thời hạn có điều kiện đang trong thời gian thử thách;
b) Đi khỏi phạm vi đơn vị hành chính cấp xã nơi đang cư trú từ 01 ngày trở lên đối với người đang chấp hành biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn; người phải chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng nhưng đang được hoãn chấp hành hoặc tạm đình chỉ chấp hành; người bị quản lý trong thời gian làm thủ tục xem xét, quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng;
c) Đi khỏi phạm vi đơn vị hành chính cấp huyện nơi đang cư trú từ 03 tháng liên tục trở lên đối với người trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự hoặc người đang phải thực hiện các nghĩa vụ khác đối với Nhà nước theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
d) Đi khỏi phạm vi đơn vị hành chính cấp xã nơi thường trú từ 12 tháng liên tục trở lên đối với người không thuộc trường hợp quy định tại các điểm a, b và c khoản này, trừ trường hợp đã đăng ký tạm trú tại nơi ở mới hoặc đã xuất cảnh ra nước ngoài.
...
Quy định này đặt ra nhằm bảo đảm cơ quan quản lý nắm được tình trạng cư trú của công dân, nhất là đối với những đối tượng đặc thù như bị can, bị cáo, người đang chấp hành án treo hoặc biện pháp xử lý hành chính. Ngoài ra, công dân rời khỏi địa bàn cư trú quá thời gian quy định (03 tháng hoặc 12 tháng) cũng bắt buộc phải khai báo tạm vắng để tránh bị xóa đăng ký thường trú.
Tình huống giả định
-
Người dân thực hiện đúng quy định
Anh Trần Minh Khoa cư trú tại phường Bến Nghé (TP. Hồ Chí Minh) là công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự. Do có kế hoạch làm việc tại tỉnh Tây Ninh trong 4 tháng liên tục, anh Khoa biết rõ mình thuộc trường hợp bắt buộc phải khai báo tạm vắng theo khoản 1 Điều 31 Luật Cư trú 2020. -
Thủ tục khai báo tạm vắng
Trước khi rời khỏi nơi cư trú, anh Khoa đến Công an phường Bến Nghé để làm thủ tục khai báo. Tại đây, anh cung cấp đầy đủ thông tin về lý do, thời gian, địa điểm tạm vắng và được cán bộ tiếp nhận xác nhận theo quy định. Việc khai báo diễn ra nhanh chóng, đơn giản và được ghi nhận vào hệ thống quản lý cư trú. -
Kết quả
Nhờ khai báo tạm vắng đúng quy định, cơ quan công an địa phương nắm rõ tình trạng cư trú của anh Khoa, giúp quản lý dân cư chính xác, đồng thời đảm bảo quyền lợi cư trú hợp pháp của anh. Khi trở về sau 4 tháng làm việc, anh Khoa không gặp bất kỳ trở ngại nào trong thủ tục hành chính và vẫn giữ nguyên đăng ký thường trú tại phường Bến Nghé.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
2. Mức xử phạt nếu không khai báo tạm vắng là bao nhiêu?
Điểm b khoản 1 Điều 9, khoản 2 Điều 4 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định như sau:
Điều 9. Vi phạm quy định về đăng ký và quản lý cư trú
1. Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây:
...
b) Không thực hiện đúng quy định về thông báo lưu trú, khai báo tạm vắng;
...
Điều 4. Quy định về mức phạt tiền tối đa, tổ chức bị xử phạt vi phạm hành chính
...
2. Mức phạt tiền quy định tại Chương II Nghị định này là mức phạt được áp dụng đối với hành vi vi phạm hành chính của cá nhân. Đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm, mức phạt tiền gấp 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.
...
Ngoài ra, Điều 24 Luật Cư trú 2020 quy định như sau:
Điều 24. Xóa đăng ký thường trú
1. Người thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị xóa đăng ký thường trú:
...
d) Vắng mặt liên tục tại nơi thường trú từ 12 tháng trở lên mà không đăng ký tạm trú tại chỗ ở khác hoặc không khai báo tạm vắng, trừ trường hợp xuất cảnh ra nước ngoài nhưng không phải để định cư hoặc trường hợp đang chấp hành án phạt tù, chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đưa vào trường giáo dưỡng;
...
Mức phạt được áp dụng cho hành vi không thực hiện hoặc thực hiện sai quy định về khai báo tạm vắng. Ngoài tiền phạt, hậu quả pháp lý còn nghiêm trọng hơn đó là công dân có thể bị xóa đăng ký thường trú nếu vắng mặt quá 12 tháng mà không khai báo.
Tình huống giả định
- Người dân vi phạm
Chị Nguyễn Thị Hồng thường trú tại phường Bình Tân (TP. Hồ Chí Minh) chuyển lên Đắk Lắk làm việc trong khu công nghiệp và vắng mặt tại nơi thường trú liên tục 14 tháng. Trong suốt thời gian này, chị Hồng không khai báo tạm vắng và cũng không đăng ký tạm trú tại địa chỉ mới. - Cơ quan chức năng xử lý
Khi công an phường Bình Tân tiến hành rà soát cư trú định kỳ, phát hiện chị Hồng đã rời khỏi địa phương quá 12 tháng mà không khai báo. Hành vi này vi phạm quy định tại điểm b khoản 1 Điều 9 Nghị định 144/2021/NĐ-CP. Công an phường đã lập biên bản vi phạm, xử phạt hành chính 1.000.000 đồng đối với chị Hồng. Đồng thời do vi phạm nghiêm trọng nên chị Hồng bị xóa đăng ký thường trú tại phường Bình Tân. -
Kết quả
Sau khi bị xử lý, chị Hồng buộc phải làm thủ tục đăng ký cư trú lại từ đầu để bảo đảm quyền lợi pháp lý. Trường hợp này gây ra nhiều khó khăn cho chị, như thủ tục hành chính phức tạp hơn, ảnh hưởng đến việc giải quyết các quyền lợi liên quan đến bảo hiểm, y tế, hay các dịch vụ công khác.
Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.
Kết luận
Khai báo tạm vắng là thủ tục hành chính quan trọng trong việc quản lý dân cư. Pháp luật quy định rõ những trường hợp bắt buộc phải thực hiện việc khai báo tạm vắng. Nếu không thực hiện, ngoài việc bị xử phạt hành chính, người dân còn có thể bị xóa đăng ký thường trú.
