Nhượng quyền thương mại có được xem là một hình thức chuyển giao công nghệ?

Trong hoạt động thương mại hiện nay, nhượng quyền thương mại là một phương thức hợp tác phổ biến, giúp doanh nghiệp mở rộng mô hình kinh doanh và lan tỏa giá trị thương hiệu. Khi các bên tiến hành nhượng quyền, vấn đề có hay không yếu tố chuyển giao công nghệ trong quá trình này trở nên đáng quan tâm. Bên cạnh đó, việc xác định hình thức hợp đồng khi chuyển giao công nghệ thông qua nhượng quyền thương mại cũng là nội dung cần được làm rõ để bảo đảm tính hợp pháp và quyền lợi của các bên.

Nhượng quyền thương mại có được xem là một hình thức chuyển giao công nghệ?

Khoản 2 Điều 5 Luật Chuyển giao công nghệ 2017 quy định như sau:

Luật Chuyển giao công nghệ 2017

Điều 5. Hình thức chuyển giao công nghệ

1. Chuyển giao công nghệ độc lập.

2. Phần chuyển giao công nghệ trong trường hợp sau đây:

a) Dự án đầu tư;
b) Góp vốn bằng công nghệ;
c) Nhượng quyền thương mại;
d) Chuyển giao quyền sở hữu trí tuệ;
đ) Mua, bán máy móc, thiết bị quy định tại điểm d khoản 1 Điều 4 của Luật này.

...

Nhượng quyền thương mại thuộc nhóm “phần chuyển giao công nghệ”, tức là công nghệ không được chuyển giao độc lập mà nằm trong một hoạt động thương mại có tính tổng hợp, chẳng hạn như mô hình kinh doanh nhượng quyền. Bên nhượng quyền có thể chuyển giao bí quyết kỹ thuật, quy trình vận hành, công thức sản phẩm, phần mềm quản lý hoặc công nghệ sản xuất

Tình huống giả định

Doanh nghiệp nhượng quyền cà phê kèm theo công nghệ pha chế độc quyền

• Bà Hạnh ký hợp đồng nhận quyền kinh doanh thương hiệu cà phê “Café Hương Việt”
  Công ty TNHH Café Hương Việt, nhượng quyền thương hiệu cho bà Nguyễn Thị Hạnh để mở chuỗi cửa hàng tại khu vực. Trong gói nhượng quyền, công ty cung cấp quy trình pha chế độc quyền, công nghệ chiết xuất hương liệu tự động và phần mềm quản lý bán hàng.

• Bên nhận quyền vận hành theo quy trình chuyển giao công nghệ
  Bà Hạnh được đào tạo sử dụng thiết bị, quy trình và phần mềm do bên nhượng quyền cung cấp. Hoạt động kinh doanh của chuỗi cửa hàng dựa hoàn toàn trên công nghệ, công thức và hệ thống vận hành được chuyển giao.

• Cơ quan quản lý xác định đây là hình thức chuyển giao công nghệ
  Khi đăng ký hoạt động nhượng quyền, hồ sơ của bà Hạnh được xác định có yếu tố chuyển giao công nghệ. Cơ quan quản lý yêu cầu doanh nghiệp bổ sung nội dung chuyển giao công nghệ trong hợp đồng nhượng quyền để bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật.

Bối cảnh, tên nhân vật và tổ chức trong tình huống trên là hư cấu, chỉ mang tính tham khảo.

Chuyển giao công nghệ thông qua nhượng quyền thương mại có bắt buộc phải lập hợp đồng riêng không?

Khoản 4 Điều 5 Luật Chuyển giao công nghệ 2017 quy định như sau:

Luật Chuyển giao công nghệ 2017

Điều 5. Hình thức chuyển giao công nghệ
...
4. Việc chuyển giao công nghệ quy định tại khoản 1 và điểm b khoản 2 Điều này phải được lập thành hợp đồng; việc chuyển giao công nghệ tại các điểm a, c, d và đ khoản 2 và khoản 3 Điều này được thể hiện dưới hình thức hợp đồng hoặc điều, khoản, phụ lục của hợp đồng hoặc của hồ sơ dự án đầu tư có các nội dung quy định tại Điều 23 của Luật này.

Chuyển giao công nghệ trong nhượng quyền thương mại không bắt buộc phải lập thành hợp đồng chuyển giao công nghệ độc lập, mà có thể được lồng ghép ngay trong hợp đồng nhượng quyền thương mại. Tuy nhiên, để đảm bảo tính pháp lý, các bên vẫn cần thể hiện rõ nội dung công nghệ được chuyển giao, phương thức chuyển giao, quyền và nghĩa vụ của các bên.

Tình huống giả định

Công ty nhượng quyền bánh ngọt tích hợp điều khoản chuyển giao công nghệ vào hợp đồng

• Ông Minh nhận quyền kinh doanh thương hiệu “SweetBake”
  Công ty Cổ phần Thực phẩm SweetBake, ký hợp đồng nhượng quyền với ông Lê Đức Minh để mở cửa hàng. Trong hợp đồng, công ty cung cấp công nghệ làm bánh nướng tự động và phần mềm quản lý quy trình sản xuất.

• Các bên thống nhất thể hiện nội dung công nghệ trong phụ lục hợp đồng
  Thay vì lập hợp đồng chuyển giao công nghệ riêng, hai bên lựa chọn lồng nội dung chuyển giao công nghệ vào phụ lục hợp đồng nhượng quyền, mô tả chi tiết quy trình kỹ thuật, quyền sử dụng và trách nhiệm bảo mật thông tin công nghệ.

• Cơ quan quản lý xác nhận hợp đồng hợp lệ
  Khi nộp hồ sơ đăng ký hoạt động nhượng quyền, cơ quan tiếp nhận xác định hồ sơ đáp ứng đủ nội dung theo quy định. Việc thể hiện nội dung chuyển giao công nghệ trong phụ lục hợp đồng được xem là hợp lệ và không bắt buộc phải lập hợp đồng riêng.

Bối cảnh, tên nhân vật và tổ chức trong tình huống trên là hư cấu, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Hoạt động nhượng quyền thương mại có thể bao gồm yếu tố chuyển giao công nghệ, và pháp luật đã công nhận đây là một trong các hình thức chuyển giao hợp pháp. Trong trường hợp các bên thực hiện chuyển giao công nghệ thông qua nhượng quyền, việc lập hợp đồng riêng không phải là yêu cầu bắt buộc, nội dung chuyển giao được thể hiện rõ ràng trong hợp đồng hoặc phụ lục hợp đồng.