Chỉ các dự án đầu tư nhóm I có nguy cơ tác động xấu đến môi trường ở mức độ cao mới phải thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường.
Đánh giá sơ bộ tác động môi trường là bước quan trọng giúp cơ quan quản lý nhà nước sàng lọc, xác định những rủi ro tiềm ẩn về môi trường trước khi dự án đầu tư được triển khai. Chỉ những dự án đầu tư thuộc nhóm I (có nguy cơ gây tác động xấu đến môi trường ở mức cao) mới bắt buộc thực hiện đánh giá sơ bộ. Bên cạnh đó, quá trình này còn bao gồm nhiều nội dung quan trọng như đánh giá địa điểm, dự báo tác động, phân tích phương án công nghệ và xác định các vấn đề môi trường trọng tâm.
1. Những dự án đầu tư nào phải thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường?
Căn cứ khoản 1 Điều 29 và khoản 3 Điều 28 Luật Bảo vệ môi trường 2020:
Điều 29. Đánh giá sơ bộ tác động môi trường
1. Đối tượng phải thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường là dự án đầu tư nhóm I quy định tại khoản 3 Điều 28 của Luật này.
...
Điều 28. Tiêu chí về môi trường để phân loại dự án đầu tư
...
3. Dự án đầu tư nhóm I là dự án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao, bao gồm:
a) Dự án thuộc loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với quy mô, công suất lớn; dự án thực hiện dịch vụ xử lý chất thải nguy hại; dự án có nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất;
b) Dự án thuộc loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với quy mô, công suất trung bình nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường; dự án không thuộc loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với quy mô, công suất lớn nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường;
c) Dự án sử dụng đất, đất có mặt nước, khu vực biển với quy mô lớn hoặc với quy mô trung bình nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường;
d) Dự án khai thác khoáng sản, tài nguyên nước với quy mô, công suất lớn hoặc với quy mô, công suất trung bình nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường;
đ) Dự án có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất quy mô trung bình trở lên nhưng có yếu tố nhạy cảm về môi trường;
e) Dự án có yêu cầu di dân, tái định cư với quy mô lớn.
...
Đánh giá sơ bộ tác động môi trường chỉ áp dụng đối với dự án nhóm I tức những dự án tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm cao hoặc có yếu tố nhạy cảm về môi trường. Nhóm này bao gồm các dự án sản xuất công nghiệp quy mô lớn, khai thác khoáng sản, tài nguyên nước, dự án có hoạt động xử lý chất thải nguy hại, dự án phải di dân, tái định cư hoặc chuyển mục đích sử dụng đất với quy mô lớn. Việc xác định nhóm I nhằm đảm bảo Nhà nước có thể đánh giá, sàng lọc và định hướng sớm các tác động tiềm tàng đến môi trường từ đó đưa ra yêu cầu điều chỉnh hoặc dừng dự án nếu cần thiết, góp phần ngăn ngừa ô nhiễm ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư.
Tình huống giả định:
-
Doanh nghiệp nộp hồ sơ xin chấp thuận chủ trương đầu tư
Công ty Cổ phần Gạch men Ánh Dương gửi hồ sơ đến Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh để xin chấp thuận đầu tư nhà máy sản xuất gạch men công suất 25 triệu m²/năm tại Khu công nghiệp Đông Mai. -
Cơ quan chuyên môn yêu cầu thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường
Trong quá trình thẩm định, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ninh xác định dự án thuộc loại hình sản xuất có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường với quy mô lớn nên yêu cầu doanh nghiệp phải thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường trước khi được chấp thuận chủ trương đầu tư. -
Doanh nghiệp hoàn thiện báo cáo và được phê duyệt chủ trương đầu tư
Sau khi hoàn thành báo cáo sơ bộ, doanh nghiệp đã điều chỉnh phương án công nghệ sản xuất và xử lý khí thải, đảm bảo phù hợp với quy hoạch bảo vệ môi trường của tỉnh. Hồ sơ được phê duyệt, dự án được phép triển khai sau khi đáp ứng yêu cầu kiểm soát ô nhiễm.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
2. Nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường gồm những gì?
Căn cứ khoản 3 Điều 29 Luật Bảo vệ môi trường 2020:
Điều 29. Đánh giá sơ bộ tác động môi trường
...
3. Nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường bao gồm:
a) Đánh giá sự phù hợp của địa điểm thực hiện dự án đầu tư với Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia, Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, nội dung bảo vệ môi trường trong quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh và quy hoạch khác có liên quan;
b) Nhận dạng, dự báo các tác động môi trường chính của dự án đầu tư đối với môi trường trên cơ sở quy mô, công nghệ sản xuất và địa điểm thực hiện dự án;
c) Nhận diện yếu tố nhạy cảm về môi trường của khu vực thực hiện dự án đầu tư theo các phương án về địa điểm (nếu có);
d) Phân tích, đánh giá, lựa chọn phương án về quy mô, công nghệ sản xuất, công nghệ xử lý chất thải, địa điểm thực hiện dự án đầu tư và biện pháp giảm thiểu tác động môi trường;
đ) Xác định các vấn đề môi trường chính và phạm vi tác động đến môi trường cần lưu ý trong quá trình thực hiện đánh giá tác động môi trường.
...
Nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường đóng vai trò như một bản sàng lọc ban đầu giúp cơ quan có thẩm quyền và nhà đầu tư nhận diện sớm các rủi ro môi trường có thể phát sinh. Trong đó, trọng tâm là đánh giá sự phù hợp của vị trí dự án với quy hoạch bảo vệ môi trường, dự báo các tác động chính đến không khí, nước, đất, sinh thái và đời sống dân cư đồng thời phân tích phương án công nghệ, quy mô sản xuất và biện pháp xử lý chất thải để hạn chế rủi ro.
Tình huống giả định:
-
Doanh nghiệp nộp hồ sơ xin chủ trương đầu tư dự án du lịch sinh thái
Công ty TNHH Du lịch Biển Xanh nộp hồ sơ xin đầu tư dự án khu du lịch sinh thái ven biển tại tỉnh Khánh Hòa với quy mô 80 ha. -
Cơ quan chuyên môn về môi trường tiến hành rà soát hồ sơ
Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa xác định dự án nằm trong khu vực có yếu tố nhạy cảm về môi trường vì gần rừng ngập mặn và vùng sinh sản của nhiều loài thủy sinh. Cơ quan này yêu cầu doanh nghiệp phải thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường bao gồm các nội dung về dự báo tác động, phương án công nghệ, và biện pháp giảm thiểu rủi ro. -
Doanh nghiệp hoàn thiện báo cáo và được chấp thuận chủ trương đầu tư
Sau khi hoàn thành báo cáo sơ bộ, doanh nghiệp điều chỉnh vị trí xây dựng các hạng mục công trình, bổ sung hệ thống xử lý nước thải tuần hoàn và bố trí vùng đệm cây xanh để bảo vệ sinh cảnh tự nhiên. Dự án được phê duyệt chủ trương đầu tư sau khi đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường.
(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)
3. Kết luận
Đánh giá sơ bộ tác động môi trường là bước kiểm soát sớm, giúp nhận diện các rủi ro môi trường ngay từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Chỉ dự án nhóm I có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mới phải thực hiện nội dung này. Việc đánh giá bao gồm xem xét địa điểm, dự báo tác động, phân tích công nghệ và lựa chọn phương án giảm thiểu nhằm đảm bảo dự án đầu tư phù hợp với quy hoạch, hướng đến phát triển bền vững và bảo vệ môi trường lâu dài.
