Nhà ở công vụ là gì?

Nhà ở công vụ là một loại hình nhà ở đặc biệt, được sử dụng để bố trí cho những người đang đảm nhận chức vụ, công tác theo sự phân công của Nhà nước, nhằm bảo đảm điều kiện sinh hoạt và ổn định nơi ở. Đây là loại hình nhà ở đặc thù, có thể là biệt thự, nhà liền kề hoặc căn hộ chung cư, được pháp luật hiện hành quy định rõ ràng. Việc bố trí nhà ở công vụ chỉ áp dụng cho những đối tượng cụ thể và phải đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.

1. Nhà ở công vụ là gì?

Khoản 5 Điều 2 và Điều 44 Luật Nhà ở 2023 quy định như sau:

Luật Nhà ở 2023

Điều 2. Giải thích từ ngữ

…

5. Nhà ở công vụ là nhà ở được dùng để bố trí cho đối tượng thuộc trường hợp được ở nhà ở công vụ thuê trong thời gian đảm nhận chức vụ, công tác theo quy định của Luật này.

…

Điều 44. Loại nhà và tiêu chuẩn diện tích nhà ở công vụ

1. Nhà ở công vụ bao gồm nhà biệt thự, nhà ở liền kề và căn hộ chung cư có tiêu chuẩn diện tích khác nhau phù hợp với từng nhóm đối tượng được thuê nhà ở công vụ theo quy định của Luật này.

2. Tiêu chuẩn diện tích và định mức trang thiết bị nội thất nhà ở công vụ do Thủ tướng Chính phủ quy định và được điều chỉnh cho phù hợp với từng thời kỳ theo đề nghị của Bộ Xây dựng.

Nhà ở công vụ không phải là tài sản để mua bán, chuyển nhượng tự do trên thị trường, mà chỉ phục vụ nhu cầu chỗ ở tạm thời cho những người được phân công giữ chức vụ hoặc điều động công tác. Hình thức nhà ở công vụ khá đa dạng, từ biệt thự, nhà liền kề đến căn hộ chung cư, tùy theo từng đối tượng và chức vụ mà tiêu chuẩn diện tích sẽ khác nhau. Điều này giúp bảo đảm sự phù hợp, công bằng và tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan hay chuyên gia được điều động đến công tác tại nhiều địa bàn khác nhau. Việc bố trí nhà ở công vụ còn góp phần ổn định đời sống, tránh phát sinh gánh nặng thuê nhà ngoài xã hội, đồng thời thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với những đối tượng đang thực hiện nhiệm vụ chính trị, xã hội hoặc quốc phòng, an ninh.

Tình huống giả định

Bố trí nhà ở công vụ cho cán bộ tại địa bàn mới sáp nhập

• Sáp nhập đơn vị hành chính
  Ngày 01/07/2025, phường Hàng Bạc và phường Hàng Buồm (Hà Nội) được sáp nhập thành phường Hồng Gai theo Nghị quyết của Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính đô thị.

• Điều động cán bộ
  Ngày 05/07/2025, ông Lê Văn An, nguyên Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, được điều động về giữ chức vụ Chủ tịch UBND phường Hồng Gai. Do thay đổi nơi làm việc, ông An chưa có nhà ở tại phường mới.

• Đề nghị bố trí nhà ở công vụ
  Ngày 10/07/2025, UBND quận Hoàn Kiếm gửi văn bản đề nghị Sở Xây dựng Hà Nội bố trí căn hộ công vụ cho ông An theo khoản 5 Điều 2 và khoản 1 Điều 44 Luật Nhà ở 2023.

• Bàn giao và sử dụng
  Ngày 15/07/2025, Sở Xây dựng Hà Nội bàn giao cho ông An một căn hộ chung cư trong quỹ nhà ở công vụ của thành phố, đủ diện tích sử dụng cho gia đình bốn người. Ông An cùng gia đình chuyển đến sinh sống tại đây trong thời gian công tác tại phường Hồng Gai.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

2. Đối tượng và điều kiện để thuê nhà ở công vụ được quy định như thế nào?

Khoản 1 và khoản 2 Điều 45 Luật Nhà ở 2023 quy định như sau:

Luật Nhà ở 2023 

Điều 45. Đối tượng và điều kiện được thuê nhà ở công vụ

1. Đối tượng được thuê nhà ở công vụ bao gồm:

a) Cán bộ lãnh đạo của Đảng, Nhà nước thuộc trường hợp ở nhà ở công vụ trong thời gian đảm nhận chức vụ;

b) Cán bộ, công chức thuộc cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội không thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản này được điều động, luân chuyển, biệt phái từ địa phương về cơ quan trung ương công tác giữ chức vụ từ Phó Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ và tương đương trở lên; được điều động, luân chuyển, biệt phái từ cơ quan trung ương về địa phương công tác hoặc từ địa phương này đến địa phương khác để giữ chức vụ từ Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, Phó Giám đốc Sở và tương đương trở lên;

c) Cán bộ, công chức, viên chức thuộc cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội không thuộc trường hợp quy định tại điểm a và điểm b khoản này được điều động, luân chuyển, biệt phái đến công tác tại xã vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, khu vực biên giới, hải đảo;

d) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan thuộc lực lượng vũ trang nhân dân được điều động, luân chuyển, biệt phái theo yêu cầu quốc phòng, an ninh; công nhân công an, công chức, công nhân và viên chức quốc phòng, người làm công tác cơ yếu, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu hưởng lương từ ngân sách nhà nước thuộc lực lượng vũ trang nhân dân được điều động, luân chuyển, biệt phái đến công tác tại xã vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, khu vực biên giới, hải đảo; trừ trường hợp pháp luật quy định đối tượng thuộc điểm này phải ở trong doanh trại của lực lượng vũ trang nhân dân;

