Cơ quan nào có thẩm quyền thực hiện hợp tác quốc tế về tương trợ tư pháp trong phòng, chống tham nhũng?

Hợp tác quốc tế và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước là hai nội dung quan trọng trong công tác phòng, chống tham nhũng theo pháp luật Việt Nam hiện hành. Pháp luật quy định rõ những cơ quan có thẩm quyền thực hiện hợp tác quốc tế về tương trợ tư pháp trong phòng, chống tham nhũng gắn với phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn được giao. Đồng thời, các cơ quan, tổ chức, đơn vị nhà nước cũng được xác định cụ thể trách nhiệm trong việc phòng ngừa, phát hiện, xử lý những hành vi tham nhũng.

1. Cơ quan nào có thẩm quyền thực hiện hợp tác quốc tế về tương trợ tư pháp trong phòng, chống tham nhũng?

Khoản 2 Điều 90 Luật Phòng, chống tham nhũng 2018 quy định như sau:

Luật Phòng, chống tham nhũng 2018

Điều 90. Trách nhiệm thực hiện hợp tác quốc tế

1. Thanh tra Chính phủ phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao, Bộ Công an và cơ quan khác thực hiện hợp tác quốc tế về nghiên cứu, đào tạo, xây dựng chính sách, hỗ trợ tài chính, trợ giúp kỹ thuật, trao đổi thông tin, kinh nghiệm trong phòng, chống tham nhũng.

2. Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, thực hiện hợp tác quốc tế về tương trợ tư pháp trong phòng, chống tham nhũng.

Thẩm quyền thực hiện hợp tác quốc tế về tương trợ tư pháp trong phòng, chống tham nhũng thuộc về các cơ quan trung ương có chức năng tố tụng, tư pháp và đối ngoại. Việc giới hạn thẩm quyền trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của từng cơ quan nhằm bảo đảm sự phối hợp đúng chức năng giữa các chủ thể, đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động dẫn độ, ủy thác tư pháp, thu hồi tài sản tham nhũng ở nước ngoài và trao đổi thông tin phục vụ điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng có yếu tố nước ngoài.

Tình huống giả định:

• Cơ quan điều tra phát sinh yêu cầu tương trợ tư pháp trong vụ án tham nhũng
  Trong quá trình điều tra một vụ án tham nhũng nghiêm trọng xảy ra tại Việt Nam, cơ quan tiến hành tố tụng phát hiện một phần tài sản liên quan đến hành vi phạm tội đã được chuyển ra nước ngoài.
• Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Công an thực hiện hợp tác quốc tế theo thẩm quyền
  Căn cứ chức năng được giao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Công an phối hợp lập hồ sơ đề nghị tương trợ tư pháp, thông qua Bộ Tư pháp và Bộ Ngoại giao để gửi yêu cầu đến cơ quan có thẩm quyền của quốc gia liên quan theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

• Tòa án nhân dân tối cao sử dụng kết quả tương trợ phục vụ giải quyết vụ án
  Sau khi tiếp nhận kết quả tương trợ tư pháp từ phía nước ngoài, Tòa án nhân dân tối cao và các cơ quan tiến hành tố tụng có liên quan sử dụng thông tin, tài liệu thu thập được để phục vụ việc xét xử và thu hồi tài sản tham nhũng theo quy định pháp luật.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

2. Cơ quan, tổ chức, đơn vị nhà nước có những trách nhiệm gì trong công tác phòng, chống tham nhũng?

Điều 4 Luật Phòng, chống tham nhũng 2018 quy định như sau:

Luật Phòng, chống tham nhũng 2018

Điều 4. Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị và doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước trong phòng, chống tham nhũng

1. Cơ quan, tổ chức, đơn vị, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm sau đây:

a) Thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng; kịp thời phát hiện, xử lý theo thẩm quyền và kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị mình; thực hiện quy định khác của pháp luật về phòng, chống tham nhũng;

b) Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người phản ánh, báo cáo, tố cáo, tố giác, báo tin, cung cấp thông tin về hành vi tham nhũng;

c) Tiếp nhận, xử lý kịp thời phản ánh, báo cáo, tố cáo, tố giác, tin báo về hành vi tham nhũng;

d) Kịp thời cung cấp thông tin và thực hiện yêu cầu của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền trong quá trình phát hiện, xử lý tham nhũng.

2. Doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước có trách nhiệm sau đây:

a) Thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng; kịp thời phát hiện, phản ánh và phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để ngăn chặn, xử lý tham nhũng xảy ra trong doanh nghiệp, tổ chức mình theo quy định của pháp luật và điều lệ, quy chế, quy định của doanh nghiệp, tổ chức;

b) Kịp thời cung cấp thông tin về hành vi tham nhũng của người có chức vụ, quyền hạn và phối hợp với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để ngăn chặn, xử lý tham nhũng.

Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị nhà nước không chỉ dừng lại ở việc xử lý khi có hành vi tham nhũng xảy ra mà còn bao gồm cả nghĩa vụ chủ động phòng ngừa, tổ chức kiểm soát nội bộ và tiếp nhận thông tin phản ánh. Đồng thời, các cơ quan này phải bảo vệ người cung cấp thông tin về tham nhũng và phối hợp kịp thời với cơ quan có thẩm quyền trong quá trình phát hiện, xác minh và xử lý qua đó bảo đảm tính đồng bộ và hiệu quả của công tác phòng, chống tham nhũng.

Tình huống giả định:

• Một cơ quan hành chính nhà nước phát hiện dấu hiệu tham nhũng trong nội bộ
  Trong quá trình kiểm tra nội bộ, một cơ quan hành chính nhà nước phát hiện cán bộ thuộc đơn vị mình có dấu hiệu lợi dụng chức vụ để chiếm đoạt tài sản công thông qua việc lập hồ sơ thanh toán khống.
• Người đứng đầu cơ quan tổ chức tiếp nhận và xử lý thông tin tham nhũng
  Sau khi tiếp nhận phản ánh từ cán bộ trong đơn vị, người đứng đầu cơ quan chỉ đạo xác minh ban đầu, áp dụng biện pháp phòng ngừa cần thiết và lập hồ sơ kiến nghị cơ quan có thẩm quyền vào cuộc xử lý theo quy định.

• Cơ quan nhà nước phối hợp cung cấp thông tin phục vụ xử lý tham nhũng
  Trong quá trình điều tra, cơ quan này kịp thời cung cấp tài liệu, hồ sơ và thực hiện các yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền nhằm làm rõ hành vi tham nhũng và trách nhiệm của cá nhân liên quan.

(Tình huống trên đây là tình huống không có thật, chỉ mang tính tham khảo.)

3. Kết luận

Pháp luật quy định rõ các cơ quan có thẩm quyền thực hiện hợp tác quốc tế về tương trợ tư pháp trong phòng, chống tham nhũng theo phạm vi nhiệm vụ được giao. Đồng thời, cơ quan, tổ chức, đơn vị nhà nước có trách nhiệm phòng ngừa, phát hiện, tiếp nhận, xử lý thông tin và phối hợp với cơ quan có thẩm quyền khi phát sinh hành vi tham nhũng.