đ) Giáo viên, bác sĩ, nhân viên y tế đến công tác tại khu vực nông thôn, xã vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, khu vực biên giới, hải đảo;

e) Nhà khoa học được giao chủ trì nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia đặc biệt quan trọng theo quy định của Luật Khoa học và công nghệ; nhân tài có đóng góp quan trọng cho quốc gia được cấp có thẩm quyền công nhận theo quy định của pháp luật;

g) Căn cứ điều kiện thực tế, Thủ tướng Chính phủ quyết định đối tượng không thuộc trường hợp quy định tại các điểm a, b, c, d, đ và e khoản này được bố trí nhà ở công vụ theo đề nghị của Bộ Xây dựng trên cơ sở tổng hợp đề xuất của các Bộ, cơ quan, tổ chức ở trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

2. Điều kiện thuê nhà ở công vụ được quy định như sau:

a) Đối tượng quy định tại điểm a khoản 1 Điều này thì được bố trí nhà ở công vụ theo yêu cầu an ninh;

b) Đối tượng quy định tại các điểm b, c, d, đ, e và g khoản 1 Điều này thì phải thuộc trường hợp chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình và chưa được mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội tại địa phương nơi đến công tác hoặc đã có nhà ở thuộc sở hữu của mình tại địa phương nơi đến công tác nhưng diện tích nhà ở bình quân đầu người thấp hơn mức diện tích nhà ở tối thiểu.

Không phải mọi cá nhân đang làm việc trong cơ quan nhà nước đều được bố trí nhà ở công vụ, mà chỉ giới hạn trong một số trường hợp đặc biệt. Nhóm đối tượng này bao gồm cán bộ lãnh đạo cấp cao, cán bộ công chức được điều động, luân chuyển giữa trung ương và địa phương hoặc giữa các địa phương với nhau, cán bộ công tác ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, sĩ quan và quân nhân trong lực lượng vũ trang, cùng với giáo viên, bác sĩ, nhân viên y tế khi nhận nhiệm vụ tại địa bàn khó khăn.

Ngoài ra, nhà khoa học và nhân tài đặc biệt quan trọng theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền cũng được xem xét bố trí. Điều kiện để được thuê nhà ở công vụ cũng khá chặt chẽ. Nếu thuộc nhóm cán bộ lãnh đạo cao cấp, việc bố trí có thể thực hiện theo yêu cầu an ninh. Đối với các nhóm đối tượng còn lại, bắt buộc phải chưa có nhà ở tại nơi công tác, hoặc nếu có thì diện tích nhà ở bình quân đầu người thấp hơn mức tối thiểu. Cách quy định này nhằm đảm bảo nhà ở công vụ chỉ thực sự dành cho những người có nhu cầu ở thực tế, đồng thời bảo toàn tính công bằng trong quản lý quỹ nhà ở do Nhà nước đầu tư.

Tình huống giả định

Bố trí nhà ở công vụ cho bác sĩ công tác tại vùng biên giới

• Quyết định điều động
  Ngày 12/02/2025, Sở Y tế tỉnh Lào Cai ra quyết định điều động bác sĩ trẻ Trần Văn Khánh từ Bệnh viện Đa khoa tỉnh về công tác tại Trạm Y tế xã A Mú Sung – một xã biên giới giáp Trung Quốc, thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn.

• Khó khăn về nơi ở
  Khi nhận nhiệm vụ, bác sĩ Khánh không có nhà ở tại xã A Mú Sung. Khu vực này hẻo lánh, ít dịch vụ nhà trọ, việc đi lại từ trung tâm tỉnh đến xã xa xôi, gây trở ngại cho công tác thường trực cấp cứu.

• Đề nghị bố trí nhà ở công vụ
  Ngày 18/02/2025, UBND tỉnh Lào Cai có văn bản đề nghị Sở Xây dựng tỉnh bố trí nhà ở công vụ cho bác sĩ Khánh theo khoản 1, khoản 2 Điều 45 Luật Nhà ở 2023, với lý do thuộc đối tượng bác sĩ phục vụ vùng đặc biệt khó khăn và chưa có nhà ở tại địa phương.

• Bàn giao và sử dụng
  Ngày 22/02/2025, Sở Xây dựng tỉnh Lào Cai bàn giao cho bác sĩ Khánh một căn nhà liền kề thuộc quỹ nhà ở công vụ. Căn nhà đáp ứng tiêu chuẩn diện tích, giúp bác sĩ Khánh ổn định chỗ ở, thuận lợi trong việc thường trực khám chữa bệnh cho người dân xã A Mú Sung.

Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.

Kết luận

Nhà ở công vụ là công cụ quan trọng để Nhà nước bảo đảm điều kiện sinh hoạt cho cán bộ, công chức, viên chức và một số đối tượng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Pháp luật quy định rõ rằng nhà ở công vụ là loại hình được Nhà nước bố trí cho những người đang đảm nhận chức vụ hoặc công tác theo phân công của Nhà nước trong thời gian đảm nhận chức vụ, công tác. Tuy nhiên, chỉ những người thuộc diện đặc thù như cán bộ lãnh đạo, giáo viên, bác sĩ, sĩ quan lực lượng vũ trang, nhà khoa học… mới có quyền được thuê nhà ở công vụ, đồng thời phải đáp ứng yêu cầu như chưa có nhà ở phù hợp tại nơi công tác hoặc diện tích ở thấp hơn mức tối thiểu theo luật định.